«زندگی چیست»، پرسش سخت و پیچیدهای است که روزها و شبهای بسیاری ذهن من و شما را درگیر خودش کرده است.
این پرسش بهقدری بزرگ است که ذهنهای کوچکمان توان درک تمام و کمال آن را ندارد. بهراستی زندگی چیست و اصلا چرا به این جهان هستی پا گذاشتهایم؟
اگر شما نیز گاهی سنگینیِ بارِ این پرسش را احساس میکنید، تا آخر مقاله با ما همراه باشید. میخواهیم بفهمیم «معنای زندگی چیست»؛ اما بهنظر میرسد
قبل از این باید ببینیم خودِ «معنا» چیست.
معنا چیست؟
دقتِ بسیار برای کشف مفاهیم واژهها و پرسیدن سؤالاتی از این دست، حالتی فیلسوفمسلک به ما میدهد؛ اما بعضی مواقع از این پرسشهای معناگرا گریزی نیست؛ مثلا کافی است چند دقیقه به این فکر کنیم که معنا چیست؟ چرا باید به هر آنچه در زندگیمان رخ میدهد، معنایی اعطا کنیم؟ ما در پیِ معنابخشیدن به همهچیز هستیم: وقتی مادری فرزندش را در آغوش میکشد یعنی دوستش دارد، وقتی مدیرم از من تعریف میکند یعنی از کارم راضی است، فردا هوا آفتابی است یعنی میتوانیم به کنار ساحل برویم و مثالهایی دیگر از این دست.
معنای زندگی را چگونه پیدا کنیم؟ دو راهکار ساده اما قدرتمند
جستجوی معنا، یکی از عمیقترین نیازهای انسان است. اما برخلاف تصور عموم، معنا چیزی نیست که جایی پنهان شده باشد تا ما آن را «کشف» کنیم؛ بلکه محصولی است که ذهن ما آن را «خلق» میکند. این فرآیند پیچیده نیست و بر دو پایهی اصلی استوار است: حل مسئله و کمک به دیگران.
چرا ذهن ما به معنا نیاز دارد؟
ذهن ما برای بقا و انگیزه، به طور مداوم در حال ساختن معناست. این کار را از دو طریق انجام میدهد:
منطق (علت و معلول): درک اینکه هر عملی، نتیجهای در پی دارد (اگر توپی را شوت کنم، حرکت میکند). این به ما قدرت پیشبینی و کنترل میدهد.
ارزشگذاری (خوب و بد): تعیین اینکه چه چیزی برای ما بهتر است (غذا خوردن بهتر از گرسنگی است). این به ما جهت و هدف میدهد.
نبود معنا، انگیزهها را خاموش میکند و به سلامت روان آسیب میزند. معنا مانند آبی است که باید در رودخانهی ذهن جاری باشد تا آن را زنده نگه دارد.
دو راهکار اصلی برای خلق معنا
برای ساختن یک زندگی معنادار، نیازی به کارهای خارقالعاده نیست. این دو استراتژی ساده، اساس معناسازی هستند:
۱. حل مسئله: جهان را جای بهتری کنید
هر تلاشی برای بهبود شرایط، به زندگی ما عمق میبخشد. مقیاس آن مهم نیست. از کشف یک فرمول فیزیک گرفته تا بازسازی خانهی والدین یا حل یک چالش در محیط کار، همگی مصداق حل مسئله هستند. وقتی برای ایجاد یک تغییر مثبت تلاش میکنیم، احساس میکنیم وجودمان مفید و معنادار است.
۲. کمک به دیگران: با دیگران پیوند برقرار کنید
ما موجوداتی اجتماعی هستیم و رفاه ما عمیقاً به کیفیت روابطمان گره خورده است. بهترین راه برای ساختن روابط سالم، کمک به دیگران است. تحقیقات نشان میدهد «بخشیدن» و کمک کردن، بیشتر از «گرفتن» به ما احساس شادی و رضایت میدهد. کمک به دیگران این احساس قدرتمند را ایجاد میکند که حتی پس از ما، اثر مثبتی در جهان باقی خواهد ماند و این خود، یکی از عمیقترین معناهاست.
مراقب دام اهداف باشید!
بسیاری از ما با هدفگذاری (خرید خانه، پیشرفت شغلی) برای خود معنا میسازیم. اهداف به ما انگیزه و جهت میدهند، اما مانند یک شمشیر دولبه عمل میکنند.
خطر: هدف به خودی خود، پوچ است. این «چراییِ» پشت هدف است که به آن ارزش میدهد. ورزشکاری که تنها برای مدال میجنگد، پس از بازنشستگی احساس پوچی میکند. میلیاردی که تنها به دنبال ثروت بوده، در نهایت به بنبست معنایی میرسد.
راه حل:
اهداف خود را به ارزشهای عمیقتر گره بزنید. اگر هدف شما از ثروتمند شدن، کارآفرینی و کمک به دیگران باشد، حتی پس از رسیدن به ثروت نیز سرشار از معنا و انگیزه خواهید بود
10 متن در تعریف زندگی
«هدف زندگی، بودن در سمتِ خدا یا اکثریت نیست؛ بلکه گریختن از قرار گرفتن در صفوف دیوانگان است.»
«راز هستی انسان تنها در زنده ماندن نیست؛ بلکه در یافتن چیزی است که برای آن زندگی کند.»
– فئودور داستایوفسکی
«زندگی یعنی رنج بردن و زنده ماندن یعنی یافتن معنایی در این رنجها.»
– فردریش نیچه
«زندگی یک تراژدی است وقتی از نزدیک به آن نگاه کنی و یک کمدی است وقتی از دور نظارهگرش باشی.»
– چارلی چاپلین
«تنها راه کنار آمدن با این دنیای ناآزاد، این است که آنچنان آزاد شوی که خودِ بودنت، یک کنش شورشی باشد.»
– آلبر کامو
«زندگی یک قطار است، نه ایستگاه قطار.»
«زندگی شاید یک خیابان دراز است که هر روز زنی با زنبیلی از آن میگذرد.»
– فروغ فرخزاد
زندگی کردن کمیابترین چیز در دنیاست؛ بیشتر مردم فقط وجود دارند، همین
