قناری ها تا مدت ها همکاران محکوم به فنای معدنچیان بوده اند. کارگران معدن آنها را به داخل تونل ها می بردند و هنگامی که قناری بخت برگشته شروع به بال بال زدن می کرد، بلافاصله متوجه تصاعد گازهای سمی می شدند و تونل را ترک می کردند؛ این حیوانات تا سال های متمادی توانستند جان معدنچیان را نجات دهند، البته پس از مدتی انسان ها توانستند از تکنولوژی های پیشرفته تری استفاده کنند و قناری ها بازنشسته شدند.
زلزله از مواردی است که در حال حاضر پیش بینی آن از حیطه توانایی های تکنولوژی خارج است، اگرچه مانند همه عرصه های دیگر، دانشمندان از پا ننشسته اند و همچنان راه های مختلف را امتحان می کنند تا سرانجام مسئله را حل کنند. به همین دلیل پژوهشگران حوزه رفتارشناسی حیوانات، رفتار حیوانات را پیش از زلزله مطالعه می کنند. به نظر می رسد حیوانات مکانیسم هایی دارند که می توانند زلزله را پیش از وقوع احساس کنند.
اولین گزارش ثبت شده در رابطه با رفتارهای غیر عادی حیوانات پیش از وقوع زلزله، به سال های 373 پیش از میلاد باز می گردد در این زمان مشاهداتی مبنی بر ترک لانه از سوی مارها، راسوها و موش ها گزارش شده است. این حیوانات، برای فرار از خطرات زلزله، چند روز پیش از وقوع آن، شهر را ترک کردند و پس از آن زلزله ای مهیب شهر هلیس در یونان را لرزاند. موارد مشابهی نشان دهنده این موضوع است که حیوانات توانسته اند وقوع زلزله را پیش بینی کنند و جان خود را نجات دهند.
مطالعات بسیاری در این زمینه در حال انجام است تا توانایی جانوران را در پیش بینی زلزله مورد بررسی قرار دهد. در این مقاله شما می توانید خلاصه ای از نتایج کسب شده را مطالعه نمایید.
نشانگرهای طبیعی زلزله در بدن حیوانات
اگرچه گزارش های بسیاری در رابطه با بروز انواع بی قراری ها در حیوانات پیش از وقوع در دست است؛ با این حال، دانشمندان هنوز نتوانسته اند بطور علمی این توانایی را اثبات کنند. جانوران به دلایل مختلف می توانند رفتار بی قراری بروز دهند.
هر زلزله پیش از وقوع علائمی را بروز می دهد که برای جانوران قابل درک است، اگرچه در بسیاری از موارد دستگاه های ما هم می توانند آن علائم را ثبت کنند، با این حال انسان ها هنوز از توانایی تعیین محل و زمان وقوع زلزله ناتوان هستند، اما جانوران این نشانه ها را احساس می کنند و انواع مختلفی از بی قراری ها تا ترک لانه و فرار را بروز می دهند.
میدان مغناطیسی زمین و درک جانوران
یکی از علائم وقوع زلزله، تغییرات میدان مغناطیسی زمین است، این مسئله تاکنون بسیار اتفاق افتاده که از ماه ها قبل از وقوع زلزله، در شعاع چند صد کیلومتری دورتر از کانون آن، گزارش هایی مبنی بر تغییرات میدان مغناطیسی زمین ثبت شده باشد، برای نمونه این ناهنجاری ها حدود 3 ماه پیش از وقوع زلزله رودبار در سال 1369، در کشور آذربایجان ثبت شد.
مطالعات بسیاری در رابطه با توانایی درک جانوران از میدان مغناطیسی زمین صورت گرفته و این قابلیت در جانوران اثبات شده است. بنابراین دور از ذهن نیست که جانوران با درک ناهنجاری های میدان مغناطیسی زمین، زلزله را پیش از وقوع آن احساس کنند.
یکی دیگر از نشانه های بروز زلزله، تغییرات بارهای الکتریکی در اتمسفر است. زمانی که سنگ ها، در مراحل انتهای وقوع زلزله تحت فشار شَدید قرار می گیرند، یون های مثبت بسیاری تولید می شود، وجود این یون های مثبت، منجر به بروز سندروم سروتونین در جانداران می شود.
سروتونین، هورمونی است که خلق و خو را تحت کنترل خود دارد و تغییرات آن منجر به بروز بی قراری ها و ناهنجاری های رفتاری می شود. بی قراری های جانوران پیش از وقوع زلزله به تغییرات این هورمون نسبت داده می شود. این یون ها در انسان ها هم می توانند موجب بروز سردرد و حالت تهوع شوند. به نظر می رسد، حیوانات نسبت به تغییر سطح این هورمون حساس تر می باشند و سعی می کنند از محل تجمع یون های مثبت دور شوند، به عنوان مثال دوربین های تله ای در پارک ملی یاناچاگا در پرو، حدود سه هفته، هر روز رفت و آمد تعداد کمتری از گونه های حیات وحش را در سطح پارک به ثبت رساندند، این پدیده برای این پارک که جانوران زیادی در آن جنب و جوش داشته اند، واقعه ای غیر معمول بود، اما پس از اینکه، زلزله سال 2011 در کشور پرو به وقوع پیوست، دلایل این رفتار هوشمندانه بیش از پیش روشن شد. جانوران توانسته بودند زلزله ای که کانون آن حدود 350 کیلومتر از پارک فاصله داشت را درک و هرچه بیشتر خودشان را از آن دور کنند.
علامت دیگری که برای جانداران پیش از وقوع زمین لرزه قابل درک است، مربوط به حرکات پوسته زمین است. این حرکات منجر به تولید صداهایی با فرکانس پایین می شود، صداهایی که برای گوش انسان قابل شنیدن نیست، اما از آنجا که حیوانات توانایی شنیدن صداهایی با فرکانس بسیار پایین را دارند، پیش از وقوع زلزله، صدای آن را می توانند بشنوند، اگرچه ممکن است، نتوانند دلیل آن را تشخیص دهند. با این حال، رفتارهای عصبی از خود بروز می دهند. تولید سر و صدا در میان حیواناتی که به صورت گروهی زندگی می کنند، نوعی عکس العمل طبیعی برای مقابله با صداهای آزاردهنده است. به عنوان مثال، همهمه و بروز ناآرامی شَدید در دسته های غازهای اهلی پیش از زلزله سال 1783 میلادی در شهر کالابریا ایتالیا به ثبت رسیده است.
حساب کردن روی کمک حیوانات برای پیش بینی زلزله می تواند مفید باشد، اما بطور قطع نمی توان تنها روی آن تمرکز کرد، چرا که رفتار فرآیندی است که عوامل مختلفی در بروز آن دخالت دارند.
