مهروماه

داستان فضاپیماهای ویجر باید داستان جالبی باشد، داستانی که ۴۳ سال ادامه داشته و حداقل ۵ سال دیگر ادامه دارد. اما داستان آنها ابدی خواهد شد. آیا براستی سازندگان ویجر فکر می کردند که این فضاپیماها بتوانند این زمان طولانی را در فضا طی کنند و اطلاعاتی را از نقاط ناشناخته منظومه شمسی و فضای بین ستاره‌ای برای ما مخابره کنند.
شروع داستان:

در واقع این داستان در دهه ۱۹۷۰ با پرتاب بلند پروازانه ترین فضاپیماهای همه عصرها به اعماق فضا ، فضاپیماهای ویجر ۱ و ویجر ۲ آغاز شد. ویجر ها در اصل برای ارسال تصاویری از سیارات زحل و مشتری طراحی شده بودند، اما محاسبات دانشمندان ناسا نشان می داد که این فضاپیما در پایان وارد ناحیه ناشناخته آن سوی منظومه شمسی خواهند شد. حالا امروز که این دو سفینه خواهر اساسأ از دنیای ما جدا شده، در واقع کم کم وارد مرحلۀ سفر به فضای میان ستاره‌ای خواهند شد که از سوی ناسا رسمأ تایید شده است.

اطلاعات کلی در مورد کاوشگرها:

کاوشگر ویجر ۱ در ۵ دسامبر سال ۱۹۷۷ میلادی توسط ایالات متحده برای کاوش و بررسی دقیق سیارات گازی مشتری ، زحل و فضای ژرف فراتر از آنها به فضا پرتاب شد. این کاوشگر در تاریخ ۵ مارس ۱۹۷۹ به نزدیک ترین فاصله خود نسبت به مشتری رسید و پس از بررسی و ارسال داده‌هایی بسیار ارزشمند و بنیادین از این سیاره به زمین، بسوی سیاره زحل پیش رفت و پس از گذر از این سیاره در ۱۲ نوامبر ۱۹۸۰ به ورای منظومه شمسی و فضای بیکران بین ستاره‌ای پیش رفت تا سفر بی پایان خود را ادامه دهد. این فضاپیما در سال ۲۰۱۲ از منظومه شمسی خارج شد.

کاوشگر ویجر ۲ در تاریخ ۲۵ آگوست۱۹۷۷(این بار برای کاوش و بررسی دقیق تر تمامی سیارات گازی منظومه شمسی، مشتری ،زحل ، اورانوس و نپتون) به فضا پرتاب شد و پس از گذر از سیاره مشتری و زحل به ترتیب در تاریخ ۹ ژوئیه ۱۹۷۹ و ۲۵ آگوست ۱۹۸۱ خود را به سیاره اورانوس در ۲۴ ژانویه ۱۹۸۶ رساند و پس از عبور از سیاره نپتون در ۲۵ آگوست سال ۱۹۸۹ همانند ویجر۱ سفر خود را بسوی ژرفای فضا در پیش گرفت. ویجر ۲ نیز در سال ۲۰۱۸ از منظومه شمسی خارج شد.

داده‌های بسیار ارزشمندی که این دو کاوشگر در مأموریت موفقشان، در اختیار دانشمندان قرار دادند، پایه گذار بخش نوینی از دیتاها و کاوش‌های ما پیرامون سیارات گازی منظومه شمسی بوده است، بطوری که می‌توان این دو کاوشگر را پیشگام این عرصه نوین دانست.

سوخت ویجرها:

سوخت ویجرها از پلوتونیوم ۲۳۸ بدست می آید. پلوتونیم ۲۳۸ بعنوان منبع حرارتی و قدرت، با طول عمر بالا در کاوشگرهای فضایی مورد استفاده قرار می گیرد(حرارت خروجی ذاتی آن در حدود ۰.۵ وات بر گرم است). پایونیر و فضاپیمای ویجر ۱ و ۲ از باطری های پلوتونیم ۲۳۸ به عنوان تأمین کننده ی انرژی استفاده کرده اند. فضاپیمای ویجر ژنراتورهای ترمو الکتریکی رادیوایزتوپ دارد که انرژی لازم برای حرکتش را از طریق واپاشی هسته ای پلوتونیم ۲۳۸ بدست می آورد. البته آمریکا تعطیلی سایت های تولید پلوتونیوم خودش را آغاز کرده و از سال ۱۹۹۲ هیچ راهی برای تولید پلوتونیم ۲۳۸جدید وجود ندارد. کاوشگر کنجکاوی هم که اکنون در مریخ مشغول انجام ماموریت است، آخرین بخش از پلوتونیوم آمریکایی باقی مانده را با خود به سیاره سرخ برده است.

در حال حاضر یک برنامۀ ناسا با عنوان سیستم ها و فناوری هسته ای پرومتئوس وجود دارد که امیدوار است که منابع انرژی هسته‌ای را ایجاد کند. ( در اساطیر یونان، پرومتئوس آتش را به بشر هدیه داد. ) توجه این مسئله بر دو کاربرد متمرکز است: تولید توان الکتریکی از ایزوتوپ های پرتوزا، و راکتورهای شکافت هسته‌ای.

ماده پرتوزا قبلا در کاوشگرهای فضایی بکار رفته است. ولی مقدار آن نسبتا کم بوده، و به اندازۀ کافی برای پیش راندن سفینه قدرتمند نبوده است، ماده ی پرتوزا فقط انرژی بکار انداختن دستگاههای کاوشگر را فراهم می کرد. دستگاهی، گرمای حاصل از واپاشی پلوتونیم ۲۳۸ را در کاوشگر به برق تبدیل می کند، که جریان برای بکار انداختن همه ی تجهیزات برقی است. پلوتونیم به آهستگی، با طی زمان زیادی، واپاشیده می شود، و کم وزن است. دستگاه تعبیه شده در فضاپیما با تبدیل گرمای حاصل از واپاشی پرتوزای دی اکسید پلوتونیوم ۲۳۸ برق تولید می کند.

خدمات ویجرها به ستاره‌شناسی:

کاوشگرهای «ویجر» به بررسی دقیق سیارات گازی، ماه (قمر)های آنها، میدان مغناطیسی و جاذبه آن، محاسبه دقیق گرانش و همچنین حلقه‌های زحل و اورانوس پرداختند.
از دیگر ویژگی‌های این ماموریت، کشف ۲۴ ماه برای سیارات گازی بود.علاوه بر این دانشمندان به یاری داده‌های ارسالی این دو کاوشگر، به شواهدی دال بر وجود فعالیت‌های آتشفشانی (شبیه ساختارهای زمینی) در یکی از ماه‌های مشتری به نام «آیو»(Io)، و همچنین آب فشان‌های یخی در بزرگترین ماه نپتون یعنی تریتون (Triton) پی‌بردند.
کشف تعداد زیادی از حفره‌های بزرگ که حاصل برخورد بسیار شدید دنباله دارها و شهاب سنگ‌ها بر روی ماه‌های سیارات است، از دیگر اکتشافات این کاوشگرها بود.دانشمندان با در نظر گرفتن داده‌های ارسالی توسط ویجرها توانستند جرم و چگالی بیش از ۱۷ ماه (قمر) را محاسبه نمایند و همچنین ساختارهای بنیادی اجزای تشکیل دهنده جوّ رقیق و اسرارآمیز یکی از ماه‌های زحل به نام تیتان را تعیین نمایند. این داده‌ها سه دهه بعد در ماموریت فضایی کاسینی-هویگنس تکمیل شد.

این دو کاوشگر همراه خود ابزارهای بسیار دقیق پژوهشی حمل می‌کردند. از جمله این ابزار آلات می‌توان به ابزاری برای اندازه گیری دقیق میدان الکتریکی (توان یا قدرت، شکل و جهت آن در سیاره)، امواج فرابنفش، امواج مرئی، فروسرخ و امواج رادیویی (در طول موج‌های مختلف) که توسط سیارات و ماه‌ها و حلقه‌هایشان تولید می‌شود اشاره کرد.از شگفت‌انگیزترین پدیده‌های که در طی این سفر اکتشافی اتفاق افتاد، ایجاد اختلال در ارتباط بین کاوشگرها و زمین در هنگام عبور این دو فضاپیما از پشت سیاره‌ها است، به عبارت دیگر جوّ سیارات و برخی از حلقه‌ها مانع از ارسال امواج رادیویی توسط کاوشگرها به زمین بودند.

سرنوشت نهایی ویجرها

فضاپیماهای ویجر ۱ و ۲ که در سال ۱۹۷۷ راهی سفری فضایی برای بررسی بخش بیرونی منظومه شمسی شدند، با ۴۳ سال فعالیت پیرترین کاوشگرهای فعال و دورترین فضاپیماها از‌ زمین هستند. ویجر یک، ۲۲ میلیارد کیلومتر با زمین فاصله دارد و ویجر ۲ نیز ۱۸ میلیارد کیلومتر دور شده است. این فضاپیماها با کمک گرانش سیارات به سرعت خود افزودند و همچنین مسیر حرکت خود را مشخص کردند.