شفق قطبی به پدیده ظهور نورهای رنگی خیره‌کننده و متحرک در آسمان شب می‌گویند که در سپیده‌دم قطبی قابل مشاهده هستند.
به گزارش ایسنا، این پدیده زیبا که نفس را در سینه حبس می‌کند، شامل نورهای رنگی و متحرکی است که هر ساله هزاران نفر را به قطب شمال می‌کشانند. برخی قبایل کانادایی پدیده شفق قطبی را رقص ارواح توصیف می‌کنند.
این پدیده دو نوع دارد: نور قطب شمال که غالبا در نیمکره شمالی دیده می‌شود و در زبان علمی به آن Aurora borealis می‌گویند. گونه دیگر که در قطب جنوب رخ می‌دهد و Aurora australis نام دارد.
شفق قطبی در خط کمربندی کره زمین در بالاترین لایه جو (یونوسفر) رخ می‌دهد. در این تصویر می‌توان شفق قطبی را بر فراز ایرلند مشاهده کرد که ایستگاه فضایی بین‌المللی آن را شکار کرده است. نوار درخشان در تصویر، خورشید در حال طلوع است. نور قطب شمال بر فراز کشورهای اسکاندیناوی، ایسلند، بخش‌هایی از گرینلند، کانادا، آلاسکا و سواحل شمالی سیبری قابل مشاهده است.
شفق قطب جنوب کمتر شناخته شده، اما این به معنای کمتر زیبا بودن آن نیست. در ناحیه قطب جنوب مناطق مسکونی به نسبت قطب شمال کمتر است، برای همین نیز تماشای پدیده شفق قطبی میسر نیست. اما برعکس اگر در فضا باشید به راحتی می‌توانید به تماشای این همه زیبایی بنشینید؛ مثل تیم پیکه، فضانورد بریتانیایی که به هنگام تماشای شفق قطبی در قطب جنوب از ایستگاه فضایی این عکس را ثبت کرده است.
زمانی که ذرات باد خورشیدی در جو زمین به چرخش در می‌آیند، با مولکول‌ها و اتم‌های بالایی جو واکنش می‌دهند. به دلیل اینکه در مناطق قطبی تراکم خطوط میدان مغناطیسی بیشتر است، ذرات باد خورشیدی موفق به نفوذ در این مناطق و برخورد با مولکول‌های جو می‌شوند. انرژی آزاد شده از این برخورد خود را به شکل نوارهایی رنگین و تماشایی نشان می‌دهد.
شفق قطبی بسته به بادهای خورشیدی در چهار شکل مختلف خود را نشان می‌دهد: مدور یا بیضوی، پرده آویزان (تصویر زیر)، کمانه‌ای و خطی.
رنگ سبز در نتیجه برخورد ذرات باردار خورشیدی با اتم‌های اکسیژن در حدود صد کیلومتری فراز زمین حاصل می‌شود. رنگ قرمز در نتیجه برخورد با اتم‌های اکسیژن در ارتفاع ۲۰۰ کیلومتری به وجود می‌آید و رنگ بنفش و آبی حاصل برخورد با اتم‌های نیتروژن است.
نمی‌توان صددرصد برای ظهور شفق قطبی تضمینی ارائه داد. مثل تمام پدیده‌های آسمانی، بروز شفق قطبی هم به مقداری شانس و مقدار بیشتری شرایط جوی مناسب، یعنی آسمانی صاف و بدون ابر احتیاج دارد. هرچه شب تیره‌تر باشد شانس تماشای شفق قطبی نیز بیشتر خواهد بود.
شانس مشاهده شفق قطبی در منطقه به اصطلاح "بیضی شفق قطبی" بیشتر است. در شمال اسکاندیناوی، ایسلند، گرینلند، شمال آمریکای شمالی و شمال سیبری تمام سال می‌توان شاهد بروز شفق قطبی بود. به لحاظ آماری ۲۳ سپتامبر تا ۲۱ مارس بهترین زمان برای مشاهده شفق قطبی است.
