مهروماه

انگیزش یا انگیزه به عنوان وضعیت درونی فرد تعریف می شود که محرک و جهت دهنده و عامل رفتار او می باشد. شاید این سوال برای شما ایجاد شده باشد که چه چیز باعث می شود تا افراد در شرایط متفاوت رفتار خاصی را از خود نشان بدهند؟ مثلا وقتی یک دانش آموز از مدرسه به خانه برمی گردد به سرعت تکالیف درسی خود را می نویسد. اما دانش آموز دیگری بازی کردن با همسالانش را ترجیح می دهد. همه این رفتارها از انگیزه های افراد نشأت می گیرد. افراد انگیزه های متفاوتی دارند که علل مختلفی دارد.
انگیزه در روانشناسی مبحثی بسیار وسیع است و مطالعات فراوانی در مورد آن صورت گرفته است. مثل نظریه رفتارگرایی درباره انگیزش که بر عوامل بیرونی، محرک ها، پاداش ها و تنبیه هایی که در محیط رخ می دهند، تاکید دارد. و یا نظریه انسان گرایی که بر منابع درونی انگیزش تاکید می کند. و یا رویکردهای نظریۀ شناختی به مبحث انگیزش ، که بیان می کند رفتار فرد اساسا ناشی از تفکر اوست. درواقع رفتار فرد به دلیل تفسیری است که از وقایع و شرایط به عمل پدید می آید.

عوامل موثر بر انگیزه تحصیلی
عوامل گوناگونی می تواند بر انگیزه تحصیلی فرد تاثیر بگذارد. در این مقاله قصد داریم به تاثیر سه مولفه مهم در شکل گیری انگیزه تحصیلی دانش آموزان بپردازیم. هدف ها، علایق و خودپنداره ها 3 عامل بسیار مهم در انگیزش تحصیلی دانش آموزان می باشند که به بررسی  هرکدام می پردازیم. 

هدف ، اولین عامل موثر بر انگیزه تحصیلی
هدف عبارت است از نتیجه ای که یک فرد برای دستیابی به آن کوشش می کند. رفتار هدفدار باعث پیشرفت می شود. زیرا توجه فرد را در تکلیفی که باید انجام دهد بالا می برد و موجب کشف راهبردهای جدید برای رسیدن به هدف می شود. نوع هدف هایی که فرد برای خود انتخاب می کند در انگیزه او تاثیر می گذارد. تحقیقات نشان می دهد هر چه هدف های مشخص شده درجه دشواری متوسطی داشته باشند و دسترسی به آن ها در آینده نزدیک میسر باشد، انگیزش و پیگیری بیشتری به همراه دارند.
اگر دانش آموزی در انتخاب هدف خود مشکل دارد، باید به او کمک کرد تا بتواند هدفی برای خود انتخاب کند. مثلا با نشان دادن الگوهای موفق به او، می توان مسیر تحصیلی دانش آموزان را مشخص کرد و به آن ها انگیزه بخشید. خصوصا در سنین نوجوانی که معمولا با سردرگمی هویتی همراه است و خیلی از دانش آموزان بیش از اینکه بخواهند وقت خود را برای مطالعه بگذارند، ترجیح می دهند وقت خود را با همسالان خود بگذرانند که این مسئله گاهی منجر به انحراف می شود. اما والدین آگاه می توانند با مدیریت روابط فرزندشان و آگاهی دادن به نوجوانان برای انتخاب هدف درست برای آینده به آن ها در این مسیر کمک کنند که روش موثری در انگیزش تحصیلی نوجوانان نیز محسوب می شود.

علاقه ، دومین عامل موثر بر انگیزه تحصیلی
سطح انگیزه تحصیلی دانش آموزان با علایق آن ها نیز در ارتباط است. طبق تحقیقات انجام شده، علاقه اندک به درس باعث افت انگیزه دانش آموزان می شود. هر چه علاقه دانش آموز به درس بیشتر باشد، یادگیری او نیز عمیق تر و پایدار خواهد شد. بخش عمده علاقه مند کردن دانش آموزان به درس بر عهده معلمان است که با روش های خلاقانه تدریس می توانند دانش آموزان را به درس و مدرسه علاقه مند کنند.
عوامل زیادی در بی علاقگی دانش آموزان به مدرسه و درس وجود دارد. مثل سختگیری های بیش از حد والدین، رفتارهای بد معلمان، تنبیه و سرزنش بیش از حد و... در مقابل عوامل خیلی ساده ای در شکل گیری علاقه دانش آموزان به معلم، مدرسه و مطالعه کردن وجود دارد. تشویق کلامی که گاهی برخی از معلمان خیلی کم از آن استفاده می کنند، اما تاثیر بسیاری در ایجاد علاقه دانش آموزان نسبت به مسائل تحصیلی داشته و درنتیجه باعث ایجاد انگیزه برای یادگیری بیشتر می شود. گاهی دانش آموزان به خاطر علاقه به یک معلم سعی در یادگیری بیشتر دروس می کنند. روابط معلم و دانش آموز می تواند نقش مهمی در انگیزش تحصیلی و یادگیری دروس داشته باشد.

خودپنداره ها ، سومین عامل موثر بر انگیزش تحصیلی
انگیزش تحصیلی دانش آموزان متاثر از خودپنداره های آنان نیز هست. اینکه دانش آموزان چه تصوری درباره خود و استعدادها و توانایی های فردی و کارآمدی خود دارند، در تعیین هدف و میزان موفقیت و شکست آن ها موثر است. مثلا افرادی که فکر می کنند توانایی آنان ثابت و تغییر ناپذیر است، نمی توانند اهداف بزرگتری را برای خود انتخاب کنند. برعکس، آنان که توانایی خود را تغییرپذیر و افزایش یابنده می دانند، اهداف بزرگ تری را پیش روی خود قرار می دهند. پیش بینی چگونگی نتایج رفتار، عامل مهمی در انگیزه تحصیلی افراد است. آلبرت بندورا این پیش بینی را "خود کارآمدی" می نامد و آن را اعتقاد به توانایی خود برای سازمان دادن و اجرای فعالیت های لازم برای دستیابی به هدف معین تعریف می کند.
باورهای خودکارآمدی افراد چگونگی احساس، تفکر، رفتار کردن و به طور کلی پیشرفت افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. افرادی که خودکارامدی بالایی دارند و به توانایی هایشان به انجام کار باور دارند، در فعالیت ها بیشتر شرکت می کنند تا افردی که خودکارآمدی پایینی دارند و توانایی هایشان را قبول ندارند. دانش آموزان خودکارآمد به ویژه هنگام مواجهه با مشکلات، بیشتر از افرادی که نسبت به قابلی تهای خود تردید دارند از خود سخت کوشی و پشتکار نشان می دهند. یکی از از وظایف مهم والدین و معلمان بالا بردن احساس خودکارآمدی در دانش آموزان است. دانش آموزان هرچه بیشتر احساس خوبی نسبت به توانایی های خود داشته باشند، در مواجهه با چالش ها سخت کوشی بیشتری از خود نشان می دهند و تلاش بیشتری می کنند. هرچه انگیزه های فرد درونی باشد، پیشرفت تحصیلی بیشتری به همراه دارد. انگیزه درونی ماندگارتر است و باعث می شود فرد هنگام شکست، زود نا امید نشود.