گاهی انسان با اینکه از استعداد و توانایی های زیادی برخوردار است، اما در عین حال خود را بسیار پایین تر از دیگران تصور می کند.
یکی از عوامل اساسی انحرافات روان و شخصیت انسان، «عقده حقارت» یا خود کم بینی است. عقده حقارت به حالت افسردگی همراه با کینه توزی که به سبب ناکامی ، تحمل رنج ، خفت و حقارت پدید می آید، تعریف شده است. «احساس حقارت» ، همان طور که از کلمه دومش بر می آید، یعنی اینکه یک نفر حس کند در برابر دیگران کوچک است و خودش را دست کم بگیرد.
پسری 31 ساله ام. حدود دو سال است در جایی استخدام شده ام و طبیعی است که از لحاظ تجربه کاری و از نظر جایگاه کاری از همه همکارانم پایین تر باشم اما همین موضوع باعث شده همکارانم هرچه بگویند به آن ها بگویم:«چشم». ادامه این حالت من را خیلی ناراحت و افسرده کرده است و اجازه نمی دهد از کارم که خیلی آن را دوست دارم، لذت ببرم. لطفا راهنمایی ام کنید.
مسئله شما بیش از این که ناشی از جایگاه واقعی شما در محیط کار باشد؛ ناشی از تصور شما از خودتان یا آن چیزی است که روان شناسان به آن خودپنداره می گویند.
خودپنداره چیست؟
خودپنداره یا خودانگاره تصوری است که ما از چگونه بودن خودمان در ذهن داریم. در واقع، خودپنداره نگرش ما درباره خودمان است. این نگرش بسیار مهم است و بر تصور ما درباره خودمان، دیگران و خانواده تاثیر به سزایی دارد. کسانی که خودپنداره منفی از خود دارند، احساس شادکامی نمی کنند؛ از دیگران و منابع قدرت شاکی هستند و نمی توانند دوستی های واقعی داشته باشند.
ریشه شکل گیری خودپنداره
یک خودپنداره ضعیف از پذیرش ارزش گذاری های غلطی که دیگران درباره فرد انجام می دهند، شکل می گیرد. یعنی قضاوت هایی که دیگران درباره ظاهر و توانایی های شما کرده اند، به خصوص در دورانی که سن و سال کمی داشتید، در شما این تصور را به وجود آورده که نسبت به دیگران در موضع پایین تر و ضعیف تری قرار دارید. جالب است بدانید که همه ما آدم ها، این احساس را در زندگی مان بارها تجربه کرده ایم، حتی آدم های موفق و به ظاهر کامل، قوی، برخوردار و مسلط. بنابراین بخشی از مشکل را در خود ببینید و برای حل آن، پیشنهاد می کنم در صورت امکان، از نظر یک روان شناس یا مشاور بهره مند شوید.
نگاهی از زاویه فرهنگ کار بیندازیم
بیایید از زاویه فرهنگ کار، محیط کار و همکاران شما هم به مسئله نگاه کنیم. به طور طبیعی همۀ افرادی که شغلی را انتخاب کرده اند و وارد کاری شده اند، به شما خواهند گفت که آن ها هم در روزهای اول کار بسیار محتاط بوده اند و سعی می کردند با احترام و حرف شنوی از همکاران، تصور خوبی از خود نزد آن ها ایجاد کنند و این مسئله در ابتدای کار هم طبیعی و هم سازگارانه است. حتی افرادی که الان شما به آن ها چشم می گویید، خودشان زمانی بله چشم گوی همکاران و پیشینیان خود بوده اند.
دچار تعارض شده اید
حال مشکل شما این است که این رفتار برای شما شکل تعارضی به خود گرفته است؛ یعنی کاری می کنید که خود از انجام آن راضی نیستید یا احساس می کنید که باید کاری کنید که شما را راضی تر کند اما برای انجام آن، ثبات قدم کافی ندارید. پس خود را برای ایجاد سبک رفتاری جدید و مناسب در محیط کار آماده کنید. به طورطبیعی منظور از این سبک، داشتن غرور و خشم نیست.
کاری که شما باید بکنید
شما کافی است درباره خودتان هم همان حس احترام و ارزشمندی را داشته باشید که برای دیگران قائل هستید.
همان قدر به دیگران اهمیت دهید که به خودتان اهمیت می دهید .اهمیت قائل شدن زیادی برای دیگران را به در اولویت قرار دادن خود تغییر دهید. سعی کنید به تدریج این الگوهای رفتاری را در خود ایجاد کنید.
راهنما و الگوی شما هم می توانند کسانی باشند که در همان محیط در کنار شما هستند. از رفتارهای آن ها الگوبرداری کنید، ولی ارزش های خود را هم دخیل کنید؛ مثلاً اگر جرئت ورزی یک همکار خود را ستایش می کنید از آن الگو بگیرید ولی اگر لحن او را دوست ندارید، آن را عوض و ملایم تر کنید.
این تغییرات را شروع کنید و به خود و توانایی های خود ایمان داشته باشید. نگاه تبعیض آمیز به خود نداشته باشید و بدانید اگر با تعارض و از روی تعارف، چشم بگویید؛ این ها به خشم درونی تبدیل می شود و روزی سر برخواهد آورد؛ بنابراین نگذارید این ناراحتی ها روی هم جمع شود. با تغییر برخوردتان، همکاران را برای انجام شیوه مناسب و منصفانه رفتار با خودتان آماده کنید. در مواردی که رعایت نمی کنند، گاهی بی توجه باشید و گاهی به صورت مستقیم به آن ها بازخورد دهید و حتی اعتراض کنید؛ البته همواره به آن ها به طورمشخص بگویید که دقیقاً چه نوع برخوردی را برای خود مناسب و در شان خود می دانید.
منظورم این است که صرفاً اعتراض و گله نکنید، سعی کنید به آن ها شیوه مناسب برخورد با خودتان را هم گوشزد کنید.
از همه این ها مهم تر، این است که کار خود را بر اساس شرح وظایف و با لحاظ کردن محدودیت های خود انجام دهید و نگذارید آن ها از شما خرده بگیرند و اگر هم گرفتند، سعی کنید ضمن پذیرش مسائل کاری، از خود دفاع کنید.
