نحوه صحیح مطالعه و استفاده بهینه از وقت برای دستیابی به نتایجی مطلوب یکی از سوالات و چالش‌هایی است که همواره ذهن دانشآموزان را درگیر کرده و با نزدیک شدن به ایام امتحانات شدت می‌گیرد، چرا که آنان می‌خواهند با اتخاذ فرآیندی صحیح به آنچه مطلبشان بوده، دست پیدا کنند.
در ادامه برخی از شیوه‌های موثر مطالعه و یادگیری را مرور می‌کنیم:
افراط نکندر مطالعه کردن دروس توازن را حفظ کنید. عجیب نیست که شما به خاطر علاقه زیادی که به یک درس دارید، بیشتر از هر کتابی آن را مطالعه کنید؛ این اشتباهی است که بسیاری از دانشآموزان آن را انجام می‌دهند و با افراط در مطالعه درس و کم‌کاری در خواندن درس دیگر، به نتیجه نهایی که برایش زحمت می‌کشند، لطمه می‌زنند.
برای مثال، دانشآموزان رشته تجربی، معمولا در خواندن درس زیست‌شناسی که علاقه بیشتری به آن دارند، افراط می‌کنند و عربی را نادیده می‌گیرند و بچه‌های علوم انسانی بیشتر از هر درسی ادبیات را می‌خوانند و ریاضی را کمتر از هر درسی مطالعه می‌کنند. برای گرفتن نتیجه بهتر، از چنین اشتباهی بپرهیزید و فقط روی یک درس تمرکز نکنید.
تغییر متناوب مکان مطالعه و درس خواندناگرچه بسیاری از دانشآموزان به مطالعه در کتابخانه شدیدا معتقد هستند، اما دانشمندان علم ادراک بر این باورند تغییر متناوب محیط مطالعه برای یادگیری بسیار موثر است. چرا که حافظه انسان براساس موقعیت و مکان شکل می‌گیرد در نتیجه تغییر محیط مطالعه، میزان به خاطر سپردن چیزهایی که یاد گرفته‌اید را افزایش خواهد داد.
امتحان دادنهر چقدر هم که از امتحان تنفر داشته باشید اما مطالعات نشان می‌دهد یک ارزشیابی جدی مانند امتحان نه تنها موید میزان دانش دانشآموزان است بلکه می‌تواند کیفیت و ارزش علمی دانشجویان را نیز افزایش دهد. آزمون‌های متناوب به یادگیری دوباره و به خاطر آوردن اطلاعات ما کمک می‌کند، ضمن اینکه در هنگام آماده شدن برای امتحانات نهایی تازه به ارزش و عملکرد امتحانات طول ترم پی می‌بریم.
حضور در کلاسشاید این مسئله بدیهی و واضح باشد. اما سخنرانی‌های طولانی استادان و زمان شروع کلاس‌ها در ساعات اولیه صبح، اغلب باعث شده شرکت در کلاس تا حدودی سلیقه‌ای و دلبخواهی شود. بهترین شیوه برای آمادگی در امتحانات، حضور در کلاس درس می‌باشد. در این صورت می‌توانید با سلسله مراتب درسی آشنا شده و از مطالبی که از آنها امتحان گرفته می‌شود، مطلع شوید.
منظم باشیدتنها چیزی که از داشتن یک ضربالاجل زمانی بدتر است، از دست دادن این ضربالاجل می‌باشد. پس سعی کنید همیشه منظم باشید و از تعلل و به تعویق انداختن وظایف خود اجتناب کنید.
کمک بگیراستفاده از فکر جمعی می‌تواند مسیر شما را برای موفق شدن در امتحان ها هموارتر کند. اگر یکی از دوستانتان به ریاضی مسلط تر است و شما فیزیک را بهتر بلدید، در یاد گرفتن این دروس به هم کمک کنید. گذشته از این، می‌توانید با خلاصه بندی کتاب‌ها به یکدیگر کمک کنید و جزوه خلاصه‌هایتان را با هم مبادله کنید. فرض کنید باید یک کتاب 90 صفحه‌ای را بخوانید. اگر شما و دو نفر از دوستانتان هرکدام 30 صفحه از این کتاب را خلاصه کنید و پرسش‌ها را از دل مباحث دربیاورید، با سرعت و دقت بیشتری می‌توانید نکات مهم را بخوانید و یاد بگیرید. در چنین شرایطی انگار زحمت شما برای خواندن آن کتاب، یک سوم شده است.
مغزتان را روی مطالب درسی متمرکز کنیدعلاوه بر سرعت مطالعه، تعیین محل مناسب برای این اقدام، مهم است و دانشآموزان باید از میز برای مطالعه استفاده کرده و از حالت خوابیده مطالعه کردن بپرهیزند. همچنین هنگام مطالعه دیوار مقابل ساده باشد چرا که در غیر این صورت ذهن به آنالیز عکس‌ها و نوشته‌های روی دیوار سوق داده می‌شود.
اگر دانشآموزان در کتابخانه مطالعه می‌کنند باید چنین شرایطی را برای خود ایجاد کنند تا دچار حواس‌پرتی حین درس خواندن نشوند.
تهیه برنامه درسی شخصی از دیگر مواردی است که دانشآموزان باید به آن توجه داشته باشند و براساس این برنامه میزان تسلط خود را بر دروسی که در آن ضعیف هستند، افزایش داده و دروس قوی‌تر را تثبیت کنند و برای شروع مطالعات اولویت را به دروسی که ارزش نمره‌ای بیشتری دارند، اختصاص دهند.
بلند خواندن دروس سختحافظه شنیداری بعضی دانشآموزان و دانشجویان نسبت به حافظه دیداری آنها بهتر کار می‌کند. این افراد همان‌هایی هستند که معمولا با بلند خواندن دروس و شنیدن صدای خودشان آن درس را بهتر یاد می‌گیرند. ممکن است بلند خواندن درس‌ها در بعضی شرایط آسان نباشد؛ اما اگر بتوانید وقتی را به تنهایی اختصاص دهید و حداقل خلاصه‌هایتان را بلند بخوانید، بخش بزرگی از راه را رفته‌اید.
علامت‌گذاری با رنگ‌ها موقع درس خواندناولویتبندی اهمیت هر مطلب یا تقسیم‌بندی مفاهیم درسی بر اساس تعریف؛ اسامی، سال‌ها، فرمول‌های مهم و … یکی از کارهایی است که می‌توانید به راحتی توسط رنگ‌ها انجام دهید. برای مثال تمام تعاریف مفاهیم را با کشیدن خط نارنجی در زیر آنها انجام دهید و زیر تمام اسامی مهم خط بنفش بکشید. می‌توانید این کار را با استفاده از ماژیک رنگی، خودکار نمدی یا هایلایتر انجام دهید. اگر هم اهل خرید جدیدترین کتاب‌های الکترونیکی موجود هستید، می‌توانید به راحتی بخش مورد نظرتان را انتخاب Select کرده و آن را با هر رنگی که دلتان می‌خواهد هایلایت کنید.
اهمیت استفاده از رنگ‌ها این است که قابلیت تقسیم بندی و یادآوری راحتتر به حافظه دیداری را دارند. تقسیم بندی ذهن را منظم می‌کند و اطلاعات مشابه را نزدیک هم نگه می‌دارد. این مسئله هم به یادآوری راحتتر مفاهیم درسی منجر می‌شود.
نوشتن و خلاصه بردارییادگیری و به خاطر سپاری اگر چه ممکن است هم معنای هم نباشند؛ اما نمی‌توان گفت که با هم ارتباطی ندارند. برای یادگیری مسئله‌ای باید بتوانید آن را به خاطر بیاورید و سپس بررسی کنید. این کار گاهی وقت‌ها و برای بعضی افراد با روی کاغذ آوردن مفاهیمی که در حال یادگیری آنها هستند، امکان‌پذیر می‌شود. اگر شما هم جزو افرادی هستید که با نوشتن مفاهیم درس‌های دشوار، بهتر از پس یادگیری‌شان برمی‌آیید؛ دو راه را به شما پیشنهاد می‌کنیم. اولین راه استفاده از اصول خلاصه نویسی برای درس خواندن است که تقریبا تمام دانشآموزان مقاطع بالاتر و دانشجویان درباره آن اطلاعات دارند و فیش‌های نت برداری یا خلاصه‌نویسی را دیده یا مورد استفاده قرار داده‌اند.
روش دوم استفاده از برگه‌های A4 برای هر فصل است. هر فصل کتاب و مفاهیم مهم آن را روی یک برگه و با سایز فونت Font کوچک؛ اما مناسبی که با آن راحت هستید، بنویسید. ارتباطات مفاهیم با هم را با استفاده از فلش نشان دهید، دسته‌بندی‌ها و زیر مجموعه‌ها را رو به روی هر تعریف جا دهید. وقتی تمام مفاهیمی که در حال یادگیری آنها هستید، به صورت خلاصه شده روی یک یا چند برگه بزرگ قرار بگیرند، به راحتی می‌توانید ارتباط بین آنها را ببینید و مرورشان کنید. این کار یادگیری را به مراتب آسان‌تر خواهد کرد.
