استفاده از خمیردندان‌ها با طعم‌های مختلف دارچین، نعناع و… حداقل برای دو بار در روز، بخشی از روال زندگی همه ما است. اما آیا پیشینیان هم از خمیردندان استفاده می‌کردند؟
خبرنامه دندان‌پزشکان انتاریو در شماره تابستان و پاییز ۲۰۱۷، نگاه کوتاهی به تاریخچه خمیردندان داشته است؛ زمانی که از پودرها و خمیرهای مختلف برای پاک کردن دندان‌ها استفاده می‌شد.
تاریخ استفاده از خمیر دندان در میان مصریان باستان به سه تا سه هزار و پانصد سال قبل از میلاد مسیح بر می‌گردد. آنها از پودری حاوی سنگ نمک خرد شده، نعناع و فلفل خشک استفاده می‌کردند و آن را به سطح دندان‌ها می‌مالیدند. این پودر هنگام تماس با بزاق ایجاد سایندگی می‌کرد. در میان رومیان و یونانیان نیز استفاده از خمیردندان رایج بود. آنها با استفاده از خمیری حاوی استخوان‌های خرد شده، پوسته‌های صدف، پوسته‌های تخم‌مرغ و پودر زغال برای تمیز کردن دندان‌ها و خوشبو کردن دهان استفاده می‌کردند. در هند و چین نیز پانصد سال پیش از میلاد مسیح، برای جلوگیری از بوی بد در دهان، از پودرهایی حاوی نمک دریا، جنسینگ و خوشبوکننده‌های گیاهی استفاده می‌کردند.
خون اژدها و نان سوخته؛ به عنوان خمیردندان
برای هزاران سال ایده‌های اصلی تمیزکردن دندان‌ها تغییر چندانی نکرد؛ مردم همچنان انواع خمیرها و پودرها را می‌ساختند و از موادی که به زعم آنها برای بهداشت دهان و دندان مفید بود استفاده می‌کردند. در قرن چهاردهم و پانزدهم میلادی، در انگلستان ترکیبات اصلی خمیردندان عبارت بودند از عسل و نمک، آرد گندم یا چاودار همراه با ذرت. در آن زمان توصیه پزشکان برای کسانی که استطاعت مالی چندانی نداشتند این بود که با مالش خاکستر نان سوخته به دندان‌ها، آنها را تمیز کنند. یکی دیگر از دستورالعمل‌های قرن نوزدهم برای تمیز کردن دندان‌ها، استفاده از رزین گیاهی بود، این ماده به رنگ قرمز روشن، در اصطلاح خون اژدها نامیده می‌شد. رزین اگرچه برای زخم‌های دهانی مفید بود اما به نظر نمی‌رسید در سفید کردن دندان‌ها هم نقش داشته باشد.
آغاز ورود خمیردندان‌های تیوپی به بازار
در سال ۱۸۵۰ یک جراح دندان‌پزشک آمریکایی به نام واشنگتن شفیلد خمیردندان مدرنی را به بازار عرضه کرد. او این خمیردندان را که نام آن Crème بود، داخل شیشه بسته‌بندی کرد. او در سال ۱۸۹۲ بسته‌بندی این خمیردندان را تغییر داد و آن را داخل لوله‌های ساخته شده از قلع که قابل انعطاف بودند، ریخت. در سال ۱۸۷۳ نیز کولگیت شروع به تولید انبوه خمیردندان‌هایی با بسته بندی شیشه‌ای، همانند دکتر شفیلد کرد و در سال ۱۸۹۰ نیز خمیردندان‌های تیوپی به شکل امروزی را راهی بازار نمود. اما در جنگ جهانی دوم و بین سال‌های ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۵ به دلیل کمبود فلزاتی مانند سرب و قلع، ایده استفاده از لوله‌های پلاستیکی برای بسته‌بندی خمیردندان باب شد.
آمریکا، مبدأ جهانی شدن خمیردندان حاوی فلوراید
تا پیش از قرن ۲۰، استفاده از خمیردندان‌های حاوی فلوراید برای یک بار در روز، به عنوان یک روش مراقبت از سلامت دهان و دندان در میان بسیاری از مردم باب نبود. این شد که کلود س. هاپکینز، یکی از بزرگترین پیشگامان عرصه تبلیغات در آمریکا با هدف ایجاد عادت ملی مسواک‌زدن در ایالات متحده، شروع به بازاریابی برای فروش خمیردندان‌های مینی Pepsodent در اوایل سال ۱۹۰۰ میلادی کرد. کمی بعد از اولین کمپین تبلیغاتی او، تقاضا برای استفاده از خمیردندان pepsodent در ایالات متحده به حالت انفجار رسید و ظرف سه سال، کلود س. هاپکینز به بزرگترین فروشنده جهانی این محصول تبدیل شد.
تاریخ فلوراید
برای سال‌ها فلوراید، ماده اصلی خمیردندان برای پاک کردن دندان‌ها بود. با این حال از سال ۱۸۰۰ میلادی به بعد، بیشتر جنبه دارویی به خود گرفت و حتی در اروپا در دندان‌پزشکی نیز از آن استفاده شد. در اواخر سال ۱۸۰۰ و اوایل ۱۹۰۰ میلادی، اولین خمیردندان حاوی فلوراید و دهانشویه حاوی این ماده، در اروپا ساخته شد و در این قاره و همچنین آمریکای شمالی عرضه گردید. اولین خمیردندان حاوی فلوراید ساخته شده در آمریکا نیز در سال ۱۹۵۰ توسط انجمن دندان‌پزشکی آمریکا مورد تأیید قرار گرفت و به قفسه داروخانه‌ها راه رفت.
خمیردندان‌هایی با طعم شکر
خمیردندان‌ها در اوایل ۱۹۰۰ میلادی حاوی مقادیر زیادی شکر بودند تا اینکه یک گروه از دندان‌پزشکان آنتاریو، در سال ۱۹۰۶ تصمیم به مبارزه با افزودن شکر به خمیردندان‌ها گرفتند. در این میان دکتر اندرو مک دونا و برخی از همکارانش در کمپانی خود شروع به تولید خمیردندان‌ها، مسواک‌ها و دهان شویههایی کردند که دندان‌پزشکان می‌توانستند بدون هیچ تردیدی آنها را به بیماران توصیه کنند.
امروز
باور کردنی نیست که فکر کنیم از زمان باستان اجداد ما دندان‌های خود را با مواد مختلفی که قابلیت خوشبو کردن دهان، از بین بردن پلاک‌ها و جلوگیری از مشکلات دهان و دندان را داشتند، تمیز می‌کردند. امروزه خمیردندان در اشکال مختلفی با طیف وسیعی از خواص دارویی و بهداشتی وجود دارد؛ خمیردندان‌هایی که هدف نهایی هر کدام از آنها مراقبت مؤثر از بهداشت دهان و دندان است.
