همیشه شنیده ایم که داشتن تمرکز تا چه اندازه مهم است و دوره های متفاوت افزایش تمرکز را دیده ایم وبعضا دربرخی از آن ها هم شرکت کرده ایم. اما به راستی تمرکز چیست و چگونه عمل می کند؟ تا به حال از خودتان پرسیده اید اهمیت تمرکز در چیست؟ تا به حال پرسیده اید که داشتن یا نداشتن تمرکز چه تاثیر بر روی زندگی شما خواهد گذاشت؟ چه مسائلی موجب عدم تمرکز ما می شوند و چه چیزهایی باعث حواس پرتی ما خواهند شد؟ قطعا شاید همه ما به این سوالات فکر کرده ایم و حتی برای آن ها پاسخ هایی نیز یافته ایم. اما امروز ما در این مقاله به طور کامل به شما خواهیم گفت که تعریف تمرکز چیست و چه نقشی در زندگی ما ایفا می کند.
تعریف تمرکزتعاریف زیادی برای تمرکز وجود دارد و هر کدام از این تعاریف بر روی بخشی از تمرکز که اهمیت دارد تاکید می کنند. اما برای اینکه بهترین تعریف را برای تمرکز گفته باشیم، باید چکیده ای از تمام این تعریف ها را ارائه دهیم. به طور کلی می توان گفت که:
تمرکز عبارت است از توانایی یک فرد در کنترل توجه خود و استفاده از آن برای درک مسائل مختلف. تمرکز به این معناست که شما در حین انجام کاری به اتفاقاتی که در اطرافتان در حال رخ دادن هستند توجهی نداشته باشید و تمام توجه تان را معطوف به کاری که انجام می دهید کنید. متمرکز بودن به این معناست که شما به جای اینکه مدام از انجام کاری به سراغ کار دیگر بروید، تمام انرژی و ذهن خود را به انجام همان کار اختصاص دهید.
حال که با این تعریف جامع از تمرکز آشنا شدید، وقت آن است که به سراغ هر یک از بخش های آن برویم و ببینیم که هرکدام چگونه کار میکنند و چه راه هایی برای تقویت آنها وجود دارد.
کنترل مغزهمانطور که در تعریف گفتیم، تمرکز مهارتی است که در کنترل مغز خلاصه می شود.این کار به ظاهر ساده اما در واقعیت بسیار مشکل است. یکی از بهترین راه ها برای افزایش تمرکز، انجام دادن تمرین های افزایش تمرکز است. مغز ما برای یاد گرفتن هر چیزی نیاز به تمرین و استمرار دارد و این مجموعه تمرین ها راهی فوق العاده برای تقویت
تمرکز می باشند.
توجه!نکته دومی که در تعریف تمرکز به چشم می خورد، کلید واژه توجه است. فردی که می تواند تمام توجه خودش را معطوف به کاری که انجام می دهد بکند، تا حد زیادی از بروز مشکلات و خطاهای احتمالی جلوگیری خواهد کرد. برای این کار اما فرد نیاز به تمرین بسیار دارد. یادگیری راه های افزایش تمرکز و کنترل ذهن بدون شک می توانند ما را یاری کنند که هم ذهن مان را کنترل کنیم و هم بیش از پیش متمرکز باشیم.
انرژیانرژی سومین کلید واژه ایست که در تعریف تمرکز به چشم می خورد. زمانی که شما بر روی کاری که در حال انجام آن هستید تمرکز می کنید، مغز شما تمام انرژی خود را صرف فکر کردن به آن کار و فرمان دادن به آن می کند. این باعث خواهد شد که شما از تمام ظرفیت مغغز خود استفاده کنید. مغز ما دارای پتاسنیل فوق العاده ایست که یکی از راههای استفاده از این پتانسیل افزایش تمرکز و دقت است.
اهمیت تمرکز در چیست ؟تمرکز از جنبه های مختلفی اهمیت دارد و داشتن یا نداشتن تمرکز می تواند تا حد زیادی به ما کمک کند یا ضربه بزند. به طور کلی داشتن تمرکز بالا باعث:
- کاهش ریسک انجام چند کار به صورت همزمان
- افزایش آگاهی ما از کاری که انجام می دهیم
- کاهش اشتباهات
- جلوگیری از هدر رفتن زمان و انرژی شما
خواهد شد. در ادامه هریک از این جوانب را به صورت جداگانه بررسی خواهیم کرد.
کاهش ریسک انجام چند کار به صورت همزمان اولین فایده تمرکز این است که ریسک انجام کارهای مختلف به صورت همزمان را پایین می آورد. ذهن ما نمیتواند بصورت همزمان بر روی چند کار تمرکز کند. به همین دلیل هم زمانی که ما چند کار مختلف را انجام میدهیم، مغز ما قادر نیست که به طور کامل بر روی آنها تمرکز کند. اتفاقی که میافتد جهش مغز ما بین این کار هاست. اجازه بدهید با یک مثال ساده این موضوع رابرای شما شفاف تر کنم.
تصور کنید که فردا امتحان مهمی دارید و باید برای آن مطالعه کنید. همزمان هم بازی فوتبال تیم مورد علاقه تان در تلویزیون پخش می شود. شما کتاب خود را برداشته و به جلوی تلویزیون می آیید. حالا سعی می کنید همانطور که درستان را می خوانید، حواستان هم به بازی فوتبال باشد. آیا این ممکن است؟ البته که نه. شما در نهایت نه از مطالعه تان بهره کافی خواهید برد. و نه از بازی تیم محبوبتان لذت می برید.
این اتفاق زمانی مهمتر جلوه می کند که بدانید سالانه بسیاری از مردم به خاطر نداشتن تمرکز در حین رانندگی و بر اثر تصادفات ناشی از این اتفاق جان خود را از دست می دهند. پس اگر جان خود و عزیزانتان مهم است، به داشتن تمرکز اهمیت بدهید.
افزایش آگاهی ما از کاری که انجام می دهیمیکی دیگر از مواردی که اهمیت تمرکز را نشان می دهد، افزایش آگاهی فرد از کاری است که انجام میدهد. برای مثال زمانی که شما با تمرکز کافی مطالعه میکنید، مطالب را بهتر و عمیق تر یاد میگیرید. همچنین به خاطر سپردن و بیاد آوردن مطالب هم بسیار سادهتر خواهد شد و حتی ما یاد میگیریم که چگونه سر جلسه امتحان تمرکز داشته باشیم . تمرکز داشتن در حین انجام کارهای روزمره، می تواند شما را متوجه نکاتی کند که تا پیش از آن اصلا حتی به آنها توجه هم نمی کردید. گاهی همین نکات ساده و پیش پا افتاده اند که تغییرات بزرگی در زندگی ما ایحاد میکنند.
ارتباط بین کاهش اشتباهات با تمرکز در چیست ؟اولین فایده تمرکز را خاطرتان هست؟ پیش تر گفتیم که داشتن تمرکز باعث خواهد شد که فرد از انجام چند کار به صورت همزمان خودداری کند. برعکس همین اتفاق هم صادق است. پرهیز از انجام کارها به صورت همزمان می تواند باعث بالا رفتن تمرکز و در نتیجه جلوگیری از خطرات احتمالی شود.
برایتان یک مثال ساده میزنم. بند بازی را تصور کنید که شغلش راه رفتن بر روی یک بند است. صدها نفر در سالن های بزرگ سیرک شاهد بندبازی او هستند. اما شاید هیچکدام درک نکنند که کاری که او انجام می دهد تا چه اندازه خطرناک است و نیازمند داشتن تمرکز می باشد. چرا که اگر او بر روی بند تمرکزش را از دست بدهد و از بالا به پایین سقوط کند، ارزشمندترین داشته ی زندگی خود یعنی جانش را از دست خواهد داد. بله، عدم تمرکز کافی ممکن است گاهی وقت ها تا این اندازه هم خطرناک شود، مثال رانندگی را که یادتان نرفته؟
اما بندباز قصه ما چگونه توانسته تا این حد متمرکز باشد؟ بدون شک یادگیری تکنیک های افزایش تمرکز و به کارگیری آنها در حین انجام کارها می تواند به ما کمک فوق العاده ای کند. حتی اگر بندباز نباشیم!
جلوگیری از هدر رفتن زمان و انرژیزمانی که شما با تمرکز کامل کاری را انجام میدهید، تمام فکر و ذکرتان مشغول به آن است. در نتیجه محصول نهایی آن کار برای شما تا حد بسیاری دلپذیر تر خواهد بود. فهمیدیم که داشتن تمرکز کافی می تواند از بروز برخی اشتباهات چلوگیری کند. پس میتوان گفت که با کاهش اشتباهات و همچنین افزایش آگاهی نسبت به کاری که انجام می دهیم، در زمان و انرژی خود صرفه جویی میکنیم. اما چگونه؟ ساده است، وقتی شما یک کتاب را با تمرکز کافی مطالعه می کنید دیگر به دوباره خواندن آن نیازی ندارید. و یا وقتی با تمرکز و دقت کافی وسایلتان را جمع می کنید، لازم نخواهد بود که انرژی خود را صرف دوباره جمع کردن آن ها کنید.
دلیل عدم تمرکز و حواس پرتی ما چیست ؟حال که دانستیم تمرکز چیست و از چه وقت آن رسیده که بفهمیم چه چیزهایی موجب نداشتن تمرکز خواهند شد. به طور کلی میتوان عوامل حواس پرتی را به دو دسته عوامل بیروتی و درونی دسته بندی کرد. حذف هرکدام از این عوامل باعث افزایش تمرکز ما خواهد شد.
عوامل بیرونی عدم داشتن تمرکز:زندگی ما تا حد بسیار زیادی تحت تاثیر اتفاقاتی است که در جهان بیرون می افتند. مثلا همان مثال فوتبال و درس خواندن را به یاد بیاورید. فوتبال و به طور کلی تلویزیون یا هر عاملی که مربوط به ما نمی شود عواملی هستند که موجب عدم تمرکز ما خواهند شد. متاسفانه ما و به خصوص کوکان بشدت تحت تاثیر این عوامل هستند. پس اگر به دنبال افزایش تمرکز در کودکان و خودتان هستید، باید در قدم اول تا می توانید خود و فرزندتان را زمان انجام کارهایتان از این عوامل دور کنید. برای مثال مشکلی که اکثر والدین هنگام مشق نوشتن فرزندانشان دارند، عدم توجه آنها به تکالیفی است که در حال انجام هستند.
برای جلوگیری و یا حل این مشکل، بهتر است از کودکتان بخواهید که تکلیفش را در اتاق خود انجام دهد. اینگونه کودک از هر چیزی که مثل تلویزیون حواسش را پرت می کند به دور خواهد بود. خوب است بدانید که این کار باعث می شود کودک به صورت ناخودآگاه به مطالعه کردن در مکانی خاص عادت کند. که این اتفاق می تواند تا حد بسیار زیادی موجب افزایش سرعت مطالعه او در طی سالیان تحصیل اش شود.
عوامل درونی عدم داشتن تمرکز:اما ارتباط عوامل درونی با نداشتن تمرکز در چیست و اصلا این عوامل درونی چه هستند؟ ما در مورد جهان خارج از خود صحبت کردیم و گفتیم که توجه بیش از حد به آن مخصوصا زمانی که در حال انجام کاری هستیم تا چه حد اشتباه است. اما جهان درونمان چه؟ ما علاوه بر جهانی که در آن زندگی می کنیم، جهانی دیگر و شاید بزرگتر هم در درون خودمان داریم. گاهی اوقات این دنیای درون به قدری پر از ناملایمات و سختیها و مسائل استرس زا می شود، که تمرکز کردن را برای ما مشکل می سازد.
بهترین راه برای مقابله با این مشکل، این است که ذهنتان را از مسائل اضافی خالی کنید.اگر چه همه ما در حال دست و پنجه نرم کردن بامشکلات اقتصادی و گاها اجتماعی هستیم. اما گاهی اوقات ذهنمان را از مسائلی پر می کنیم، که شاید واقعا تاثیر زیادی در زندگی ما ندارند و تنها بار استرس مغزمان را سنگین تر می کنند. یک روش دیگر برای خلاصی ازین افکار این است که چند ساعت را به فکر کردن به آنها و پیدا کردن راه حل های احتمالی اختصاص دهید. اینگونه این افکار دیگر در حین کار به سراغتان نخواهند آمد.
روش های دیگر افزایش تمرکز چیست ؟حالا که فهمیدیم اهمیت تمرکز چیست ، چرا مهم است و چه عواملی موجب عدم تمرکز ما میشوند، وقت آن است تا چند راه ساده دیگر برای افزایش آن معرفی کنیم. اول از همه افزایش تمرکز با خوردن مواد غذایی است. مغز ما مثل تمام اعضای بدنمان برای بهتر کار کردن نیازمند مواد غذایی است و دانستن این که برای تمرکز حواس چه بخوریم به ما کمک خواهد کرد تا به ساده ترین شکل ممکن و تنها با خوردن یکسری خوراکی ها مغز و تمرکز مان را تقویت کنیم.
روش دوم اما یاد گرفتن تکنیک های افزایش تمرکز است. تمرکز کردن هم مانند هرکاری تکنیک هایی دارد که استفاده از آنها می تواند عملکرد آن را بهبود ببخشد. برای مثال شما می توانید از تکنیکی مثل فن پومودورو استفاده کنید. این تکنیک به شما می گوید که برای انجام هر کاری، ابتدا آن را به بخش های کوچکتر تقسیم بندی کنید. این کار در درجه اول باعث ساده تر شدن انجام کارهای سخت خواهد شد. سپس به مدت ۲۵ دقیقه آن کار را انجام دهید و بعد از آن ۵ دقیقه استراحت کنید. دوباره ۲۵ دقیقه کارتان را انجام دهید و پس از ان ۵ دقیقه استراحت کنید. این تکنیک باعث خواهد شد که سختی کار تا حد زیادی به چشم شما نیاید و از طرفی راحتتر بر روی کارتان تمرکز کنید.
جمع بندی سعی کردیم تا در این مقاله شما را ابتدا با تعریف تمرکز آشنا کنیم،سپس به اهمیت تمرکز پرداختیم و در نهایت هم عوامل عدم تمرکز و راه های مقابله با آنها را معرفی کردیم. اما برای افزایش تمرکز بدون شک روش های دیگری مثل استفاده از قرص افزایش تمرکز هم وجود دارد. البته باید گفت که بهتر است تا جایی که میتوانید از این روش ها استفاده نکنید. چرا که عدم آشنایی شما با این قرص ها ممکن است مشکلات جدی و جبران ناپذیری برایتان ایجاد کند.
