تلاش و اشتیاق برای رسیدن به رستگاری فردی پایه و اساس بسیاری از مذاهب جهان به شمار می رود. ما انسان ها ذاتاً مرتکب خطا می شویم، که باعث می شود احساس شرم، تقصیر، اضطراب و ناراحتی به ما دست دهد. حس رهایی و جبران اشتباهاتمان برابر است با آزادی از آن تقصیر و ترس؛ شروعی تازه و امکان خوشحال بودن. در جوامع مذهبی، شروع تازه ممکن است نیازمند نوعی عمل فداکاری، مجازات یا سرسپردگی مجدد باشد.
در روانشناسی جوامع مدرن نیز رستگاری فردی در بحث سلامت عاطفی از اهمیت بسیاری برخوردار است، و لازمه اش این است که قادر باشید خودتان را به خاطر اشتباهاتتان ببخشید. کاری انجام می دهید (مثلاً زیر قولی می زنید که به دوست خود داده بودید) که احساس بدی در مورد آن دارید.
این حادثه شما را به شدت اذیت می کند. به قدری خودتان را سرزنش می کنید که شاید باعث شود حتی ارزش خود به عنوان انسانی «خوب» را نیز زیر سؤال ببرید. استرس شما زیاد می شود، عزت نفس تان لطمه می بیند و برایتان دشوار می شود که از زندگی روزانه لذت ببرید.
بر اساس مطالعات روانشناسان، بازیابی سلامت عاطفی و جسمی نیازمند این است که خودتان را مورد بخشش قرار دهید.
دکتر مریلین کورنیش استاد مشاوره در کالج آموزش دانشگاه آبرن در آلابامای آمریکا مدل درمانی چهار بخشی برای بخشیدن خود توسعه داده است: مسئولیت، ندامت، ترمیم و احیا. از خودتان چهار سؤال زیر را بپرسید تا به رستگاری فردی خود دست پیدا کنید.
-چرا این کار را انجام دادم؟
اگر به خاطر کاری که انجام داده اید تقصیر را به گردن نگیرید، بخشیدن خودتان می تواند فقط تبدیل به نوعی توهم شود. به دنبال بهانه جویی، توجیه رفتارتان یا مورد سرزنش قرار دادن دیگران نباشد. به درون خود نگاه کنید تا ریشه رفتارتان را درک کنید.
آیا شما از آن دسته افرادی هستید که همیشه سعی می کنید مردم را راضی نگه دارید و مسئولیت بیش از حدی قبول می کنید، و در نهایت باعث دلسردی همان افرادی می شوید که قصد راضی نگه داشتنشان را داشتید؟ آیا اعتماد به نفس پایین شما باعث می شود که سعی کنید موفقیت دیگران را کوچک جلوه دهید؟ وقتی که مسئولیت را بپذیرید، می توانید شروع به جبران کنید و جلوی تکرار اشتباهات مشابه توسط خود را بگیرید.
-آیا من به خودم بیشتر از کسی که به او آسیب رسانده ام، فکر می کنم؟
سعی کنید به جای انتقاد از خود، احساسات شرم و تقصیر را به سمت همدلی با دیگران هدایت کنید. همه اشتباه می کنند، و سرزنش کردن خودتان هیچ کمکی به هیچ کس نمی کند. در عوض سعی کنید به عواطف فرد دیگر فکر کنید: آیا او همانقدر که تصور می کردید دلخور شده است؟ اصلاً چرا آسیب دیده است؟ آیا به روشنی بیان کرده که از دست شما ناراحت است؟
اصلاً شاید احساس شرم و ندامت شما برای این موقعیت خاص بیش از اندازه بزرگنمایی شده است. در غیر این صورت، می توانید شروع به جبران اشتباهی کنید که مرتکب شده بودید.
-چطور می توانم اشتباه خود را جبران کنم؟
قسمت دشوار ماجرا اینجاست. حالا که انگیزه خود را متوجه شده اید و احساسات طرف مقابل را در نظر گرفته اید، لازم است کاری که می توانید را برای بهبود آسیب به وجود آمده انجام دهید. بدون هیچ بهانه ای، معذرت خواهی کنید. تعهد به رفتار بهتر دهید.
-اگر طرف مقابل من را نبخشد چطور؟
شاید او شما را نبخشد. این وظیفه هیچ کس نیست که به شما حس رهایی دهد، و بخشش فردی شما نیز نباید متکی به عفو بیرونی باشد. اگر شما اشتباه خود را فهمیده اید و هر کاری که برای برطرف کردن آن از دستتان بر می آید را انجام داده اید، وقت آن رسیده که به زندگی ادامه دهید.
شاید همیشه احساس گناه کنید، ولی ادامه دادن به مجازات خودتان تنها انرژی تان را می گیرد. یک توصیه خوب این است که نامه ای از بخشش به خودتان بنویسید که چیزهایی که یاد گرفته اید و تغییرات مثبتی که در نتیجه آن به دست آورده اید را در بر بگیرد.
بخشیدن خودتان عملی از مهربانی نسبت به خودتان و همچنین دیگران است.
