حتماً شنیده‌اید که می‌گویند خوب شنیدن هنر است. بسیاری از زنان از اینکه همسرشان به حرف‌هایشان گوش نمی‌دهد گله‌مندند، بسیاری از مردان از اینکه رئیسشان به پیشنهادهای آن‌ها وقعی نمی‌نهد ابراز ناراحتی می‌کنند. همین خود شما! آیا آخرین باری را به یاد دارید که مشغول صحبت با کسی بوده‌اید و حس کرده‌اید او فقط مقابل شما حضور دارد و به حرف‌هایتان گوش نمی‌کند؟
اگر می‌خواهید بدانید چقدر شنونده خوبی هستید، به سوالات آزمون زیر پاسخ دهید:
*هنگامی که دوستانم مطلبی در دلشان دارند، من را محرم اسرار خود می‌دانند. (صحیح/غلط)
*علاقه‌ای به شنیدن مشکلات دیگران ندارم. (صحیح/غلط)
*در محافل اجتماعی و در جمع دیگران هنگام صحبت، مخاطب و موضوع صحبتم را عوض می‌کنم و سراغ دیگری می‌روم
*چون فکر می‌کنم موضوعات بهتر و جالب تری برای سرگرم شدن وجود دارد. (صحیح/غلط)
*از صحبت کردن با فردی که مدام از حواشی صحبت می‌کند و سر اصل مطلب نمی‌رود، کلافه و عصبی می‌شوم. (صحیح/غلط)
*معمولا صحبت دیگران را تمام می‌کنم و نشان می‌دهم که ادامه جمله آن‌ها را می‌دانم. (صحیح/غلط)
*وقتی کسی با من صحبت می‌کند، به جوابی که می‌خواهم به او بدهم یا موضوع بعدی برای صحبت فکر می‌کنم. (صحیح/غلط)
*شنیدن صحبت بیشتر مردم کسل کننده است. (صحیح/غلط)
*در مقایسه با دیگران، من بیشتر در جمع‌ها صحبت می‌کنم. (صحیح/غلط)
روش محاسبه نمره آزمون
پس از آنکه به تمامی سوالات آزمون پاسخ دادید، نوبت محاسبه نمره است. برای این کار باید مطابق جدول امتیازات عمل کنید؛ یعنی به ازای هر پاسخی که مطابق این جدول باشد باید یک امتیاز برای خودتان در نظر بگیرید. به عبارت دیگر اگر در سوال دوم گزینه صحیح را علامت زده‌اید یک امتیاز برای خودتان در نظر بگیرید، در حالی که گزینه صحیح در سوال ششم بدون امتیاز است.
جدول امتیازات
شماره سوال: ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸
گزینه‌های دارای امتیاز: صحیح صحیح غلط غلط غلط غلط غلط غلط
تحلیل آزمون
اگر بدرستی امتیاز آزمون را محاسبه کرده باشید، امتیاز نهایی شما عددی بین صفر تا ۸ خواهد بود که به شرح زیر تفسیر می‌شود:
امتیاز ۶ و بالا‌تر:
شما شنونده خوبی هستید. دوستان و اطرافیانتان دوست دارند با شما صحبت کنند و همچنین از صحبت کردن با شما لذت می‌برند. اطرافیانتان هنگامی که درگیر مسئله‌ای شده یا با مشکلی مواجه می‌شوند، نزد شما می‌آیند.
امتیاز ۳ تا ۵:
مهارت‌های خوب شنیدن شما در حدمیانه است. وقتی به کسی علاقه‌مند باشید یا کسی در مورد موضوعات مورد علاقه شما صحبت کند، به خوبی به صحبت‌های او گوش می‌دهید، اما در مواقع دیگر علاقه‌ای به شنیدن صحبت‌هایی که به نظرتان کسل کننده می‌آید، ندارید.
امتیاز کمتر از ۳:
متأسفانه شنونده خوبی نیستید. به همین دلیل کمتر کسی شما را مخاطب خود قرار می‌دهد. اگر هنوز افرادی در اطرافتان هستند که شما را مخاطب و محرم اسرار خود می‌دانند، سعی کنید با آموختن مهارت‌های خوب شنیدن، آن‌ها را برای خود حفظ کنید.
روش‌های تقویت مهارت گوش دادن
ارتباط درست و سالم، راز برقراری و تداوم روابط انسان‌هاست. مثال بارز این وضعیت، والدینی هستند که وقتی فرزند نوجوانشان با آن‌ها صحبت می‌کند، در ظاهر به سخنان او گوش می‌دهند، اما فرزند از چهره و زبان بدن والدینش کاملا متوجه می‌شود که آن‌ها تمایلی به ادامه این مکالمه ندارند، بنابراین صحبتش را قطع می‌کند، در نتیجه از آنجا که نوجوان نیاز دارد با کسی که معتمد اوست، ارتباط داشته باشد و صحبت کند، به سمت دوستان و افرادی خارج از خانه می‌رود و متأسفانه بسیاری از این افراد قابل اعتماد نیستند و نوجوان را از مسیر درست منحرف می‌کنند، در حالی که اگر والدین روش درست شنیدن را بدانند، فرزندشان هرگز به افراد ناباب و غیرقابل اعتماد پناه نمی‌برد.
مردی را تصور کنید که وقتی همسرش در حال صحبت کردن با اوست، به جای تمرکز روی صحبت‌های همسرش چشم از صفحه تلویزیون بر نمی‌دارد، قطعا در چنین شرایطی آن زن تمایلی برای صحبت کردن ندارد.
هنر خوب گوش کردن در دیگر روابط اجتماعی و کاری نیز به درد ما خواهد خورد. البته شنونده خوب بودن فقط به معنی ساکت بودن و شنیدن کلماتی که از دهان گوینده بیرون می‌آید، نیست بلکه باید نشان دهید متوجه صحبت‌های او می‌شوید و به موضوع صحبت علاقه دارید. با یادگیری مهارت‌های درست شنیدن می‌توان از بسیاری از مشکلات که در محیط خانواده میان زوجین و در اجتماع رخ می‌دهد، جلوگیری کرد و حتی روابط را بهبود بخشید.
گوش دادن فعال را بشناسید
بعضی وقت‌ها ما داریم با جان و دل به حرف‌های همسرمان گوش می‌دهیم، اما کار خاصی انجام نمی‌دهیم که این گوش دادن را نشان دهیم. سرمان را پایین انداخته‌ایم و گوش‌هایمان را تیز کرده‌ایم و گوش می‌دهیم و درک می‌کنیم. در این نوع از گوش دادن با اینکه شما اخلاقاً و وجداناً دارید گوش می‌دهید اما به طرف مقابلتان حس خوبی منتقل نمی‌کنید. این حرف شما که «گوشم پیش شماست» هم معمولاً دردی را دوا نمی‌کند و بیشتر اعصاب او را به هم می‌ریزد. روان‌شناسان به این نوع گوش دادن تقریباً بی‌فایده می‌گویند گوش دادن منفعل.
در مقابل، در گوش دادن فعال علاوه بر اینکه ما دل و جانمان را هم به خدمت گوش دادن گرفته‌ایم، طوری رفتار می‌کنیم که این گوش دادن به طرفمان منتقل شود. از سر تکان دادن گرفته تا برگرداندن یک خلاصه از حر ف‌های طرف به خودش می‌تواند نشانه گوش دادن ما باشد.
به زبان بدن خودتان توجه کنید
سعی کنید از حالات چهره‌ای که همسرتان آن را حمل بر تمسخر و سرزنش می‌کند خودداری کنید. در این مواقع چشم‌ها را نچرخانید و لب‌هایتان را طوری به هم ندوزید یا طوری کج نکنید که همسرتان تصور کند او را مسخره می‌کنید.
خلاصه گفته را پس بدهید
این مهارت به شما کمک می‌کند تا مطمئن شوید که همسرتان را درک کرده‌اید. شما با این کار به جای آنکه به همسرتان بگویید: می‌فهمم تو چه می‌گویی! مفهوم پیام‌ها را با او در میان می‌گذارید. پیام همسرتان را خلاصه کنید تا نشان دهید که دقیقاً حرف‌های او را درک می‌کنید. برای خلاصه کردن کارهای زیر را انجام دهید:
۱ - آنچه را به عنوان نظر همسرتان شنیده‌اید با بیان خود دقیقاً تکرار کنید
۲ - از همسرتان بخواهید خلاصه‌ای را که ارائه می‌دهید تأیید یا تصحیح کند.
اگر خلاصه‌تان را با جمله‌ای که نشان دهنده هدف شما از خلاصه سازی است شروع کنید بسیار راهگشاست؛ مثلاً این طور شروع کنید: «برای اینکه مطمئن شم حرفت رو درست فهمیدم...» بعد می‌توانید بگویید: «تو گفتی که راجع به... احساس بدی داری. درسته؟» اگر خلاصه شما دقیق باشد، خواهید دید که همسرتان جواب مثبت می‌دهد. معمولاً با تکان دادن سر یا تبسم نشان می‌دهد که شما درست متوجه شده‌اید.
سوال‌های باز بپرسید
پس از اینکه به دقت به حرف‌های همسرتان توجه کردید، آن‌ها را تایید کردید، او را به حرف زدن بیشتر دعوت کردید و حرف‌هایش را خلاصه کردید، هنوز هم ممکن است خواهان اطلاعات اضافی خاصی باشید. برای جمع آوری یا تکمیل اطلاعات ناقص سوال‌های باز بپرسید. سوال‌های باز اغلب با کلمه «چه» (چه کسی، چه چیزی، چه جایی، چه موقع و چطور) شروع می‌شوند سوال‌های باز موثر‌ترین نوع سوال‌ها است این سوال‌ها دست دیگران را در نحوه پاسخ دادن بیشتر باز می‌گذارد.
همدلی کنید
تکنیک «شنیدن فعال» بیش از هر چیز به ابراز همدردی اهمیت می‌دهد. همدردی و ابراز آن به خوبی می‌تواند میان افراد ارتباط قوی ایجاد کند. در این تکنیک باید مسائل را از دیدگاه طرف مقابل ببینید و تا حد ممکن خود را جای او بگذارید. باید کاملا به طرف مقابل توجه و سعی کنید احساسات او را درک کنید. حس کنید خودتان هم درگیر آن مسئله هستید و همان احساس را دارید. مثلا اگر فرزندتان به شما بگوید: «امروز دوستم برای بازی با من نمیاد» شاید پاسخ صحیح این باشد که به او بگویید: «چون اون امروز وقت دندون پزشکی داره». اگرچه شما با این جمله پاسخ درستی به فرزندتان داده‌اید اما احساسات او را درک نکرده‌اید و در واقع فقط به ظاهر جمله او توجه کرده‌اید. اگر بخواهید از تکنیک شنیدن فعال استفاده کنید، می‌توانید به فرزندتان بگویید: «می‌دونم که از نیومدن دوستت ناراحت هستی، اما غصه نخور می‌تونی برای فردا با او قرار بذاری»
