بلند شد و به کنار پنجره اتاق رفت. نگاهی به آسمان ابری انداخت. هوای بیرون بسیار سرد بود. چند روزی بود که امتحاناتش شروع شده بود.
چند قدمی راه رفت و به کتاب‌هایش که در وسط اتاق روی هم ریخته شده بودند، نگاه کرد. احساس کرد دیگر حس و توان دوباره خواندن را ندارد. اصلا ذهن او برای یادگیری ریاضیات ساخته نشده بود. به سمت کتاب‌ها رفت. با بی‌حوصلگی شروع به جمع کردن آنها کرد. از بین یکی از کتاب‌ها برگه‌ای بیرون افتاد. آن را برداشت و نگاهی به آن انداخت:
«اگر خود را شکست خورده بپندارید، شکست می‌خورید. اگر خود را شکست خورده نپندارید، پیروزید. اگر حتی خواستار پیروزی هستید، اما فکر می‌کنید توانایی آن را ندارید، موفق نخواهید شد.
اما اگر فکر می‌کنید که مي‌توانيد، حتماً می‌توانيد. برای پیروزی و دریافت جایزه باید به خود مطمئن باشید.شما می‌توانید به چیزی که می‌خواهید برسید، حتی اگر از شما فاصله داشته باشد. لزوماً همیشه قوی‌ترین‌ها و باهوش‌ترين پیروز نمی‌شوند. پیروز کسی است که فکر می‌کند، مي‌تواند...»
متن روی برگه را یک بار دیگر خواند، برای بار سوم با صدای بلند خواند.
احساس می‌کرد هر بار که این متن را می‌خواند، درونش نیروی عجیب شکل می‌گیرد. نیروی که به او امید و انگیزه می‌دهد.
به سمت کتاب و جزوه‌های ریاضی رفت. آنها را مرتب کرد و در حالی که خود را برای شروعی دوباره آماده می‌کرد، زیر لب زمزمه کرد:
تو می‌توانی به چیزی که می‌خواهی برسی، حتی اگر از تو فاصله داشته باشد.
با شروع ماه دی، جنب و جوشی خاص در میان دانش‌آموزان و خانواده‌های آنها ایجاد می‌شود. تقریبا مهمانی رفتن و تفریح محدود یا قطع می‌شود، تلویزیون کمتر روشن می‌شود، در برخی خانواده‌ها برنامه غذایی تا حدودی تغییر می‌کند و تغییرات زیاد دیگر.
اما برای برخی دانش‌آموزان این ماه تفاوت چندانی با ماه‌های قبل یا بعد از آن ندارد! طبیعتا این دسته از دانش‌آموزان نتایج رضایت بخشی هم از امتحانات به دست نخواهند آورد.
برای موفقيت در امتحانات راه‌ها و روش‌های مختلفي وجود دارد که بکارگيری اصول درست در مطالعه مطالب درسی از جمله عوامل موفقيت در امتحانات است. هنوز بسياری از دانش‌آموزان شيوه صحيح مطالعه را نمی‌دانند و اين مساله باعث شده که با وجود صرف وقت زياد در يادگيری مطالب، نتوانند آن را در روز امتحان بيان و يا روی کاغذ بياورند.
به نظر شما مکانی که در آن درس می‌خوانیم باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
درس خواندن در محیطی آرام با شرایط مناسب، با تمرکز و یادگیری بیشتری همراه است. نور و رنگ، شیوه‌ی چیدمان، نظم و ترتیب محیطی که در آن مطالعه انجام می‌شود، در میزان و تمرکز و یادگیری، مؤثر است. رعایت نکات و موارد زیر به شما کمک می‌کند تا محیط خانه را برای درس خواندن فرزندتان آماده کنید.
جایی مخصوص درس خواندن
محل مشخصی را در خانه برای درس‌خواندن فرزندتان در نظر بگیرید و برای تمرکز بیشتر و یادگیری بهتر از او بخواهید همیشه در همان محل مطالعه کند. دقت کنید مطالعه در رختخواب، سر میز غذا یا در حال تماشای تلویزیون، باعث کاهش تمرکز می‌شود. بهتر است اتاق جداگانه‌ای را برای مطالعه و درس خواندن در نظر بگیرید. در صورتی که این امکان وجود ندارد، گوشه‌ای از خانه را که سر و صدای کمتر، تهویه و نور و روشنایی مناسبی دارد، به این کار اختصاص دهید.
نظم و ترتیب
نظم و ترتیب و تمیزی محیط مطالعه، باعث افزایش تمرکز و قدرت یادگیری می‌شود. نظم در ساعات غذا خوردن، خوابیدن و بیدار شدن هم در این کاهش استرس نقش مهمی دارد و لازم است در ایام امتحانات، بیشتر به این موضوع اهمیت داده شود و همه‌ی افراد خانواده در برقراری این نظم همکاری کنند.
نور و روشنایی
مطالعه و درس خواندن از فعالیت‌هایی است که برای انجامش به نور و روشنایی مناسب نیاز است. بر طبق استاندارد، روشنایی مورد نیاز برای مطالعه، ۴۰۰ لوکس است. این مقداری است که می‌توان کلمات را به وضوح و بدون نیاز به خم شدن به سمت کتاب از فاصله‌ی ۳۰ سانتی‌متری به راحتی مشاهده کرد. نور نامناسب، موجب خواب‌آلودگی، نداشتن تمرکز و مشکلات بینایی می‌شود.
نور مهتابی‌های فلورسنت، بدترین نوع و نور طبیعی و روشنایی روز، بهترین نوع نور برای مطالعه هستند. در صورت نیاز به استفاده از روشنایی مصنوعی، بهتر است از ترکیب نورهای زرد و سفید که شبیه به نور روز است، استفاده شود. بهتر است تمام این نور به صورت عمومی و در کل فضای اتاق تأمین شود. در صورت کم بودن نور عمومی اتاق، بهتر است برای تأمین روشنایی، از نور موضعی چراغ مطالعه با لامپ‌هایی با نور زرد استفاده شود. برای دید کافی و نیفتادن سایه‌ی دست روی کاغذ، نور باید طوری تنظیم شود که از سمت چپ بتابد.
یک چیدمان ویژه ایام امتحانات
گاهی اوقات لازم است چیدمان اتاق مطالعه را تغییر داد. مطالعه، نیاز به تمرکز دارد؛ بنابراین بهتر است لوازم، قاب عکس و سایر وسایلی که ممکن است، تمرکز شما را هنگام مطالعه از بین ببرد، به طور موقت از معرض دید بردارید. البته بهتر است این کار را با همکاری و نظر والدین انجام دهید.
رفت و آمدها و میهمانی‌ها
همانطور که در سطرهای آغازین اشاره شده دانش آموزان موفق در این ایام مهمانی‌ها را محدود و یا تا زمانی مشخص برای خود ممنوع می‌کنند. پس بهتر است برای موفقیت و تمرکز در ایام امتحانات، برنامه‌ی دید و بازدیدها و میهمانی‌ها را کمی تغییر دهید.
نکته : والدین گرامی، برای آرامش بیشتر فرزندان، درصورت امکان، شب‌های امتحان به میهمانی نروید و میهمان دعوت نکنید. در صورتی که این امکان وجود نداشت، دید و بازدید را به بعدازظهر موکول کرده و برنامه‌تان را طوری تنظیم کنید که در ساعات ابتدایی شب، محیط خانه شرایط عادی و آرامی داشته باشد.
بعد از فراهم کردن مکان مناسب برای مطالعه، چگونه باید درس بخوانیم ...
اگر شما دروس خود را مرتب مطالعه کرده باشید، فقط احتیاج به خواندن نکات مهم مبحث‌ها خواهید داشت و به برنامه‌ریزی فشرده و منسجمی نیاز نخواهید داشت، در غیر این صورت یک برنامه ریزی کامل می‌تواند شما را در دستیابی به موفقیت، همراهی کند. لذا برای مواجهه با امتحان، می‌بایست برنامه‌ریزی کرد.
توجه به تاریخ امتحان و مدت زمانی باقیمانده تا آن زمان، مقدار بخش‌ها و فصول هر درس، رفع سؤالات و اشکالات موجود پیش از امتحان و انجام یک امتحان فرضی برای آزمودن اطلاعات خود، از اقدامات مقدماتی است که می‌تواند در برنامه‌ریزی شما مدنظر قرار گیرد. پس از اینکه برنامه امتحانی را به شما دادند و از تاریخ آن آگاه شدید، در اولین فرصت و بدون اتلاف وقت، برنامه مطالعه خود را تنظیم کنید. برنامه را باید طوری طرح کنید که فرصت کافی برای مطالعه مستمر داشته باشید.
فکر کردن به نتیجهٔ نهایی امتحان یعنی عدم تمرکز روی سؤالات و نهایتاً نمره‌ای که اصلاً خوشایند شما نیست و مطابق و متناسب با تلاش‌ها و توانایی‌های شما نیست.
در بین ساعات مطالعه باید سه نکته را رعایت کنید:
اول: زمانی را برای مرور نکته‌ها و جمع بندی مطالب خوانده شده، در نظر بگیرید، زیرا هرچه بیشتر معلومات خود را مرور کنید، بیشتر قادر به جذب مطالب جدید و نکات تازه خواهید بود.
دوم: زمانی (مثلاً ده دقیقه) را برای استراحت در نظر بگیرید، چرا که هرچه زمان پیش می‌رود، یادآوری مطالب خوانده شده ، کاهش می‌یابد، مگر اینکه به حافظه خود استراحت منظم بدهید.
سوم: در برنامه‌ریزی خود چند درس مختلف اعم از عمومی- پایه (اختصاصی) را بگنجانید و یا حداقل بکوشید که موضوع مطالعه خود را عوض کنید. زیرا خواندن یک درس خاص بیش از چند ساعت باعث خستگی خواهد شد.
نکات تکمیلی:
اگر در حین مطالعه خسته شدید، تنفس‌های عمیق، راه رفتن در هوای آزاد و چند لحظه چشم برهم نهادن و به چیزی فکر نکردن، در برطرف کردن خستگی و فشار فکری شما موثر خواهد بود.
پس از اینکه چارچوب برنامه درسی خود را تنظیم و ساعت‌ها و درس‌ها را مشخص کردید، فوراً شروع به مطالعه کنید و برای شروع به کار وسواس به خرج ندهید. فقط فوراً شروع کنید. هر فکر مزاحمی را که به مغزتان خطور کرد، با قاطعیت از خود دور کنید و به خود تلقین کنید که آدم با اراده‌ای هستید.
در حین مطالعه، زیر نکات مهم خط بکشید و پس از پایان هر بخش، فرمول‌ها و تعریف‌های کلیدی و مهم را به صورت خلاصه در یک ورق کاغذ یادداشت کنید، چراکه برای مرور دوباره، همین یادداشت‌ها کافی هستند.
اگر در درسی ضعیف هستید، نگویید آن درس سخت است. به همشاگردی‌های خود نگاه کنید، کسانی هستند که این درس برایشان سهل و آسان است و بالعکس درسی که برای شما آسان است، برای آنها مشکل است، پس به دنبال نقاط ضعف و اشکالات خود در آن درس بگردید و اشکالات خود را با کمک دوستان و دبیرانتان رفع کنید.
اگر در طول روز به دلیل سهل‌انگاری و کم کاری موفق نشدید، مطابق برنامه آن روز پیش بروید، به عنوان جریمه از وقت خواب خود بزنید و برنامه خود را به اتمام برسانید، چرا که در غیر این صورت تمام برنامه‌تان دچار مشکل خواهد شد (چون شما برنامه‌تان را با توجه به روحیات، عادات و برنامه زندگی، میزان ضعف و قوت در دروس تنظیم کرده‌اید، پس الزاماً نباید وقت برای مطالعه کم بیاورید.)
قبل از اینکه فرصت کافی را از دست بدهید، چنان مطالعه کنید که در آخرین لحظات دچار پشیمانی و استرس نشوید. بعد از اینکه طبق برنامه عمل کردید و به روز امتحان نزدیک شدید، باید سعی کنید چند ساعت قبل از امتحان دست از مطالعه بردارید و استراحت کنید. عاقلانه‌ترین راه، یک خواب راحت و استراحت طولانی در شب قبل از امتحان است. البته قبل از استراحت، یک نگاه جنگی و فوری به تیترهای مطالب بیاندازید و با اطمینان کامل از موفقیت خود و با اعتماد به نفس فراوان- که حتماً به بهترین نحو از عهده امتحان برخواهید آمد- به استراحت بپردازید و روز بعد وارد جلسه امتحان شوید.
در جلسه امتحان ...
در این‌جا سعی داریم مواردی را که می‌تواند به شما در برگزاری یک امتحان کمک کند، بررسی کنیم و امیدواریم شما با توجه به این مسائل و مباحث، بتوانید حداکثر نتیجهٔ ممکن را در امتحانات خود کسب کنید.
حفظ آرامش و خونسردی: مهم‌ترین موضوع در افت تحصیلی و عدم نتیجه‌گیری در امتحانات،
استرس و اضطراب بیش از حد است. مسلماً همهٔ داوطلبان قبل از امتحان، نگرانی‌های خاص خود را دارند. اگر می‌بینید این استرس شما طولانی‌مدت است و حتی حین امتحان حذف نمی‌شود، باید با افکار مثبت، تسلط بر خود و نهیب زدن به ذهنتان و تنفس‌های عمیق شکمی، آرامش و خونسردی خود را بالا ببرید.
توجه داشته باشید ۳۰درصد از علل کاهش نمرات،
اضطراب و نگرانی است و از طرف دیگر، استرس بیش از حد، تمرکز و دقت شما را کاهش می‌دهد و سبب افت نمرات شما می‌شود. پس سعی کنید یاد بگیرید و مرحله به مرحله، استرس جلسهٔ آزمون را به حداقل برسانید.
کنار گذاشتن ایده‌آل‌ها: شاید شما قبل از امتحان با زحمات بسیاری که کشیده‌اید، به این نتیجه رسیده باشید که بهترین نمره را در امتحان کسب خواهید کرد و یا با توانایی و تسلطی که از خود سراغ دارید، تصور کنید، بالا‌ترین نمرهٔ تمام درس‌هایتان متعلق به این امتحان است. چنین افکاری قبل از جلسهٔ امتحان اشکالی ندارد، اما هنگام ورود به جلسه و حین پاسخ‌گویی، شما باید بدون توجه به ایده‌آل‌هایی که در ذهن داشته‌اید، به آزمون فکر کنید. چه آزمون به خوبی پیش برود و چه سؤالات سختی وجود داشته باشد که آزارتان دهد، شما نباید خونسردی خود را از دست بدهید و یا فکر کنید امتحان بدی خواهید داد؛ مهم کاری است که انجام می‌دهید.
مدیریت شرایط روحی و روانی از مهم‌ترین مسائل آزمون دادن است. به خاطر بی‌دقتی‌های کوچک، نمرات قابل توجهی را از دست داده‌اید و یا به طور دقیق و صحیح، صورت سؤالات را نخوانده‌اید و همین امر باعث شده، نمرات قابل توجهی را از دست بدهید. پس در جلسهٔ آزمون و امتحان باید تمام تمرکز روی سؤالات و پاسخ‌گویی به آنها باشد و به نتیجه، اصلاً فکر نکنید.
فکر کردن به نتیجهٔ نهایی امتحان یعنی عدم تمرکز روی سؤالات و نهایتاً نمره‌ای که اصلاً خوشایند شما نیست و مطابق و متناسب با تلاش‌ها و توانایی‌های شما نیست.
کامل خواندن صورت سؤالات: از قدیم معلم‌ها می‌گفتند: «فهمیدن صورت سؤالات یعنی نیمی از جواب» و به راستی برای دانش‌آموزی که درس خوانده است، خواندن دقیق صورت سؤال یعنی کشف راه‌حل که خود نیمی از پاسخ است. پس یاد بگیرید، سؤالات را کامل و دقیق بخوانید. اصولاً دانش‌آموزان به دلیل استرس یا عجلهٔ بیش از حد، سؤالات را نیمه‌تمام می‌خوانند و بر اساس تصورات قبلی خود پاسخ می‌دهند؛ در حالی که ممکن سؤال، خواستهٔ دیگری داشته باشد. در هر صورت، مطالعهٔ دقیق سؤال، وقت تلف کردن نیست، بلکه کشف نیمی از پاسخ است.
کنار گذاشتن سؤالات سخت یا وقت‌گیر: مسلماً منطقی‌ترین راه برای کسب نمره این است که دانش‌آموز در قدم اول، سؤالات ساده و متوسط را پاسخ دهد. چرا که هم پاسخ‌گویی به این سؤالات، روحیهٔ فرد را احیا می‌کند و هم باعث می‌شود، استرس او کمتر شود. در حالی که کلنجار رفتن با سؤالات سخت و زمان‌بر، فقط فرسایش روحی و روانی ایجاد می‌کند و نگرانی‌های فرد را افزایش می‌دهد. پس مهم‌ترین کار در هر امتحان و آزمونی این است که فرد با صرف‌نظر کردن از سؤالات سخت و وقت‌گیر، پاسخ‌گویی آنها را به بعد از تکمیل سؤالات ساده و متوسط موکول کند.
توجه به زمان و تقسیم صحیح آن: دقت به زمان امتحان و تعداد سؤالات، باعث می‌شود که با آرامش و اطمینان بیشتری امتحان دهید و در اواخر وقت امتحان، نگران و مضطرب نشوید. بهترین راه برای مدیریت امتحان این است که شما ۲۰ درصد وقت امتحان را کنار گذاشته و ۸۰ درصد وقت را بین سؤالات تقسیم کنید تا براساس همین تقسیم‌بندی، سرعت عمل و پیش‌روی خود را کنترل کنید. مثلاً اگر امتحانی ۱۰ سؤال و ۵۰ دقیقه زمان پاسخ‌گویی داشته باشد، باید شما ۱۰ دقیقه را برای مرور پاسخ‌ها کنار بگذارید و ۴۰ دقیقه (۸۰ درصد کل) را برای پاسخ‌گویی به ۱۰ سؤال در‌نظر بگیرید، که متوسط برای هر سؤال، ۴ دقیقه خواهد بود.
به این ترتیب شما باید حداکثر هر سه سؤال را در ۱۲ دقیقه پاسخ دهید و کافی است در حین آزمون، فقط سه بار ساعت خود را نگاه کنید (یعنی به ازای هر ۳۰درصد سؤالات، یک‌بار زمان را کنترل کنید). اگر پس از هر سه سؤال، بیشتر از ۱۲ دقیقه زمان صرف شده بود، باید کمی سریع‌تر پاسخ دهید و اگر مناسب یا کمتر بود، یعنی سرعت‌عمل خوبی دارید و نگران نباشید.
تکمیل پاسخ‌ها و مرور آنها و رفع نقایص: در نهایت، شما می‌توانید در ۲۰درصد وقت ذخیره که در نظر گرفته‌اید و وقتی که به دلیل صرف‌نظر کردن از سؤالات سخت، ذخیره کرده‌اید، به سراغ سؤالات بی‌جواب باز‌گردید و آنها را جواب دهید. در کنار آن لازم است، پاسخ‌های ناقص کامل شود و اگر فرصتی باقی ماند، باید پاسخ تمام سؤالات مرور شود و برگهٔ امتحان و نوشته‌های خود را منظم و مرتب کنید. پس از مرور سؤالات و جواب ها با خیال راحت ورقه خود را به مراقبهای جلسه امتحان بدهید. به این ترتیب، نمره‌هایی معادل تلاش خود خواهید داشت.
