مهروماه

دریاچه هیلیر در جزیره میدل، بزرگ‌ترین جزیره از مجمع‌الجزایر ریشرشی و در نزدیکی ساحل جنوبی استرالیای غربی واقع شده است. این دریاچه آب شور به دلیل داشتن رنگ صورتی معروف است و گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند. اما چرا رنگ آن صورتی است؟

پریدن در یک دریاچه‌ی بزرگ، زیبا و به رنگ آدامس بادکنکی را تصور کنید. این یک داستان خیالی نیست، بلکه واقعا در استرالیا ممکن است. ساحل جنوبی استرالیای غربی محل دریاچه‌ی هیلیر است، دریاچه‌ای که آب آن به‌طور طبیعی به رنگ صورتی است. این دریاچه در جزیره میدل در «مجمع‌الجزایر ریشرشی» (Recherche Archipelago) واقع شده است.

به طرز عجیبی، حتی اگر آب این دریاچه را از آن خارج کنید، باز هم صورتی خواهد بود.

اما چطور ممکن است رنگ یک دریاچه صورتی باشد؟

محتوای نمکی «دریاچه هیلیر» (Lake Hillier) بسیار زیاد و با «دریای مرده» (Dead Sea) قابل مقایسه است. رنگ صورتی ناشی از ترکیب شوری بالای آب دریاچه با جلبک‌های دریایی «دونالیلا سالینا» (Dunaliella salina) و یک نوع باکتری صورتی به نام «هالوباکتریا» (halobacteria) است. این جلبک‌ها و باکتری‌ها در آب‌های شور رشد می‌کنند، و همین دلیل موجب تبدیل آب تمام دریاچه به رنگی زیبا و غیرمنتظره‌ای می‌شود.

محققان پروژه‌ی اکسترم میکروبیوم (eXtreme Microbiome Project) که به مطالعه‌ی تمام محیط‌های سخت می‌پردازند، روی این دریاچه تحقیقاتی انجام دادند. آن‌ها برای شناسایی برخی از جلبک‌ها، آرکی‌باکتری‌ها و باکتری‌هایی که میکروبیوم دریاچه هیلیر را می‌سازند، آب این دریاچه را آزمایش کردند.

این تیم از قسمت‌های مختلف دریاچه، رسوب و آب را جمع‌آوری کردند و سپس روی آن آزمایش «تجزیه‌وتحلیل متاژنومیک» (metagenomic analysis) را انجام دادند. آن‌ها در این آزمایش DNA را استخراج و از اطلاعات ژنتیکی برای شناسایی گونه‌ها استفاده کردند. در نهایت معلوم شد که انواع مختلفی از میکروب‌های نمک‌دوست در این دریاچه زندگی می‌کنند.

آن‌ها همچنین جلبک‌های دونالیلا سالینا را یافتند که دانشمندان وجود آن در دریاچه هیلیر را حدس می‌زدند، چرا که در «دریاچه رتبا» (Lake Retba) واقع در سنگال نیز وجود دارد. در نتیجه دریاچه هیلیر تنها دریاچه‌ی صورتی در جهان نیست و دریاچه رتبا در ساحل سنگال نیز به رنگ صورتی است.

جلبک‌های دونالیلا سالینا ترکیبات رنگ‌دانه‌ای به نام کاروتنوئید تولید می‌کنند که به جذب نور کمک کرده و رنگ صورتی به وجود می‌آورد. اما دلیل این رنگ صورتی، فقط این جلبک‌ها نیستند. این تیم تحقیقاتی چند گونه آرکی‌باکتری و چند نوع باکتری به نام «سالینی‌باکتر» (Salinibacter) هم پیدا کردند. همه این گونه‌ها نیز قرمز هستند و احتمالا در صورتی شدن آب تأثیر دارند.

این تحقیقات چیزهای عجیبی هم به دست آمد. یکی از ارگانیسم‌هایی که در نمونه‌های دریاچه وجود داشت، یک باکتری شناخته‌شده به نام «دکلوروموناس آروماتیکا» (Dechloromonas aromatica) بود. این باکتری معمولا برای شکستن ترکیباتی مانند بنزن و تولوئن استفاده می‌شود که اغلب در حلال‌های شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرند و معمولا در مکان‌هایی هستند که توسط این حلال‌ها آلوده شده باشند. از این‌رو وجود آن در آب دریاچه بسیار غیرمنتظره بود. اما معلوم شد که دریاچه هیلیر در اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی، ایستگاه دباغی پوست حیوانات بوده است.

بنابراین ارگانیسم‌های یک دریاچه می‌توانند اطلاعات زیادی از علم و دانش پشت پرده رنگ آن تا تاریخچه‌ی آن دریاچه را در اختیار شما قرار دهند. و رفتار یک ارگانیسم می‌تواند اطلاعاتی در مورد تکامل آن فاش کند.