مهروماه

همه‌ دوست داریم بدون کاهش عملکرد کمتر بخوابیم؛ اما پدر و پسری آمریکایی بدون تجربه‌ی تأثیر منفی حاصل از کم‌خوابی، کمتر می‌خوابند و عملکرد آن‌ها در آزمون‌های حافظه به‌اندازه‌ و گاهی حتی بیشتر از افرادی است که بیشتر می‌خوابند. پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا برای درک این توانایی نادر، نخست جهشی ژنتیکی در هر دو فرد پیدا کردند که تصور می‌کردند در این مسئله مؤثر است. سپس، آنان این تغییر ژنتیکی را در موش‌ها ایجاد کردند. موش‌ها نیز به خواب کمتری نیاز داشتند و بهتر به‌خاطر می‌آوردند و عوارض جانبی خاصی نیز در آن‌ها دیده نشد.

اگرچه به این زودی داروی دارای چنین مزایایی دردسترس قرار نخواهد گرفت و شاید هم هرگز تهیه نشود، این ایده بسیار جذاب است قرصی مصرف کنید که کار بدن این پدر و پسر را انجام دهد و بدون بروز عارضه‌ی منفی کمتر بخوابید. پاتریک فولر، استاد علوم اعصاب دانشکده‌ی پزشکی دانشگاه هاروارد می‌گوید:

ایده‌ی تولید محصول ژنی را دریافتم که شاید بتواند از فرد دربرابر اختلالات هم‌زمان مربوط به محدودیت خواب محافظت کند. اگر چنین چیزی وجود داشته باشد، واقعا پیامدهای درمانی بالقوه‌ای خواهد داشت و مسیر دیگری برای بررسی و پاسخ به این پرسش است که «چرا می‌خوابیم؟»؛ پرسشی که یکی از بزرگ‌ترین اسرار علوم اعصاب است.

به‌گفته‌ی جیمی زیتزر، استاد گروه روان‌پزشکی و علوم رفتاری دانشگاه استنفورد، اغلب بده‌بستانی وجود دارد. او می‌گوید حتی اگر چنین دارویی تولید شود، عواقب اجتماعی به‌دنبال خواهد داشت. برخی افراد ممکن است برای اینکه مدت بیشتری کار کنند، مجبور شوند یا زیرفشار قرار گیرند این دارو را مصرف کنند. حتی اگر افراد به خواب زیادی نیاز نداشته باشند، آن‌ها به زمانی برای استراحت نیاز دارند.

یینگ هوی فو، استاد علوم اعصاب دانشگاه کالیفرنیا و نویسنده‌ی ارشد این مقاله می‌گوید هنوز برای چنین خیال‌پردازی‌هایی بسیار زود است. درعوض، او به درک بهتر مکانیسم‌های خواب سالم به‌منظور کمک به پیشگیری از بیماری‌های مختلفی از سرطان گرفته تا آلزایمر علاقه‌مند است. او درباره‌ی این پدر و پسر می‌گوید:

این افراد خواب پربازده‌تری دارند. عملکرد خواب هرچه است، برای ما هشت ساعت طول می‌کشد؛ درحالی‌که این مدت برای آن‌ها شش یا چهار ساعت است. اگر بتوانیم درک کنیم چرا آن‌ها بازدهی بیشتری دارند، می‌توانیم از آن دانش کمک بگیریم تا به افزایش بازده افراد کمک کنیم.

این افراد که در ساحل شرقی آمریکا زندکی می‌کنند، پس از مشاهده‌ی پژوهش قبلی فو به او مراجعه کردند. فو به‌منظور حفظ حریم خصوصی، اطلاعات بیشتری از آن‌ها فاش نکرد؛ به‌جز اینکه آن‌ها به‌جای حالت معمول هفت تا نُه ساعت خواب، پس از چهار تا شش ساعت خواب کاملا سرحال هستند. فو می‌گوید این دو نفر و دیگر افراد دارای این جهش در مقایسه با فردی معمولی، خوش‌بین‌تر و فعال‌تر هستند و عملکرد چندوظیفه‌ای آن‌ها بهتر است. آن‌ها دوست دارند مشغول به کار باشند؛ ازاین‌رو، نمی‌نشینند و زمان را هدر نمی‌دهند.

فو یادآور می‌شود بیشتر افراد اگر به‌اندازه‌ی کمتر از نیاز بدن خود بخوابند، این کمبود روی حافظه و عملکرد و سنجه‌های سلامتی‌شان تأثیر خواهد گذاشت. بسیاری از افراد تصور می‌کنند با چند ساعت خواب بیشتر در آخر هفته می‌توانند کمبود خواب خود را جبران کنند؛ اما درواقع چنین چیزی اتفاق نمی‌افتد. او می‌گوید:

در حالت کمبود خواب، ادراک شما منحرف می‌شود؛ بنابراین، واقعا نمی‌دانید عملکردتان چندان خوب نیست. به همین دلیل، افراد فکر می‌کنند خواب کافی اهمیتی ندارد؛ اما درواقع مهم است. اگر این افراد را آزمایش کنید، مسئله‌ی مذکور آشکار می‌شود.

فو به شوخی به تجربه‌ی دوره‌ی دانشجویی خود اشاره می‌کند و می‌گوید:

بهتر بود به‌جای تمام شب‌هایی که بیدار می‌ماندم، می‌خوابیدم.

این وضعیت درباره‌ی پدر و پسری که به‌ترتیب به ۵/۵ و ۴/۳ ساعت خواب شبانه نیاز دارند، صادق نیست. زیتزر از طرح این آزمایش تعریف می‌کند و می‌گوید شروع‌کردن با انسان‌ و سپس مطالعه روی جوندگان و بازگشت دوباره به انسان، بسیار عالی است. او می‌افزاید موش‌ها مدل‌های ایده‌آلی نیستند؛ زیرا تنظیم خواب آن‌ها متفاوت از تنظیم خواب در انسان‌ها است. بسیاری از افراد فکر می‌کنند موش‌ها خواب کوتاهی دارند؛ ولی در آزمایشگاه معلوم می‌شود که آن‌ها هفت تا نُه ساعت می‌خوابند. انسان‌ها معمولا حتی اگر فرصت خوابیدن در تعطیلات آخر هفته را داشته باشند، زمان مختصری استراحت می‌کنند. اگر شما در هر فرصتی سعی می‌کنید بیشتر بخوابید، این امر به‌طور کلی نشان می‌دهد به خواب بیشتری نیاز دارید. جروم سیگل، استاد روان‌پزشکی دانشگاه کالیفرنیا، این‌ یافته‌ی اصلی گروه فو را قبول دارد که ژن NPSR1 در تنظیم خواب نقش دارد؛ اگرچه به‌عقیده‌ی او، این احتمالا فقط بخش کوچکی از فرایندی بسیار پیچیده‌تر است. او درباره‌ی ارتباط بین خواب و حافظه متقاعد نشده است که پژوهشگران در مطالعه‌ی خود به آن اشاره کرده‌اند. سیگل می‌گوید خواب ممکن است عملکردهای بسیاری داشته باشد؛ اما نشانه‌ای وجود ندارد که نشان دهد نیاز به خواب کمتر موجب تقویت حافظه یا شناخت می‌شود. او می‌گوید:

تثبیت حافظه هنگام خواب و بیداری و حتی زمان بیهوشی اتفاق می‌افتد. این چیزی نیست که تنها حین خواب رخ دهد.

مکانیسم عمل جهش تازه کشف‌شده کاملا مشخص نیست. فو و همکارانش برای بررسی تفاوت پروتئینی که ژن NPSR1 موجود در ژنوم این پدر و پسر می‌سازد، با پروتئینی که ژن طبیعی تولید می‌کند، از کاوشگر مولکولی استفاده کرده‌اند. آن‌ها متوجه شدند این جهش موجب حساس‌تر و فعال‌تر شدن گیرنده می‌شود. به‌گفته‌ی فو، ویژگی‌های این فرایند باید بیشتر مطالعه شود. این پژوهشگران قبلا دو ژن دیگر را کشف کرده‌اند که در خواب نقش دارند. آن‌ها در حال بررسی مکانیسم‌ عمل این ژن‌ها هستند. فو امیدوار است بتواند دیگر ژن‌های درگیر در این فرایند را نیز شناسایی کند