عده‌ای پاول دورف را ناجی حریم شخصی می‌نامند و عده‌ای دیگر، گرداننده امپراتوری تاریک و خطرناک تلگرام؛ اما شخصیت پشت یکی از محبوب‌ترین پیام‌رسان‌های دنیا واقعا کیست؟
مارک زاکربرگ روسی، خانه‌به‌دوش دنیای تکنولوژی در تبعیدی خودخواسته با روحیه‌ای منزوی و لباس‌های تماماً سیاه برای ادای احترام به فیلم ماتریکس. این‌ها عباراتی است که برای توصیف پاول دورف، بنیان‌گذار پیام‌رسان تلگرام به کار رفته؛ مردی که با تأسیس شبکه اجتماعی VKontakte، اینترنت روسیه را متحول کرد، علیه فشار دولت ایستاد و با عقاید آزادی‌خواهانه‌ی خود به فرشته حریم شخصی و امنیت داده‌های کاربران تبدیل شد.
پاول دورف اهل مصاحبه نیست و به‌ندرت درباره او در رسانه‌ها صحبت می‌شود.
داستان یک کارآفرین سرکش ، پاول دورف Pavel Durov
پاول دورف، بنیان‌گذار شبکه اجتماعی روسی VKontakte، تنها در آپارتمان خود در سن پترزبورگ نشسته بود که گروهی از مردان یونیفرم پوش و اسلحه به دست محکم به در خانه او کوبیدند. پاول بی‌سروصدا به در نزدیک شد و از چشمی به راهرو نگاه کرد. بعد سمت پنجره رفت و دید تعداد زیادی از آن‌ها بیرون ساختمان ایستاده‌اند. او تصمیم گرفت در را باز نکند و به فریادهای پشت در که اسم او را صدا می‌زدند، اعتنایی نکرد. بعد تلفن او به صدا درآمد و شماره‌های ناشناس پشت سر هم با او تماس گرفتند. پاول به هیچ کدام از این تماس‌ها پاسخ نداد.
پاول می‌دانست چرا مأموران به خانه او آمده بودند. چند روز قبل پست نامه‌ای از سرویس امنیتی فدرال فدراسیون روسیه (FSB) که سازمانی شبیه CIA است، به او تحویل داده بود که از او خواسته شده بود صفحاتی در VKontakte که برای سازمان‌دهی اعتراضات مردمی به کار رفته بود، از این وب‌سایت حذف کند.
اما پاول نه‌تنها حاضر به انجام این کار نشد، بلکه روز بعد از دریافت این نامه وب‌سایت را ارتقا داد تا در هر صفحه پست‌های بیشتری گنجانده شود. همان روز هم عکسی از نامه به همراه تصویر سگی هودی به تن در حال زبان‌درازی در توییتر منتشر کرد و نوشت این پاسخ رسمی او به درخواست FSB است.
مردان مسلح پشت در بعد از یک ساعت بی‌اعتنایی پاول سرانجام ساختمان را ترک کردند؛ اما پیش روی پاول نبرد سختی بود که در نهایت به شکست او انجامید؛ البته شکستی که سرآغاز ورود او به دنیای وسیع و هیجان‌انگیز پیام‌رسان‌ها و دغدغه‌های حریم شخصی و داده‌های کاربر بود. اگر آن روز مأموران برای بازرسی به منزل او نیامده بودند و دورف تا این اندازه با ایده امنیت داده‌های کاربران درگیر نشده بود، شاید امروز اثری از تلگرام نبود یا به شکلی که امروز است، وجود نداشت.
پاول دورف؛ مارک زاکربرگ روسیپلتفرم VKontakte مشهور به VK محبوب‌ترین شبکه اجتماعی در روسیه با ۵۰۰ میلیون حساب کاربری و ۹۰ میلیون بازدید ماهانه (۲۰۱۹) است و شهرت آن بین کاربران روسی، از فیسبوک و توییتر بیشتر است. دورف این شبکه اجتماعی را در سن ۲۲ سالگی راه‌اندازی کرد و اغلب او را با مارک زاکربرگ، بنیان‌گذار فیسبوک، مقایسه می‌کنند. هر دو غول دنیای اینترنت متولد سال ۱۹۸۴ هستند و ورود جدی‌شان به دنیای ارتباطات مجازی از روزهای دانشجویی شروع شد.
موشک‌های اسکناسی بعدا الهام‌بخش آیکون تلگرام شددورف از توجه رسانه‌های رسمی فراری است، لباس‌های سیاه و غیر تجملی را ترجیح می‌دهد و نگاه خود را از دوربین می‌دزدد؛ اما وقتی پای تعامل او با مردم به میان می‌آید، از همتای آمریکایی خود اجتماعی‌تر است. وقتی یکی از مدیران ارشد VK پاداش زیادی دریافت کرد، دورف به اعضای دیگر گفت او برای پول کار نمی‌کند. همکاران با شنیدن این جمله از او خواستند اگر واقعا چنین است، پولی که دریافت کرده، پس بدهد. این فرد قبول کرد پول‌ها را از پنجره بیرون بیندازد. دورف به او گفت روش بیرون انداختن پولش خلاقانه نیست و نشان داد چطور اسکناس‌های ۵ هزار روبلی (تقریبا ۷۰ دلار) را به شکل موشک کاغذی دربیاورد و بعد آن‌ها را از پنجره به سمت خیابان پرتاب کند. این موشک‌های اسکناسی بعداً الهام‌بخش آیکون تلگرام شد.
به گفته Vice، دورف وقتی دوستی که در آمریکا تحصیل کرده بود نسخه اولیه فیسبوک را به او نشان داد، به فکر ایجاد یک شبکه اجتماعی افتاد. بدین ترتیب VK در سپتامبر ۲۰۰۶ به‌صورت بتا راه‌اندازی و در سال ۲۰۰۷ دارای سازمانی رسمی و قانونی شد. طراحی این شبکه اجتماعی حتی امروز هم شبیه نسخه اولیه طراحی زاکربرگ به نظر می‌رسد.
چند سال اول، VK تقریباً به سبک اسپاتیفای، کتابخانه‌ای از انواع و اقسام رسانه‌ها، از جمله فیلم و موسیقی بازار سیاه بود. به گفته کاتیا رومانوفسکایا، یکی از نویسنده‌های اکانت طنز KermlinRussia@ در توییتر، آن روزها «تقریباً همه چیز در VK غیر قانونی بود.»
شروع تنش‌ها و خداحافظی دورف از VKزمانی که پوتین در اواخر سال ۲۰۱۱ قصد خود را برای کاندیداتوری مجدد اعلام کرد، گروه‌های مخالف به VK سرازیر شدند و با انتشار اخبار و مطالبی علیه پوتین، اعتراضات مردمی ترتیب دادند. حتی رهبر حزب مخالف، الکسی ناوالنی، ادمین صفحه‌ای در VK با بیش از ۱۰۰ هزار دنبال‌کننده بود و وقتی الگوریتم وب‌سایت، صفحه او را به‌طور خودکار به خاطر فعالیت بیش از حد مسدود کرد، دورف به کمکش آمد و الگوریتم وب‌سایت را تغییر داد.
VK توجه کامل سازمان اطلاعاتی FSB را به خود جلب کرده بود. روزی که مأموران دولتی در خانه دورف را زدند، روحیه سرکش او شعله‌ورتر شد. دورف حاضر به حذف صفحات اعتراضی نشد و تأکید کرد که VK سازمانی صد درصد غیر سیاسی است و حذف این صفحات باعث مهاجرت کاربران از VK و وارد شدن ضربه مالی شدیدی به کسب‌و‌کار تیم او خواهد شد.
کرملین مدتی VK را راحت گذاشت؛ اما اوایل ۲۰۱۳ دردسرهای دورف دوباره شروع شد. رسانه خبری روسی Novaya Gazeta در گزارشی چندین ایمیل هک‌شده بین دورف و «ایدئولوژیست اصلی» کرملین به نام ولادیسلاو سورکوف را منتشر کرد و مدعی شد بنیان‌گذار VKontakte از سال‌ها پیش با FSB همکاری می‌کرده است.
طبق گفته سردبیر RuNet Echo، بسیاری از کاربران VK چنین گزارشی را باور نکردند؛ اما این تنها شروع کمپینی علیه دورف بود. آوریل همان سال، خودرویی متعلق به ایلیا پركوپسكی، مدیر ارشد VK، پای یک افسر پلیس را زیر گرفت. راننده از صحنه گریخت؛ اما پلیس ادعا کرد فرد پشت فرمان، دورف بوده است. دورف در جواب این اتهام گفت او رانندگی بلد نیست.
به گزارش مسکو تایمز، چند روز بعد مأموران پلیس شروع به تفتیش دفاتر VK در مسکو کردند. دلیل این بازرسی، «بخشی از تحقیقات در مورد تصادف و گریز از صحنه» اعلام شده بود. فردای آن روز دو سرمایه‌گذار اصلی VK، ویاچسلاو میریلاشویلی و لو لوویف، قصدشان را برای فروش سهام ۴۸ درصدی خود اعلام کردند. به گفته چندین منبع، سرمایه‌گذاران به دلیل شکافی که بین آن‌ها و دورف ایجاد شده بود، دنبال فروش سهام خود بودند. طبق گزارش اینترفکس، ارزش این شبکه اجتماعی آن زمان ۲ میلیارد دلار بود.
دورف اواخر آن ماه به بوفالو در ایالت نیویورک گریخت و کار روی پروژه جدید خود به نام تلگرام را شروع کرد. پلیس هم سرانجام از پیگیری پرونده تصادف دست کشید.
در آن زمان، ۸۸ درصد سهام VK در اختیار طرفداران دولت و ۱۲ درصد هنوز در اختیار دورف بود. دورف اعلام کرد قصد فروش سهام خود را ندارد و فعالیت او در این پلتفرم تا پایان سال ۲۰۱۳ ادامه داشت. پاول در صفحه VK خود از رشد این وب‌سایت در مقایسه با سایر شبکه‌های اجتماعی از جمله فیسبوک و واتساپ نوشت و اینفوگرافی منتشر کرد که نشان می‌داد در اکتبر ۲۰۱۳، VK برترین اپلیکیشن اندروید در مسکو بوده است.
اما در ژانویه ۲۰۱۴، دورف اعلام کرد کل سهام ۱۲ درصدی خود را به اپراتور تلفن همراه «مگافون» به ارزش ۳۰۰ میلیون دلار فروخته است. او در مصاحبه‌ای با مجله مادربرد گفت :«مشخص بود که سهم ۱۲ درصدی من قدرت تصمیم‌گیری چندانی به من نمی‌داد؛ اما می‌توانست برای محدود کردن آزادی من در شرایط بحرانی به کار رود.» با اقدام دورف به فروش سهام خود، حالا VK صد درصد تحت کنترل مالی متحدان کرملین بود.
دورف سرمایه‌گذاری مالی خود را از دست داد؛ اما تا چند وقت به عنوان مدیر کل VK باقی ماند. اول آوریل ۲۰۱۴ او سرانجام استعفای خود را از هیئت مدیره VK اعلام و دلیل آن را دخالت بیش از حد سهام‌داران جدید در مدیریت وب‌سایت مطرح کرد. البته دو روز بعد ادعا کرد استعفای او دروغ آوریل بوده است و سعی داشت نامه را پس بگیرد؛ اما سهام‌داران اجازه این کار را به او ندادند. دورف ۲۲ آوریل متوجه شد که رسما از VK اخراج شده است.
دورف به دلیل فشار سیاسی مجبور به فروش سهامش شده بود و باید از شرکت بزرگی که خود بنیان‌گذار آن بود برای همیشه خداحافظی می‌کرد؛ اما این ماجرا در زمان مناسبی اتفاق افتاده بود. او در مصاحبه با مادربرد گفت:
بازار اینترنت روسیه بعد از این ماجرا به طرز چشم‌گیری سقوط کرد. به‌نوعی از سهام‌داران و نیروهای سیاسی که باعث شدند من سهم خود را بفروشم، سپاسگزارم. حالا از اینکه می‌توانم به مخاطبان در مقیاس وسیع‌تری از دنیا خدمت‌رسانی کنم، راضی‌ترم.
زندگی شخصی پاول دورف پاول والریویچ دورف (Pavel Valerievich Durov) در تاریخ ۱۰ اکتبر ۱۹۸۴ در سن پترزبورگ متولد و در خانواده فرهیخته‌ای بزرگ شد. پاول دومین فرزند خانواده است و برادری بزرگ‌تر به نام نیکولای دارد که در راه‌اندازی شبکه اجتماعی VK و تلگرام همراه او بوده است.
پاول در کودکی مجبور شد به خاطر شغل پدرش با خانواده به ایتالیا نقل مکان کند و کلاس اول را در شهر تورین تحصیل کرد. دو سال بعد، کل خانواده به روسیه بازگشتند و پس از چهار سال تحصیل در مقطع متوسطه، پاول به مدرسه ریاضی فیزیک دیمیتری فادف در دانشگاه دولتی سن پترزبورگ رفت تا در آنجا تمام درس‌ها از جمله چهار زبان خارجی را عمیق‌تر یاد بگیرد.
پاول از ۱۱ سالگی علاقه زیادی به برنامه‌نویسی به همراه برادرش داشت. او پس از پایان دبیرستان با نمرات عالی، به تحصیل رشته ترجمه زبان انگلیسی در دانشکده فلسفه دانشگاه سن پترزبورگ مشغول شد.
پاول دورف به ۸ زبان از جمله فارسی صحبت میکندطبق اطلاعات صفحه رسمی پاول در VK، او به هشت زبان خارجی صحبت می‌کند: روسی، انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، اسپانیایی، ایتالیایی، لاتین و حتی فارسی. البته نمی‌توان گفت این اطلاعات تا چه حد درست است.
پاول در دانشگاه یکی از بهترین دانشجویان با سطح هوشی بالا بود. او بارها در المپیادهای زبان‌شناسی، برنامه‌نویسی و طراحی برنده شد، بورسیه دولت فدراسیون روسیه و رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه را در اختیار داشت و سه بار برنده جایزه نوآوری Potanin شده بود.
او در دوران دانشجویی وب‌سایت durov.com را راه‌اندازی کرد که در آن پایگاه داده‌ای از مطالب آموزشی برای دانشجویان علوم انسانی قرار داشت. بعد ایده وب‌سایت دیگری (spbgu.ru) به ذهنش رسید که دانشجویان دانشگاه سن پترزبورگ می‌توانستند به کمک فروم آن با یکدیگر در تماس باشند.
در این سایت، هر دانشجو حساب شخصی خود را داشت که شامل اطلاعاتی نظیر نام، دانشکده، فهرست دوستان و گروه‌ها بود. هر کاربر همچنین می‌توانست در این وب‌سایت وبلاگ‌نویسی کند. این‌چنین شد که نسخه اولیه شبکه اجتماعی VK به وجود آمد. پاول برای تبلیغ وب‌سایت خود، مسابقات زیبایی و طراحی در دانشگاه ترتیب می‌داد و گاهی اوقات برای ایجاد شور و هیجان در فروم وب‌سایت، با حسابی ناشناس وارد بحث‌های داغی می‌شد.
دورف بیشتر وقت خود را صرف نوآوری، خودسازی و کارآفرینی می‌کند. حالا همه او را به‌عنوان بنیان‌گذار تلگرام می‌شناسند که به‌نوعی تجسم همه ایده‌آل‌های او در حوزه امنیت داده‌های کاربر است.
محل زندگی پاول دورف دورف در آوریل ۲۰۱۴ روسیه را ترک کرد و گفت دیگر به وطن بازنخواهد گشت؛ زیرا قوانین اینترنت در این کشور واضح نیست و انجام تجارت آنلاین در آن غیر ممکن است.
پاول حالا نوعی خانه‌به‌دوش به‌حساب می‌آید که با تیم برنامه‌نویسان خود به سراسر جهان سفر می‌کند و معمولا بیشتر از چند ماه در یک کشور نمی‌ماند. او از زمانی که از روسیه خارج شد، در برلین، لندن و سنگاپور اقامت داشته است.
در حال حاضر او و تیم توسعه‌دهندگان تلگرام در دبی زندگی می‌کنند. در بخش سوالات متداول تلگرام نوشته شده است که از زندگی در دبی راضی هستند؛ اما به محض تغییر قوانین حوزه اینترنت این کشور آمادگی تغییر مکان دارند.
تابعیت پاول دورف بهار ۲۰۱۳، پاول با اهدای ۲۵۰ هزار دلار به صندوق جزیره سنت کیتس و نویس در دریای کارائیب و سرمایه‌گذاری در آن، تابعیت این کشور کوچک را به دست آورد. او با گذرنامه این کشور می‌تواند بدون ویزا به ۱۳۲ کشور جهان از جمله اتحادیه اروپا و انگلیس سفر کند.
البته تابعیت جدید پاول تنها در سال ۲۰۱۴ معلوم شد؛ یعنی زمانی که رسما روسیه را ترک کرده بود و این نشان داد پاول از مدت‌ها پیش به ترک وطن فکر می‌کرده است.
ثروت پاول دورفبه گزارش مجله فوربز، وضعیت مالی پاول دورف از سال ۲۰۱۶ روبه‌رشد بوده است. در رتبه‌بندی ۲۰۰ ثروتمند روس در سال ۲۰۱۶، او با داشتن ۶۰۰ میلیون دلار جایگاه صد و سی و پنجم را به خود اختصاص داده بود و تا سال ۲۰۲۰ با ثروتی معادل ۳٫۴ میلیارد دلار به جایگاه سی‌ام ارتقا یافت.
درآمد پاول دورف از تلگرامپاول از فروش سهم ۱۲ درصدی خود در VK ثروتی معادل ۵۰۰ میلیون دلار به دست آورد و علاقه زیادی به حوزه رمزارز دارد. او همچنین موفق شد برای توسعه بلاک چین مبتنی بر تلگرام موسوم به TON حدود ۱٫۷ میلیارد دلار از سرمایه‌گذاران جمع‌آوری کند؛ پروژه‌ای که البته با شکست مواجه شد؛ اما دورف هیچ درآمدی از تلگرام به دست نمی‌آورد.
تلگرام کاملا رایگان، بدون تبلیغ و پرداخت‌های درون‌برنامه‌ای است و دورف هزینه سر و پا نگه داشتن این پلتفرم را کاملا از جیب خود پرداخت می‌کند. البته دورف در پستی اعلام کرده است که اگر پول او برای اداره تلگرام تمام شود، احتمالا مجبور خواهد شد به کمک‌های مردمی یا پرداخت‌های درون‌برنامه‌ای روی بیاورد؛ اما هرگز وارد دنیای تبلیغات نخواهد شد.
خصوصیات اخلاقی پاول دورف پاول از طرفداران مکتب لیبرتاریسم (اختیارگرا) در حوزه سیاسی و اقتصادی است. این دیدگاه او در عدم تمایلش به همکاری با سازمان‌های دولتی کاملا مشهود است. او معتقد است هیچ شخص یا ساختاری حق نقض مالکیت خصوصی یا اطلاعات شخصی افراد را ندارد.
پاول از استانداردزدایی سیستم آموزشی حمایت می‌کند؛ چون معتقد است مدارس مدرن در غرب یادگاری از دوران صنعتی هستند و افراد را با دیدگاه‌هایی قالب‌بندی‌شده و بسته تربیت می‌کنند. او پیش‌بینی می‌کند که آموزش در آینده به شکل تعاملی و غیر متمرکز خواهد بود.
پاول از مالیات زیاد بر صنایعی که در استخراج مواد اولیه فعال‌اند و از لغو مالیات در حوزه اطلاعات و گمرک حمایت می‌کند. او همچنین معتقد است مالیات‌دهندگان باید خودشان انتخاب کنند که مالیاتشان صرف چه پروژه‌هایی شود.
دورف همچنین معتقد است که لغو ثبت نام، گذرنامه، ویزای ورود و خدمت سربازی ضروری است و این موارد را سنگ بنای سیستم فئودالیسم می‌داند. به نظر او محدودیت‌های حرکتی باعث فرار مغزها می‌شود.
پاول علاقه‌ای به انجام مصاحبه ندارد و ترجیح می‌دهد به‌طور مستقیم و از طریق پست‌های خود در کانال و وب‌سایت تلگرام با مخاطبان در تماس باشد.
هنگامی که پاول ۳۳ ساله بود، در پستی عنوان کرد که مدت زیادی است قند، گوشت و فست‌فود مصرف نکرده، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، چای و قهوه نمی‌نوشد، از نیکوتین و الکل روی‌گردان است و تلویزیون تماشا نمی‌کند.
تیم تلگرام از چه کسانی تشکیل شده است؟تلگرام توسط پاول دورف و برادرش نیکولای اداره می‌شود. پاول از بعد اقتصادی و ایدئولوژیکی و نیکولای از بعد تکنولوژی از تلگرام پشتیبانی می‌کند. برای ساخت تلگرام، نیکولای پروتکل داده سفارشی و منحصربه‌فردی موسوم به MTProto را ایجاد کرد که متن باز، ایمن و بهینه‌شده برای استفاده در چندين مرکز داده است. از دیگر افراد حاضر در این پروژه اطلاعات دقیقی در دست نیست، اگرچه پاول در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۱۶ اشاره کرد که اعضای تیم او ۱۵ نفر هستند.
تلگرام در کجا مستقر است؟بیشتر توسعه‌دهندگان تلگرام در سن پترزبورگ به دنیا آمده‌اند که بعد از بروز تنش با دولت روسیه، به همراه پاول و برادرش از کشور خارج و برای مدتی در برلین، لندن و سنگاپور مستقر شدند.
در حال حاضر اعضای تیم تلگرام در دبی هستند و در صورت تغییر مقررات اینترنتی این کشور آماده‌اند تا دوباره محل زندگی خود را تغییر بدهند.
