مهروماه

خستگی چیست و چرا ما اصلا خسته می شویم؟ خستگی چنان که در منابع علم پزشکی تعریف میشه نوعی احساس نداشتن نیرو است. پس با تکیه به این تعریف می توان گفت که خستگی دو شکل داره. خستگی جسمی و خستگی روحی ! پس یک بار دیگه خستگی رو تعریف کنیم. خستگی جسمی یعنی نداشتن نیروی جسمی و فیزیکی کافی و خستگی روحی یعنی نداشتن نیرو و قوای کافی روحی و فکری. حالا چرا خسته می شیم؟
وقتی ما زیاد از مغز کار بکشیم، وقتی زیاد فکر کنیم یا مثلا دغدغه های زیادی رو توی ذهن انبار کنیم، فکرمون خسته میشه. فکر و جسم به هم دیگر وصل هستند. پس خستگی روحی منجر به خستگی جسمی میشه و بالعکس. یعنی اگه ما دارای مسائل فکری متنوع و گسترده ای باشیم، حتما زودتر احساس بی حالی و خستگی می کنیم و اگه خسته و بی حال باشیم، حتما نمی تونیم خوب فکر کنیم و فعالیت های ذهنی مثل درس خواندن رو داشته باشیم.

استراحت و خستگی شما تعادل داره؟
انسان با محدودیت ها به دنیا میاد و دائما باید در تلاش برای ایجاد تعادل هایی باشه که بهم می خورند. ما گرسنه می شویم و غذا می خوریم. سیری یک تعادل هست که اگه بهم بخوره، ما در پی ایجاد اون می رویم. یا وقتی به دنبال پول می رویم که بی پول شده باشیم یا وقتی تشنه می شویم، آب می خوریم. پس بنای حیات انسان حفظ و تلاش در برقراری تعادل هاست. سرحال بودن یا به عبارت دیگه داشتن مقدار نیروی کافی جهت گذران امور زندگی نیز یک تعادل است که به محض بهم خوردن اون، نیاز به برقراری این تعادل داریم. راهکار حفظ این تعادل چیه؟ درست حدس زدید: استراحت ! (چی شد؟ چرا دراز کشیدید؟ تا صحبت استراحت شد به خودتون استراحت دادید؟ نه، صبر کنید! درباره همین هم حرف دارم.)

استراحت اما یک تعریف مشخصی داره: استراحت عبارت است از هر اقدامی که باعث تجدید قوای از دست رفته بشه! به این تعریف خوب دقت کنید و چند بار اون رو بخونید. به عبارت قوای از دست رفته خیلی دقت کنید. بگذارید کمی خودم رو بزنم به اون راه؛ شما تا به حال کسی رو دیده اید که به منظور استراحت برای رفع خستگیِ ناشی از کار روزانه به پارک بره و دو ساعت بدوئه؟ (اگه احیانا چنین شخصی رو دیدید به نزدیک ترین مشاور روان درمانگر معرفی اش کنید) خب طبیعی است که آدم ها برای رفع خستگی شون نیاز به یک استراحت واقعی دارند. استراحتی مفید و مناسبه که منجر به رفع خستگی و در نهایت بازیافتن قوای از دست رفته بشه. یادتون هست که قبل تر گفتیم که روح و جسم به هم متصل هستند؟ یعنی همون طور که خستگی روح و خستگی جسم به هم مربوطند، پس استراحت روح و جسم هم به یکدیگر مربوطند. پس طبیعی است که اگه استراحتی یک بخش رو در بر بگیره و رفع خستگی آن بخش رو بر عهده داشته باشه، اما در عین حال موجب خستگی بیشتر بخش دیگر بشه، استراحت روزانه مناسبی نخواهد بود. هر چند این نوع استراحت ها نیز گاهی نیاز است. تفریحانی مثل ورزش کردن، پیاده روی، کوه نوردی و...

استراحت های اشتباه
استفاده از گوشی همراه: خیلی از دانش آموزان و کنکوری ها در زمان استراحت بین مطالعه ، خودشون رو با گوشی موبایل سرگرم می کنند و این باعث میشه ذهن اون ها بیشتر خسته بشه. مدت طولانی به صفحه گوشی خیره می شوند و بعد نه تنها ذهن ، بلکه جسمشون هم خسته میشه. چشم درد و گردن درد هم می گیرند و این خستگی شون رو دو چندان می کنه.

فیلم دیدن: خب قطعا کمترین زمان یک فیلم کوتاه 15 دقیقه است. اگه به فرض شما بخواهید این روش رو برای استراحت در زمان کنکور انتخاب کنید، چه اتفاقی می افته؟ کل زمان استراحت بین مطالعه شما 15 دقیقه است. ذهن شما بعد از دیدن فیلم تا مدت زمان طولانی درگیر شخصیت های داستان و اتفاقات فیلم خواهد بود. پس به جای 15 دقیقه استراحت باید یک ساعت استراحت کنید تا ذهن شما جمع و جور بشه و دوباره تمرکز پیدا کنید. پس هیچ وقت در زمان استراحت بین مطالعه به سراغ فیم دیدن نرید.

صحبت کردن با اطرافیان: خیلی از دانش آموزان در زمان استراحت بین مطالعه شروع به گفت و گو با خانواده خود می کنند. اگه این گفت و گو فقط یک گپ ساده باشه مشکلی ایجاد نمی کنه. زیرا ذهن شما رو درگیر مسئله ای نمی کنه. اما اگه در مورد موضاعات مهمی باشه که نیاز به بحث زیای دارند و در مدت 15 دقیقه تمام نشه، زمان مطالعه بعدی شما رو می گیره. از همه مهم تر، اگه این موضوع باعث بشه ذهن شما درگیر مسئله تازه ای بشه، در زمان مطالعه تمرکز شما رو پایین میاره. چرا که هر بار که شروع به مطالعه می کنید، مسئله تازه ای از اون موضوع به ذهن شما می رسه که می خواهید از اتاق بیرون برید و موضوع بحث رو ادامه بدید. بنابراین از بحث های مهم در زمان درس خواندن جدا خودداری کنید.

عادات استراحت مفید برای دانش آموزان
به این نکته مهم توجه کنید که استراحت دادن به ذهن یکی از کارهای مهم در روند مطالعه و خصوصا مطالعه برای کنکور است. برای اینکه تمرکز و دقت کافی داشته باشید، ذهن شما باید بعد از هر 70 یا 90 دقیقه مطالعه استراحت کنه. در غیر این صورت بازدهی شما پایین میاد.

خواب: مهم ترین رکن یک استراحت مفید ، خواب مناسبه. ما وقتی می خوابیم قوای جسمی از دست رفته مون رو باز می یابیم و برخلاف تصور، قوای ذهنی و فکری مون رو هم احیا می کنیم. با اینکه زمانی که ما خواب هستیم مغز کماکان با قدرت فعال است، اما در زمان خواب مسائل مختلف در مغز دسته بندی و مرتب میشه. محققان حوزه خواب می گویند خواب ایده آل باید دارای حداقل نُه دوره ۴۵ دقیقه ای، یعنی حدودا ۷ ساعت باشه. نکته دیگری که بر اون تاکید میشه بیداری بیولوژیک بدن است. به عبارت دیگه افراد برای به خواب رفتن باید ساعت کوک کنند، نه برای بیدار شدن. ما باید به بدن اجازه بدهیم تا سر ساعتی که خودش صلاح می دونه بیدار شویم. منظم کردن ساعت بیداری در اصل باید بر اساس منظم کردن ساعت خواب باشه. راستی هیچ وقت بعد از بیداری اولیه صبحگاهی دوباره نخوابید. این کار مقدمه تنبلی است.

تغذیه: غذا خوردن شاید به نظر استراحت نباشه، اما شما رو دعوت می کنم یک بار دیگه تعریف استراحت رو بخونید. پس می توونید با خوردن یک غذای سبک و سالم مثل سبزیجات، میوه های تازه، مغزها و.. انرژی از دست رفته هنگام درس خواندن رو جبران کنید. اما باید توجه داشته باشید که خوردن بعضی از غذاها شما رو خسته تر می کنه. مثل فست فودها که چربی بسیار بالایی دارند. شما می تونید بعد از یک ساعت و نیم مطالعه با انتخاب یک تغذیه مناسب احساس خستگی و کسالت رو از خودتون دور کنید.

گوش دادن به یک موسیقی آرام: یک موسیقی آروم می تونه به شما کمک کنه تا انرژی بگیرید. در انتخاب موسیقی که می خواهید در زمان استراحت گوش بدید، دقت کنید. توجه داشته باشید درحین مطالعه هیچ گاه به موسیقی گوش ندهید. زیرا باعث از بین رفتن تمرکز شما میشه.

تحرک: بعد از یک زمان مطالعه حتما از روی صندلی بلند شوید و قدم بزنید.