همه ما اولین دوست دوران کودکیمان را به یاد داریم. اما دوستی چیزی فراتر از بازی در حیاط مدرسه یا دورهمیهای آخر هفته است.
شاید فکر کنید وقت گذراندن با دوستان صرفاً یک تفریح است، اما علم ثابت کرده که این لحظات دقیقاً مثل یک «داروی قوی» برای بدن شما عمل میکنند.
تحقیقات گسترده در دو دهه اخیر نشان میدهند که روابط اجتماعی، یک ستون اصلی برای سلامت فیزیکی و طول عمر محسوب میشوند؛ حتی گاهی مهمتر از رژیم غذایی!
در دنیای امروز که با وجود شبکههای اجتماعی، “انزوای اجتماعی” و احساس تنهایی بیش از هر زمان دیگری (بهویژه پس از دوران کرونا) سلامت جوامع را تهدید میکند، دانستن ارزش واقعی یک “دوست خوب” حیاتی است. در این مقاله ۷ دلیل علمی را بررسی میکنیم که چرا برای زنده ماندن، به دوستانتان نیاز دارید.
۱. اکسیر جوانی: دوستان خوب عمرتان را طولانی میکنند
اگر میخواهید بیشتر عمر کنید، شاید لازم باشد قبل از ثبتنام در باشگاه، به یک دوست قدیمی زنگ بزنید. یکی از حیرتانگیزترین فواید دوستی، افزایش طول عمر است.
یک فرا-تحلیل (Meta-analysis) بزرگ در سال ۲۰۱۰ که با بررسی ۱۴۸ تحقیق و اطلاعات بیش از ۳۰۰ هزار نفر انجام شد، به نتیجهای شگفتانگیز رسید: اثر روابط اجتماعی قوی بر طول عمر، ۲ برابر بیشتر از اثر ورزش کردن و هماندازهی اثر ترک سیگار است.
محققان معتقدند کلید ماجرا در «مدیریت استرس» است. وقتی تنها هستید و با مشکلی روبرو میشوید، بدن در حالت «جنگ یا گریز» قرار میگیرد و ملتهب میشود. اما حضور یک دوست، سیستم عصبی شما را آرام میکند و سطح ایمنی بدن را بالا نگه میدارد.
۲. ارتقای سلامت قلب و کاهش التهاب بدن
دوستی فقط حالِ دلتان را خوب نمیکند، بلکه برای فیزیکِ قلب شما هم مفید است. دکتر «کلر یانگ» (Claire Yang)، جامعهشناس دانشگاه کارولینای شمالی، با بررسی شاخصهای بیولوژیکی مثل فشار خون، BMI (شاخص توده بدنی) و دور کمر، به این نتیجه رسید که افراد منزوی وضعیت جسمانی ضعیفتری دارند.
در تحقیقات یانگ مشخص شد:
کاهش روابط اجتماعی در افراد مسن، ریسک فشار خون بالا را تا ۱۲۴ درصد افزایش میدهد.
این در حالی است که بیماری دیابت، ریسک فشار خون را حدود ۷۰ درصد بالا میبرد.
به زبان ساده: تنهایی میتواند فشار بیشتری نسبت به دیابت بر سیستم قلبی-عروقی شما وارد کند.
۳. واکسینه شدن مغز در برابر زوال عقل
یکی از ترسهای بزرگ دوران سالمندی، آلزایمر و زوال عقل است. خبر خوب اینکه دوستی مثل یک سپر دفاعی برای مغز عمل میکند.
تحقیقی در هلند روی بیش از ۲۰۰۰ سالمند نشان داد که «احساس تنهایی» (و نه لزوماً تنها زندگی کردن) با افزایش ریسک زوال عقل رابطه مستقیم دارد. در این پژوهش، سالمندانی که احساس تنهایی میکردند، ۱۳.۴ درصد بیشتر به زوال عقل دچار شدند، در حالی که این آمار برای افراد اجتماعی تنها ۵.۷ درصد بود.
آنچه به مغز آسیب میزند، «احساس درونی تنهایی» است. داشتن یک دوست صمیمی که حس «تعلق» را در شما بیدار کند، میتواند مغزتان را سالها جوانتر نگه دارد.
۴. سرایت عادتهای خوب (و بد!)
آیا شنیدهاید که میگویند: «شما میانگین ۵ نفری هستید که بیشترین وقت را با آنها میگذرانید»؟ علم این جمله را تایید میکند.
تحقیقات نشان داده است که سبک زندگی «مسری» است. اگر دوستان شما شروع به ورزش کردن و تغذیه سالم کنند، احتمال اینکه شما هم سبک زندگی سالمی پیش بگیرید
بسیار بالا میرود. البته عکس این ماجرا هم صادق است؛ چاقی و عادتهای بد هم میتوانند در گروههای دوستی سرایت کنند.
بنابراین، انتخاب دوستان هوشمند، یکی از بهترین راهها برای رسیدن به اهداف سلامتی است.
۵. دوپینگ روحی در روزهای سخت (مبارزه با سرطان)
همه ما در مسیر زندگی با بحرانهایی مثل بیماری یا از دست دادن عزیزان روبرو میشویم. در این لحظات، دوستان نقش حیاتی بازی میکنند.
مطالعات متعددی روی بیماران مبتلا به سرطان (به ویژه سرطان سینه و پروستات) انجام شده که نشان میدهد بیمارانی
که در گروههای حمایتی شرکت میکنند یا شبکه دوستان قویتری دارند:
کیفیت زندگی بالاتری را تجربه میکنند.
درد و استرس کمتری را گزارش میدهند.
و در برخی مطالعات، طول عمر بیشتری نسبت به بیماران منزوی داشتهاند.
۶. سپر دفاعی در برابر طرد شدن و استرس
طرد شدن از یک گروه یا محیط کار، دردناک است. اما تحقیقات روی کودکان دبستانی نشان داده که داشتن حتی یک دوست صمیمی
میتواند اثرات مخرب هورمون کورتیزول (هورمون استرس) را خنثی کند.
وقتی فردی احساس طرد شدن میکند، سطح کورتیزول بدنش بالا میرود که در درازمدت باعث ضعف سیستم ایمنی میشود.
اما حضور یک دوست حامی، مانع از ترشح بیشازحد این هورمون شده و به فرد کمک میکند سریعتر به حالت عادی برگردد.
این مکانیسم در بزرگسالان نیز دقیقاً به همین شکل عمل میکند.
۷. دوستیهای پایدار در عصر دیجیتال
در دنیای امروز که تغییر شغل و مهاجرت باعث جدایی فیزیکی آدمها میشود، سوال مهم این است: آیا دوستیهای از راه دور هم فایده دارند؟
پاسخ مثبت است. تحقیقات بلندمدت (که از سال ۱۹۸۳ شروع شده و دهها سال ادامه داشته) نشان میدهد که «فاصله فیزیکی» لزوماً باعث کاهش صمیمیت یا از بین رفتن فواید سلامتی دوستی نمیشود. امروزه به لطف تماسهای تصویری و پیامرسانها، حفظ ارتباط راحتتر شده است. نکته مهم: اگرچه ارتباط آنلاین مفید است، اما تلاش کنید هر از گاهی صدای دوستانتان را بشنوید یا تصویرشان را ببینید؛ چرا که ارتباط متنی به تنهایی نمیتواند جایگزین ترشح هورمون اکسیتوسین (هورمون عشق و اعتماد) شود.
تجدید نظر کنید: دوستی مهم است!
شاید وقت آن رسیده که در لیست اولویتهای زندگیتان تجدید نظر کنید. رژیم غذایی و ورزش مهم هستند، اما سرمایهگذاری روی روابط دوستانه، بیمهای مادامالعمر برای سلامت جسم و روان شماست. همین حالا گوشی را بردارید و به آن دوستی که مدتهاست از او بیخبر هستید، پیامی بدهید. بدن شما بابت این کار از شما تشکر خواهد کرد.
سوالات متداول درباره فواید دوستی
۱. برای سلامتی به چند دوست نیاز داریم؟
کیفیت مهمتر از کمیت است. تحقیقات نشان میدهد داشتن ۳ تا ۵ دوست صمیمی برای بهرهمندی از فواید سلامتی و روانی کافی است. حتی داشتن یک دوست قابل اعتماد هم بسیار بهتر از نداشتن هیچ دوستی است.
۲. آیا تنهایی واقعاً باعث مرگ زودرس میشود؟
بله. تنهایی مزمن باعث افزایش التهاب در بدن، تضعیف سیستم ایمنی و افزایش فشار خون میشود که همگی از عوامل مرگ زودرس هستند. تاثیر آن با چاقی مفرط و مصرف دخانیات قابل مقایسه است.
۳. آیا دوستان مجازی هم برای سلامتی مفیدند؟
ارتباطات مجازی بهتر از انزوای کامل هستند و میتوانند احساس حمایت ایجاد کنند، اما تعاملات رودررو (یا حداقل تصویری) تاثیر بسیار قویتری بر ترشح هورمونهای کاهشدهنده استرس دارند.
