مهروماه

بیش از دو ماه از طوفان عظیم شن در مریخ می‌گذرد، اما ناسا هنوز موفق به‌ برقراری ارتباط با مریخ‌نورد آپورچونیتی نشده است.

مریخ‌نورد آپورچونیتی از ۲۰ خرداد موفق به‌ برقراری ارتباط با زمین نشده است. اعضای ماموریت آپورچونیتی، فکر می‌کنند که مریخ‌نورد، خود را در وضعیتی شبیه به خواب زمستانی قرار داده است. در واقع، از آنجایی‌ که این کاوشگر رباتیک از پانل‌های خورشیدی برای تامین برق خود بهره می‌برد، به‌علت کمبود نور خورشید، به ‌وضعیت کم‌مصرف در آمده است.

مریخ‌نورد آپورچونیتی، قدیمی‌ترین کاوشگر حاضر در مریخ محسوب می‌شود. این کاوشگر ناسا که به اندازه یک اتومبیل گلف است، مارس سال ۲۰۰۳ به فضا فرستاده شد و ژانویه‌ی ۲۰۰۴ به مریخ رسید. آپورچونیتی در ابتدا برای ماموریتی ۳ ماهه برنامه‌ریزی شده بود، اما تاکنون، ۱۵ سال است که به ماموریت خود ادامه می‌دهد. اما به نظر می‌رسد که کاوشگر رباتیک ناسا به دردسر افتاده است.

طوفان‌های شن هر سال در مریخ به وقوع می‌پیوندند، برخی از این طوفان‌ها حتی به وسعت یک قاره‌ در زمین می‌رسند. با این حال، طوفان‌های شن به‌ندرت، به‌قدری گسترش می‌یابند که سرتاسر سیاره را بپوشاندند. اما ناسا گفته است که طوفان اخیر یکی از شدیدترین طوفان‌های شنی است که تا به‌حال به ثبت رسیده است.

استیو سیویروس، دانشمند علوم سیاره‌ای از دانشگاه کرنل و مدیر ماموریت مریخ‌نورد آپورچونیتی می‌گوید:

    این بدترین طوفانی است که آپورچونیتی دیده است. هر آنچه از دستمان بر بیاید انجام می‌دهیم. امیدواریم که اتفاقات خوبی بیفتد.

چرا طوفان شن مریخ‌نورد آپورچونیتی را تهدید می‌کند؟

طوفان شن نه‌تنها جلوی رسیدن نور به پانل‌های خورشیدی آپورچونیتی را گرفته، بلکه خود پانل‌ها را نیز با خاک پوشانده. از این رو، این مشکلات به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای از توان کاوشگر برای ذخیره و استفاده از برق کاسته است. مورد دیگر، سرمای بسیار شدید سیاره‌ی سرخ است. در واقع، این سرما به‌قدری شدید است که در طول زمستان، حتی دمای نواحی استوایی نیز به منفی ۷۳ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. چنین سرمایی می‌تواند به قطعات فلزی کاوشگر آسیب برساند.

منبعی از مواد هسته‌ای به نام پلوتونیوم ۲۳۸ مدارهای مریخ‌نورد آپورچونیتی را گرم نگه می‌دارد، اما این مواد دوام همیشگی ندارند و به‌تدریج خراب می‌شوند. به‌همین دلیل، کاوشگر هنوز نیاز به برق دارد تا باتری‌های خود را شارژ کند و با به‌کار انداختن سیستم گرمایشی با مرکز کنترل ماموریت تماس بگیرد.

مورد دیگر، تخلیه‌ی زیاد باتری‌های کاوشگر است. این باتری‌ها هر چه بیشتر غیر فعال بمانند، بیشتر ظرفیت ذخیره‌سازی خود را از دست می‌دهند. ناسا اعلام کرد که اگر طوفان شن به‌زودی فروکش نکند و گرد و غبار هوا از بین نرود، احتمال دارد که باتری‌ها دچار کاهش شدید ولتاژ شوند. اگر چنین اتفاقی بیفتد، آپورچونیتی هم به سرنوشت کاوشگر دوقلوی خود، اسپیریت دچار می‌شود.

مریخ‌نورد اسپیریت در اوایل مارس ۲۰۱۰، به‌دلیل جهت‌گیری اشتباه روی سطحی تخت به‌دام افتاد و با توجه به‌ سرمای زمستان مریخ از کار افتاد.  اسپیریت در زمستان‌های گذشته توانسته بود با مستقر شدن روی شیب‌های رو به خورشید، درجه حرارت داخلی خود را بالای منفی ۴۰ درجه سانتی‌گراد نگه دارد. اما در زمستان ۲۰۱۰ روی سطح تختی گیر افتاد و دمای داخلیش به منفی ۵۵ درجه کاهش یافت. ناسا علی‌رغم تلاش‌های مکرر، سرانجام در سال ۲۰۱۱ اعلام کرد که مریخ‌نورد اسپیریت کاملا از کار افتاده است.

 
چرا ناسا همچنان امیدوار است؟

مقامات ناسا امیدوارند که با بر طرف شدن گرد و غباری که تا چند هفته قبل تقریبا تمامی کره مریخ را پوشانده بود، آپورچونیتی دوباره شروع به برقراری ارتباط با زمین کند. مهندسان ناسا در کنفرانس خبری شنبه هفته جاری اعلام کردند که دلایل خوبی برای خوش‌بینی دارند. چرا که علائمی از فروکش کردن طوفان مشاهده شده و در این صورت، ممکن است که به‌اندازه کافی نور خورشید به پانل‌های خورشیدی آپورچونیتی برسد تا باتری‌های خود را شارژ کند و با ناسا تماس بگیرد.

ناسا همچنین اعلام کرد که باتری‌های مریخ‌نورد قبل از طوفان در وضعیت خوبی بودند و احتمال آسیب زیادی وجود ندارد. از آنجایی که طوفان شن مریخ را گرم کرده و همچنین به‌دلیل اینکه ناحیه‌ای که آپورچونیتی هم‌اکنون در آن به‌سر می‌برد، وارد فصل تابستان شده، مریخ‌نورد، باید به‌اندازه کافی گرم مانده باشد که آسیبی نبیند.

با این حال، یک نماینده ناسا به Business Insider گفته است که ناسا هنوز هیچ اطلاعاتی از آپورچونیتی دریافت نکرده‌. مریخ‌نورد آپورچونیتی قبلا، ۱۵ سال بیش از طول عمر برنامه‌ریزی شده خود، کار کرده بود و مشخصا تا همین حالا هم بیش از توان خود صرف کرده است.

در واقع به همین دلیل ناسا اعلام کرده است که حتی اگر آپورچونیتی موفق شود با ناسا تماس بگیرد، بازهم کاملا محتمل است که دیگر همچون سابق کار نکند. اما تا زمانی که کاوشگر نتواند اطلاعاتی به زمین مخابره کند، همه‌چیز در حد حدس و گمان خواهد بود.