یادگیری و آموزش یکی از مورد بحث‌ترین مطالب علمی در دنیا است.
روانشناسان و دبیران زیادی نظریه‌هایی در مورد یادگیری و سبک های مختلف آن برطرف کرده‌اند.
اما در این بین نظریه VARK مهمترین و معروفترین مدل برای سبک های یادگیری به شمار می‌رود.
این مدل یادگیری را به ۴ دسته تقسیم می‌کند که عبارتند از:
یادگیری دیداری (V)
یادگیری شنیداری (A)
یادگیری با خواندن/نوشتن (R)
یادگیری حرکتی (K)
بعد از اینکه بهترین روش های یادگیری را به شما معرفی کردیم، قصد داریم در این مقاله شما را با ۴ مورد اصل از انواع سبک های یادگیری آشنا کنیم که آگاهی از آنها می‌تواند زندگی شما را تغییر دهد.
VARK مدل
۱- یادگیری دیداری
اولین دسته از سبک های یادگیری را افرادی تشکیل می‌دهند که از طریق تصاویر مطالب را بهتر فرا می‌گیرند. این دسته از افراد علاقه بیشتری به نمودارها، جداول، و عکس‌ها دارند. افرادی که دارای یادگیری دیداری هستند معمولا از راه نگاه کردن مطالب را بهتر یاد می‌گیرند. تماشای ویدیو های مربوط به دروس در یوتیوب و سایت‌هایی از این دست معمولا برای این افراد خوشایند تر از مطالعه متن کتاب است. اما چگونه بفهمیم که از راه دیداری بهتر مطالب یاد می‌گیریم؟
به این سوالات توجه کرده و پاسخ آنها را با بله و خیر بدهید:
آیا برای به خاطر سپردن مطالب باید حتما نمونه ای از آنها را به صورت تصویری ببینید؟
آیا به زبان بدن فردی که در حال تدریس است توجه ویژه ای دارید؟
به هنر و زیبایی علاقه دارید و بطور کلی حس زیبایی شناختی شما قوی است؟
آیا تصویرسازی مطالب درون ذهن شما، به شما کمک می‌کند تا آنها را بهتر به خاطر بسپارید؟
اگر پاسخ حداقل سه مورد از این چهار سوال برای شما مثبت است، پس احتمالا شما هم از راه دیداری یادگیری بهتری خواهید داشت.
سبک یادگیری دیداریبرای اینکه بتوانید از این ویژگی مغز خود به خوبی استفاده کنید، چند راهکار را به شما پیشنهاد می‌کنیم. اول اینکه حتما سعی کنید از ابزارهایی مثل نقشه کشی ذهنی بهره ببرید. نقشه های ذهنی به دلیل شکل تصویری خود برای شما جذاب خواهند بود. علاوه بر آن به کمک
نقشه کشی ذهنی شما می‌توانید حجم زیادی از مطالب را در یک نمودار کوچک خلاصه کنید. دسته بندی مطالب برای مرور دوباره آنها به ما کمک خواهد کرد. حال اگر آماده اید به سراغ دومین مورد از سبک های یادگیری برویم.
۲- یادگیری شنیداری
دومین دسته از افراد، کسانی هستند که از طریق گوش مطالب را بهتر یاد می‌گیرند. پس می‌توان گفت سبک یادگیری آنها یادگیری شنیداری است. همه ما هم قطعا این افراد را در اطراف خود دیده‌ایم ( و شاید اصلا خودمان یکی از آنها باشیم). این دسته از افراد معمولا بیشتر مطالب را در سر کلاس و در هنگام تدریس معلم یاد می‌گیرند. همچنین آنها زمانی که در یک کنفرانس هم شرکت می‌کنند، بیشتر مطلب آنرا به خاطر می‌سپارند.
اما نشانه های یادگیری شنیداری چیست؟
آیا ترجیح می‌دهید به جای مطالعه کتاب، خود یا دوستانتان بخش‌هایی از آن را به صورت کنفرانس در کلاس ارائه دهند؟
آیا مطالعه با صدای بلند به شما کمک می‌کند که مطالب را بهتر یاد بگیرید؟
آیا صدای ضبط شده معلم در حین درس دادن سر کلاس تاثیر بیشتری نسبت به یادداشت های خودتان در یادگیری شما دارد؟
آیا سعی می‌کنید برای یادگیری بهتر مطالب، آنها به شعر و آهنگ تبدیل کنید؟
روش بهبود یادگیری شنوایییکی از روش های دیگری که می‌تواند به افرادی که یادگیری شنوایی دارند کمک کند، گوش کردن به پادکست‌ها است. پادکست‌های آموزشی به شما کمک خواهند کرد تا مطالب را به خوبی و بدون هیچ زحمتی به خاطر بسپارید. البته اگر از سبک یادگیری شما شنیداری است!
۳- یادگیری با خواندن/نوشتن
دسته سوم آنهایی هستند که معمولا در بین سایر دانش‌آموزان/ دانشجویان به “خرخون” معروفند. این دسته از افراد معمولا مطالب را به کمک خواندن و نوشتن یاد می‌گیرند. به همین دلیل هم معمولا بیشتر وقت خود را صرف مطالعه کتاب های درسی و یادداشت برداری از آنها می‌کنند. تشخیص اینکه شما هم جزو این دسته هستید یا نه شاید کار سختی نباشد. اما اگر می‌خواهید مطمئن شوید این سوالات را پاسخ دهید:
آیا از کتاب خواندن به عنوان یک روش و سبک یادگیری لذت می‌برید؟
آیا در هنگام مطالعه کتابتان را حسابی خط خطی کرده و خلاصه نویسی می‌کنید؟
آیا از لیست درست کردن، خواندن مطالب حفظی و تشریحی و کنفرانس دادن لذت می‌برید؟
آیا از جزوه دادن دبیران و اساتید استقبال می‌کنید؟
روش بهبود یادگیری با خواندن/نوشتن
خب باز هم اگر به ۳ سوال پاسخ مثبت دادید، یادگیری شما خواندنی نوشتنی است. اما این روش هم مانند سایر سبک های یادگیری نکاتی دارد که رعایت کردن آنها به شما کمک خواهد کرد. اول اینکه از آنجایی که خلاصه نویسی در این سبک بسیار مهم است، بهتر است به خوبی با
روش های خلاصه نویسی آشنا باشید. اینگونه مطالبی که خلاصه می‌کنید بهتر به کاران خواهند آمد. نکته بعدی اینکه سعی کنید حتما مطالب را دسته بندی کرده و کم کم مطالعه کنید. همه این موارد می‌توانند بازده شما را از مطالعه افزایش دهند.
۴- یادگیری حرکتی
دسته آخر از این دسته بندی سبک های یادگیری را کسانی تشکیل می‌دهند که یادگیری آنها از طریق حرکت، لامسه و به‌طور کلی درگیر شدن در روند آموزش یاد می‌گیرند. مثال بارز این نوع از یادگیری کسانی هستند که معمولا برای به خوبی یاد گرفتن مبحثی، ترجیح می‌دهند آزمایشی هرچند کوچک در مورد آن اجرا کنند. به عبارت دیگر این افراد از طریق تجربیات خود یاد می‌گیرند.
اما از کجا بفهمیم یادگیری ما هم از این سبک پیروی می‌کند:
آیا ترجیح می‌دهید برای یاد گرفتن مطالب به طور کامل با آنها عجین شوید و حتی اگر آزمایشی وجود دارد حتما آنرا انجام دهید؟
آیا ثابت نشستن و به طور کلی نشستن برای شما کاری خسته کننده است؟
آیا در مهارت‌های کاربردی مثل ورزش، آشپزی یا نقاشی خوب هستید؟
آیا برای یادگیری یک مطلب حتما باید آن را تمرین کنید؟
اگرچه آموزش به این دسته از افراد سختتر است، اما این افراد معمولا از راه‌های گوناگون به پاسخی برای سوال‌های خود می‌رسند. علاوه بر آن این افراد بیشتر از آن که متکی به کتاب و معلم باشند، به خودشان تکیه می‌کنند.
سبک های یادگیری تا چه اندازه قابل اجرا هستند؟
اما آیا این تئوری کاملا قابل قبول و اجراست؟
آیا می‌توان به شکل صد در صدی آموزش های خود را بر اساس این سبک های یادگیری طراحی کنیم؟
مسلما این تئوری هم مانند بسیاری از تئوری های دیگر زیر سوال رفته است.
اما چیزی که مهم است این است که مدل VARK همچنان از یک تئوری مهم در نزد دانش‌آموزان و اساتید است. به همین دلیل هم بهتر است از آن به درستی استفاده کنید.
اما استفاده صحیح از این تئوری به چه معناست؟
زمانی که دانشجو بودم یک نکته همیشه برای من سوال بود.
سوال من این بود که در بین این همه متد آموزشی، کدامیک بهترین است؟
یا باید از کدام متد هنگام تدریس در کلاس‌هایم استفاده کنم؟
اما خیلی زود به پاسخ این سوال رسیدم.
پاسخ این بود که هیچ متد آموزشی نیست که تمام استاندارد های لازم را برای تدریس داشته باشد.
پس بهترین راه این است که از ترکیبی از متدها برای تدریس استفاده کنم.
همین اتفاق در مورد سبک های یادگیری هم صدق می‌کند. یعنی برای استفاده بهتر از این سبک‌ها، بهتر است از ترکیبی از آنها بهره ببرید. دلیل این حرف ادعای برخی مخالفان این روش است.
مخالفان مدل VARK اعتقاد داشتند که به دلیل اینکه انسان‌ها در شرایط مختلف رفتارهای متفاوتی هم دارند.
به همین دلیل هم نمی‌توان سبک واحدی برای یادگیری آنها در نظر گرفت.
اینکه این ادعا تا چه اندازه صحیحی است را کاری نداریم، اما به این فکر کنید که اگر صحیح باشد چگونه باید روش و سبک یادگیری خود را تغییر دهیم؟ برای اینکار کافی است دریابید کدام روش ها و سبک های یادگیری در مواقع مختلف بیشتر به شما کمک می‌کنند.
مثلا شما ممکن است ریاضی را از راه خواندن نوشتن یاد بگیرید.
در حالی که برای دروس علوم انسانی به پادکست و یادگیری شنیداری خود بیشتر اعتماد دارید.
بررسی و پیدا کردن سبک یادگیری صحیح برای هر یک از دروس شما را از رقیبانتان بسیار جلوتر خواهد انداخت.
