نای یک اندام لوله ای شکل از دستگاه تنفسی است که حنجره را به نایژه ها متصل می کند.
این لوله تنفسی دارای 12 سانتیمتر طول و 2 سانتیمتر قطر است.
نای، هوا را به داخل ریه ها انتقال می دهد و از آنها خارج می کند. پس در حقیقت نای، یک راه یا مجرا برای عبور هوای تنفسی می باشد.تنگی نای یک مشکل جدی در مبتلایان به آن محسوب می شود، در حالی که نفس کشیدن یکی از نیازهای حیاتی و مهم انسان هاست. هر قسمت از راه تنفسی می تواند تنگ یا باریک شود (از حنجره تا نای و ریه ها). تنگ شدن راه تنفسی نفس کشیدن را سخت می کند و فرد مبتلا به آن نمی تواند به راحتی هوا را به ریه ها برساند.
نفس کشیدن افراد مبتلا به تنگی راه تنفسی، صدا می دهد، یعنی موقع نفس کشیدن خس خس می کنند.
اگر این تنگی در قسمت حنجره و بالای نای باشد، فرد مبتلا موقع عمل دم (دادن نفس به داخل) خس خس می کند و اگر این تنگی در قسمت پایین نای و ریه ها باشد، موقع عمل بازدم (دادن نفس به بیرون) خس خس دارد.
از روش اندوسکوپی معمولا برای بریدن و گشاد کردن محل تنگی راه تنفسی استفاده می شود
علل زیادی باعث تنگی راه تنفسی می شوند و علت آن اغلب اوقات بستگی به محل تنگی دارد.
تنگی راه تنفسی در ناحیه حنجره می تواند در اثر فلج دو طرفه تار صوتی (این فلج باعث می شود تارهای صوتی موقع نفس کشدن باز نشوند)، جای زخم در اثر عمل جراحی یا لوله گذاری در راه تنفسی، بیماری هایی مانند سارکوئیدوز و آمیلوئیدوز (که باعث می شوند تومورهای خوش خیم، راه تنفسی را ببندند) و یا سرطان باشد.
تنگی نای بیشتر اوقات در اثر لوله گذاری طولانی مدت در نای (توسط پزشک و از طریق گردن) و یا سوراخ شدن نای در اثر یک حادثه ایجاد می شود و یا یکی از عوارض جراحی تراکئوستومی است.
تراکئوستومی یک نوع عمل جراحی است که در آن پزشک، از ناحیه گردن یک سوراخ به طرف نای باز می کند تا فرد بتواند از طریق آن، هوا را به ریه ها برساند. این عمل جراحی در کسانی که به علت انسداد یا آسیب راه تنفسی نمی توانند به راحتی نفس بکشند، انجام می شود.
سایر علل تنگی نای عبارتند از بیماری گرانولوماتوز وگنر و یا سرطان پزشک معمولا با روش آندوسکوپی، تنگی نای و سایر قسمت های راه تنفسی را تشخیص می دهد. تنگی حنجره را می توان با آندوسکوپی حنجره تشخیص داد. روش سی تی اسکن نیز برای تشخیص تنگی نای مفید است.
بسته به محل تنگی راه تنفسی، روش های زیادی برای درمان آن وجود دارد. از روش اندوسکوپی معمولا برای برش دادن و گشاد کردن محل تنگی استفاده می شود. اندوسکوپی های متعدد برای درمان و رسیدن به نتیجه مطلوب مورد نیاز است.
اگر روش اندوسکوپی جواب نداد، گذاشتن موقتی استنت در راه تنفسی برای باز نگه داشتن آن لازم است.
اگر روش اندوسکوپی و روش جاگذاری استنت هر دو با شکست مواجه شدند، و یا اگر تنگی راه تنفسی شدید بود، عمل جراحی باز لازم است.عمل جراحی باز شامل گشاد کردن راه تنفسی توسط پیوند بافت و یا برداشتن ناحیه تنگ شده است. یک روش جراحی دیگر برای درمان تنگی مجرای تنفسی، بای پس قسمت تنگ شده با روش تراکئوستومی می باشد.
اگر تراکئوستومی از قسمت پایین محل تنگ انجام شود، باعث می شود هوا از ناحیه گردن به طرف ریه ها برود.