”من همیشه آدم های تنبل را برای انجام مسئولیت های سخت انتخاب می‌کنم، چرا که آنها راحتترین راه را برای به سرانجام رساندن وظیفه‌ای که به آنها محول شده انتخاب می‌کنند.”
حدس بزنید این جمله از کیست؟ بله، بیل گیتس بزرگ. اما یا واقعا منظور بیل گیتس از انسان های تنبل آنهایی است که هیچ علاقه‌ای به کار کردن ندارند؟ قطعا نه. بیل گیتس و افرادی نظیر او اهمیت باهوش کار کردن را فهمیده‌اند. باهوش کار کردن به شما می‌گوید که به جای اینکه کمتر فکر کنید و بیشتر عمل کنید، بهتر است بیشتر فکر کنید و کمتر عمل کنید. همین موضوع در مورد درس خواندن هم صدق می‌کند، براستی چگونه با یکبار خواندن یاد بگیریم.
امروز قصد داریم در چهار مرحله با راهکارهایی آشنا شویم که به ما در پاسخ به این سوال که چگونه با یکبار خواندن یاد بگیریم و کیفیت مطالعه خود را افزایش دهیم کمک خواهند کرد. پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
نقاط ضعف در یادگیریمرحله اول، شناخت نقاط ضعفمرحله اول این است که شما نقاط ضعف خود را پیدا کنید. نقاط ضعف دقیقا مثل سوراخ‌هایی می‌مانند که در یک ظرف ممکن است پیدا کنید. اگر می‌خواهید در این ظرف آب یا هرچیز دیگری بریزید، ابتدا باید مطمئن شوید که سوراخ نیست. در غیر این صورت هرچه سعی کنید آب در ظرف باقی نخواهد ماند. همین اتفاق هم در مورد مغز شما خواهد افتاد. اگر می‌خواهیم بفهمیم که چگونه با یکبار خواندن یاد بگیریم باید اول کاری کنیم که اطلاعات از مغز و حافظه ما چکه نکنند. برای انجام این کار بهتر است ابتدا مطمئن شوید در کدام قسمت ها مشکل دارید. سپس در مرحله بعدی این ۳ سوال را از خود بپرسید:
در هنگام تدریس این مبحث در کلاس چه اتفاق جالب توجهی افتاد؟
کدام قسمت های این بخش از مطالب برای من جدید هستند؟
یاد گرفتن کدام قسمت‌ها برای من از سایرین سختتر است؟
بعد از پرسیدن این سوال‌ها پاسخ به آنها را ترجیحا بر روی یک برگ کاغذ نوشته و لیست کنید. این کار از دو جنبه حائز اهمیت است. اول اینکه مسیر ما را مشخص کرده و به ما نشان می‌دهد برای درس خواندن چگونه برنامه ریزی کنیم. در درجه بعدی شما قبل از اینکه درس خواندن را شروع کنید تا حدودی با مبحثی که قرار است مطالعه کنید آشنا شده‌اید. آشنا شدن با موضوع می‌تواند به شما در افزایش سرعت مطالعه هم کمک کند.
برای اینکه راحتتر پاسخ به این سوالات را پیدا کنید، می‌توانید هنگام کلاس و تدریس معلم اتفاقات جالب را در یک گوشه از کتاب یا دفتر خود یادداشت کنید. ارتباط دادن این اتفاقات به مطلب درسی که همان روز آموخته‌اید، می‌تواند به شما در یادآوری مطالب به شدت کمک کند.
برطرف کردن نقایصمرحله دوم، برطرف کردن نقاط ضعفحالا که نقاط ضعف خود را پیدا کردیم، وقت آن رسیده است که آنها را برطرف کنیم. برطرف کردن نقاط ضعف حتی از یادگیری مطالب جدید هم مهمتر است. می‌پرسید چرا؟ تصور کنید همین سایت مشکلاتی درون خود داشت. اما ما به جای برطرف کردن این مشکلات به دنبال اضافه کردن امکانات جدیدی بودیم. به نظر شما در این حالت چه اتفاقی می‌افتاد؟ مسلما هم شما و هم ما برای استفاده از وب‌سایت با مشکلاتی روبرو می‌شدیم. درس خواندن هم همین است. آیا به نظر شما کسی که هنوز جواب ۲+۲ را درست نمی‌داند، محاسبات بی نقص و دقیقی خواهد داشت. قطعا خیر. پس اول از همه باید به فکر این باشید که مشکلات و نقاط ضعف خود را برطرف کنید.
جالب است بدانید که برطرف کردن نقاط ضعف و تبدیل آنها به نقاط مثبت، نه تنها به ما کمک می‌کند که هرچیزی را با یکبار خواندن یاد بگیریم بلکه باعث بیشتر شدن اعتماد به نفس شما هم می‌شود. همه این موارد در نهایت به افزایش انگیزه برای درس خواندن ختم می‌شوند. اما چگونه با رفع نقاط ضعف کاری کنیم که با یکبار خواندن یاد بگیریم؟ نگران نباشید چرا که ما در ادامه ۳ استراتژی مهم را به شما آموزش خواهیم داد.
۱- بجای حفظ کردن، به خاطر بسپاریدتیتر جالبی است، نه؟ اما این موضوع به چه معناست؟ و اصلا بین حفظ کردن و به خاطر سپردن چه تفاوتی وجود دارد؟
چیزی که ما انسان‌ها را از حیوانات متمایز می‌کند چیزی به نام خاطره است. ما انسان‌ها خاطرات زیادی داریم. در واقع این خاطرات هستند که ما را زنده نگه می‌دارند و به نوعی زندگی کردن ما به آنها وابسته است. اما حفظ کردن تلاش برای صرفا ثبت کردن اطلاعات درون مغز است. پس برای اینکه مطالب درسی را تنها با یکبار خواندن یاد بگیریم کافی است آنها را به شکل خاطره دربیاوریم.
به خاطر سپردناما چگونه؟
اگر یادتان باشد در ابتدای مقاله که در مورد شناسایی نقاط ضعف صحبت کردیم، اولین سوال این بود که چه اتفاق جالب توجهی در آن روز برای شما افتاده است. این اتفاق می‌تواند حتی خارج از کلاس هم افتاده باشد. به شما پیشنهاد می‌کنیم که حتما یک سررسید داشته باشید و روزانه اتفاقاتی که برای شما می‌افتد را به صورت خلاصه در آن بنویسید. اینگونه نه در یادآوری مطالب مشکل خواهید داشت و نه یادتان می‌رود که اتفاقات روزانه چه بوده‌اند. حتی اگر اتفاق جالب توجهی هم برای شما نیفتاد، می‌توانید داستانی خیالی بسازید. استفاده از برخی بخش‌های مطالب یا حداقل اشاره به آنها به شما در داستان به شما کمک خواهد کرد که یادگیری سریع و دقیقی داشته باشید. چرا؟ چون ذهن ما داستان‌ها را دوست دارد.
۲- از نمودارها استفاده کنیددومین روش برای یادگیری بهتر مطالبی که در آنها ضعف داریم این است که از نمودارها و شکل‌های مختلف برای یادگرفتن آنها استفاده کنیم. بهترین نوع این ابزارها و وسایل نقشه های ذهنی هستند. نقشه های ذهنی هم رنگی هستند، هم فضای کمی را اشغال می‌کنند و هم به شما کمک می‌کنند تا با ایجاد ارتباط بین مطالب، یادگیری آسانتری داشته باشید. برای اینکه بهتر با این مفهوم آشنا شوید به شما پیشنهاد می‌کنیم مقاله چطور نقشه ذهنی بکشیم را مطالعه کنید.
۳- کدگذاری و سایر تکنیک های حافظهمرحله سوم استفاده از تکنیک های حافظه مثل کدگذاری است. در مرحله اول شما را با ایجاد ارتباط بین مطالب آموزشی و زندگی روزمره آشنا کردیم. اما در این مرحله قصد داریم به شما آموزش دهیم چگونه از دیگر تکنیک‌های حافظه مثل کدگذاری یا تصویر سازی بهره ببرید. فرض کنید می‌خواهید دوره آموزشی را می‌خواهید معرفی کنید که محتوی آموزش تندخوانی، فنون مطالعه، زبان انگلیسی، مدیتیشن و یوگا است. شما می‌توانید با ترکیب حروف اول هر یک از این کلمات کلمه “تمایز” را به دست آورید. به همین سادگی می‌توانید همین تکنیک را در مورد مطالب درسی خود نیز به کار بگیرید.
مرحله سومحال که به خوبی نقاط ضعف خود را برطرف کرده‌اید، وقت آن رسیده که به مطالعه اصلی برسیم. میزان درک ما از یک مطلب می‌تواند به ما کمک کند که یاد بگیریم چگونه با یکبار درس خواندن همه چیز را بفهمیم. اما چگونه می‌توان این درک را سنجید؟ اصلا مگر اصلا مگر درک هم سنجیدنی است؟ بله، قطعا درک هم سنجیدنی است. بسیاری از ما علیرغم اینکه ساعت‌ها وقت خود را صرف مطالعه و تمرین کردن یکسری مطالب می‌کنیم، اما در هنگام نیاز در بیاد آوردن آنها به مشکل بر می‌خوریم. دلیل اصلی این اتفاق این است که ما هیچ‌گاه “چرایی” چیزی که مطالعه کرده‌ایم را نفهمیدیم. به همین دلیل هم نتوانسته‌ایم به خوبی در مبحثی که مطالعه می‌کنیم عمیق شویم. اما دو راه برای مواجهه با این مشکل وجود دارد که می‌توانند تا حد بسیار زیادی به ما کمک کنند:
۱- استفاده از احساساتمغز شما چیزی فراتر از یک کامپیوتر یا فلش مموری است که فقط اطلاعات در آن پردازش و ثبت می‌شوند. مغز شما به طور مستقیم با قلبتان در ارتباط است. این موضوع باعث می‌شود که احساسات هم تا حد فوق‌العاده زیادی بر روی ما و کارهایمان تاثیر گذار باشند. برای اینکه ما هم از این موضوع در جهت یادگیری با یکبار خواندن استفاده کنیم، لازم است که به هرآنچه که می‌خوانیم کمی حس ببخشیم. سعی کنید حتی هر زمان که در حال مطالعه مطالب انتزاعی هم هستید، یک عکس یا موسیقی را به آن اختصاص دهید. پیش تر و در مقاله تاثیر موسیقی بر یادگیری به این موضوع اشاره کرده‌ایم که برخی انواع موسیقی تا چه اندازه مفید و برخی دیگر تا جد برای یادگیری ما مضر هستند. موسیقی یا عکس فرقی ندارد، سعی کنید مطالب را برای خودتان زنده کنید!
۲- اول اطلاعات کسب کنیدخیلی وقت‌ها داشتن اطلاعات خصوصی هرچند کم در مورد نویسنده یک کتاب یا فردی که یک نظریه را بیان کرده، می‌تواند تا حد بسیار زیادی به ما کمک کند تا فقط با یکبار خواندن یاد بگیریم. در صورت داشتن اطلاعات زمینه‌ای،
تجزیه تحلیل مطالب برای ما راحتتر خواهد شد. همچنین خود همین نکات شخصی هم ممکن است گاهی به شما کمک کنند تا بین اجزای مختلف ارتباط ایجاد کنید. یک سرچ کوچک در اینترنت به شما کمک خواهد کرد که به راحتی اطلاعات زمینه ای زیادی در مورد مبحثی که مطالعه می‌کنید به دست آورید.
مرحله چهارمخب حالا که تقریبا جلسه مطالعه شما به پایان رسیده است نوبت خودآزمایی است. دو رویکرد برای این نوع از خودآزمایی وجود دارد. نخست اینکه شما می‌توانید در طول زمان مطالعه سوالات پاسخ کوتاه ساده ای از خود بپرسید. حواستان باشید که این سوالات نباید به هیچ وجه سخت و گیج کننده باشند. چرا که هدف از طرح و پرسیدن این سوالات، فقط و فقط تحریک مغز است، آن هم برای یادگیری بهتر. پاسخ دادن به این سوالات کوتاه از دو لحاظ مفید است. نخست اینکه باعث یادآوری مطالب شده و به ما در به خاطر سپردن آنها کمک خواهد کرد. دوم اینکه پاسخ به این سوالات به صورت ناخودآگاه باعث رضایت شما از خودتان شده و اعتماد به نفس شما را برای درس خواندن افزایش خواهد داد.
و اما رویکرد دوم، اگر برای مدرسه یا دانشگاه یا هر آزمون دیگری مطالعه می‌کنید بهتر است که از نمونه سوال‌های سالهای گذشته به خوبی بهره ببرید. این یعنی این نمونه سوالات را پیدا کرده و حل کنید. سپس جواب های خود را تصحیح کنید. بعد از این مرحله باید ببینیم در کدام قسمت‌ها مشکلات بیشتری داشته‌ایم؟ این قسمت‌ها را بررسی کنید تا بفهمیم چگونه با یکبار خواندن نتوانسته‌ایم مطالب را یاد بگیریم . بهتر است از سررسید خود برای یادداشت این امور استفاده کنید.
نکته پایانیفراموش نکنید که این نکات ذکر شده حتما برای همه تاثیر یکسانی نخواهد داشت. پس بهتر است که نتایج خود را مدام بررسی کنید. بعد از بررسی نتایج نوبت به آن می‌رسد که شیوه درس خواندن خود را اصلاح کنید. فراموش نکنید که زیاد درس خواندن رمز موفقیت شما نیست. موفقیت در گرو درست درس خواندن است.
