مهروماه

پژوهش دانشمند ایرانی و همکارش نشان می‌دهد اشخاص صبح‌ها اخلاق‌مدارتر هستند و بعدازظهرها بیشتر دروغ می‌گویند.

توانایی انسان‌ها برای کنترل خود به منظور اجتناب از فریب ‌دادن یا دروغ‌گفتن به طور قابل‌توجهی در طول روز کاهش می‌یابد، به طوری که افراد در بعدازظهر نسبت به صبح صداقت کمتری از خود نشان می‌دهند.

مریم کوچکی از دانشگاه هاروارد و ایساک اسمیت از دانشگاه اوتا آزمایش‌های خود را با هدف مطالعه رفتارهای غیراخلاقی مختلف از قبیل دروغ‌گفتن، سرقت و فریبکاری انجام دادند. آن‌ها دریافتند آزمایش‌های انجام‌شده در طول صبح به طور نظام‌مند، موارد پایین‌تر رفتار غیراخلاقی را گزارش کردند.

این امر محققان را بر آن داشت مطالعه مقاومت کمتر برای دروغ‌گفتن، تقلب‌کردن، سرقت و شرکت در رفتار غیراخلاقی در صبح نسبت به بعداز ظهر را در دستور کار خود قرار دهند.

با درنظر گرفتن این نکته که کنترل، خود می‌تواند در اثر عدم استراحت یا اتخاذ تصمیم‌های تکراری کاهش یابد، کوچکی و اسمیت به دنبال آزمودن این نکته بودند که آیا فعالیت‌های نرمال در طول روز می‌تواند برای تخلیه کنترل خود و افزایش رفتار غیرصادقانه کفایت کنند.

در طول آزمایش‌ها، شرکت‌کنندگانی که در کالج بودند، الگوهای نقاط متنوعی را بر روی یک رایانه نشان دادند. برای هر الگو، از آن‌ها سؤال شد که آیا نقاط بیشتری بر روی سمت چپ یا راست صفحه نشان داده شده بودند یا خیر.

در این تحقیق به شرکت‌کنندگان پولی بابت ارائه پاسخ‌های درست داده نشد، بلکه بر اساس این که کدام سمت صفحه دارای نقاط بیشتری بود، به آن‌ها مبالغی پرداخت شد.

به این افراد برای انتخاب سمت راست 10 برابر پول بیشتری داده شد و بنابراین، شرکت‌کنندگان انگیزه‌ای مالی برای انتخاب سمت راست داشتند، حتی چنانچه نقاط بیشتری در قسمت چپ می‌بود،این امر حالت آشکاری از تقلب بود.

بر اساس فرضیه موجود، شرکت‌کنندگان بین ساعات هشت صبح و 12 ظهر در مقایسه با افراد آزمایش‌شده بین 12 ظهر و شش بعداز ظهر کمتر احتمال داشت تقلب کنند. دانشمندان این پدیده را "اثر اخلاقی صبح" می‌خوانند.

محققان همچنین آگاهی اخلاقی شرکت‌کنندگان را در هر دو نوبت صبح و بعد از ظهر آزمایش کردند.

پس از ارائه قطعاتی مانند "_ _RAL"و "E_ _ _ C_ _" ، شرکت‌کنندگان در صبح بیشتر واژگان «اخلاقی» (moral و ethical ) را از این قطعات شکل دادند، در حالی که بعداز ظهر آن‌ها تمایل داشتند واژگان «اثرات» و «مرجانی» را شکل دهند که این عمل از اثر اخلاقی صبح پشتیبانی می‌کند.

نتایج نشان داد در بعد از ظهر نسبت به صبح‌ بیشتر احتمال دارد شرکت‌کنندگان پیغامی غیرصادقانه را برای شریکی مجازی ارسال کنند یا این که حل یک مسئله عددی غیرقابل‌حل را به خود نسبت دهند.

کوچکی و همکارش همچنین دریافتند میزانی که افراد بدون احساس گناه یا نگرانی، غیراخلاقی عمل کردند (عملی موسوم به عدم تعهد اخلاقی)، با شدت اثر اخلاقی در صبح تفاوت داشت.

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد اوقات روز می‌توانند به ناکامی افراد خوب، در عملکرد اخلاقی منجر شود.

کوچکی، دانشجو و محقق پسادکترا در دانشگاه هاروارد است و مطالعات دکتری خود را در دانشگاه اوتا به پایان رسانده است.

به گفته وی و اسمیت، نتایج این مطالعه می‌تواند دارای مضامینی برای سازمان‌ها یا تجارت‌هایی باشند که در تلاش برای کاهش رفتار غیراخلاقی هستند. جزئیات این مطالعه در Psychological Science منتشر شده است.