مهروماه

کشف نشانه‌‌های وجود آب روی سطح سیارک بنو، اهمیت ویژه‌‌ای در تعیین گذشته‌‌ی دنیای ما و نیز  آینده‌‌ی سفرهای بین‌‌ستاره‌‌ای خواهد داشت.

با توجه به شواهد جدیدی که اخیراً توسط ناسا اعلام شد، سیارک بنو (Bennu) در گذشته‌ای دور مقادیری آب داشته است.

فضاپیمای اُسیریس رکس (OSIRIS-REx) ناسا که در سوم دسامبر سال جاری، پس از یک سفر دو ساله به سیارک بنو رسیده بود، اکنون در حدود ۱۹ کیلومتری بالای سطح این خرده‌‌سیاره قرار گرفته است. این فضاپیما به‌‌تازگی اطلاعاتی را ارسال کرده‌ که حاکی از آن است سطح سیارک پوشیده از نوعی مواد معدنی شبیه گِل رُس است. این نشان می‌دهد که بخش‌هایی از این تکه‌سنگ فضایی در زمانی بسیار دور، حاوی مقادیری آب در شکل مایع بوده است.

دانته لورتا، پژوهشگر اصلی مأموریت اُسیریس رکس روز پیش طی یک کنفرانس مطبوعاتی گفت:

    به‌نظر می‌رسد که بنو یک مورد غنی از آب است و آب هیجان‌‌انگیزترین و احتمالا مفیدترین عنصری است که می‌‌توان از دل یک سیارک استخراج کرد.

وی همچنین در مورد احتمال وجود ارگانیسم‌‌های زنده می‌‌گوید که هنوز نشانه‌‌ای مبنی بر وجود این گونه‌ها دیده نشده است.

آب، از آن جهت برای مأموریت‌های فضایی آینده ارزشمند تلقی می‌شود که می‌‌تواند منبع بالقوه‌‌ای برای سوخت باشد. اگر بتوانیم آب را از سیارک‌‌ها استخراج کنیم، مأموریت‌های آینده دیگر برای تأمین سوخت، متکی به زمین نخواهند بود و امکان اکتشاف در فضاهای دورتر از منظومه‌‌ی شمسی نیز فراهم خواهد شد.

البته باید توجه داشته باشید که غنی بودن بنو از آب، به این معنی نیست که سطح این سیارک هم‌‌اکنون نیز دارای آب مایع است. بنو با ابعادی حدود ۴۸۸ متر، در حال حاضر به‌‌قدری کوچک است که سطح آن نمی‌‌تواند آب را روی خود نگه دارد. پژوهشگران این فرضیه را مطرح می‌‌کنند که بین ۸۰۰ میلیون الی یک میلیارد سال پیش، تکه‌‌سنگی که ما آن را با نام بنو می‌شناسیم، احتمالاً بخشی از یک خرده‌‌سیاره‌‌ی بزرگ‌تر با قطری بیش از ۱۰۰ هزار کیلومتر بوده؛ ابعادی که برای حفظ آب روی سطح سیارک، به‌‌اندازه‌‌ی کافی بزرگ بوده است. دانشمندان فکر می‌کنند که سیارک بزرگ‌تر در اثر یک برخورد عظیم متلاشی شده و از بقایای آن، قطعات کوچک‌تری مانند بنو ایجاد شده است که هم‌‌اکنون مانند توده‌‌ای عظیم از سنگ‌‌ها در فضا شناورند.

جف گراسمن، یکی از کارشناسان حاضر در مأموریت اُسیریس رکس در کنفرانس مطبوعاتی امروز گفت:

    افرادی که روی این پروژه کار می‌کنند، مدت‌هاست که به وجود رس‌‌های غنی از آب در سطح سیارک بنو مظنون بودند.

فضاپیمای اُسیریس رکس برای اولین بار در ماه اوت سال جاری (زمانی که بنو هنوز در نقطه‌‌ای دوردست با فاصله‌‌ی ۲/۲۵ میلیون کیلومتری از این فضاپیما بود)، توانست تصویری از این سیارک ثبت کند. در چند ماه اخیر، سطح سیارک در کانون توجه قرار گرفته بود و حالا پژوهشگران به حدسیات بهتری در مورد جنس مواد سازنده‌‌ی این سیارک دست یافته‌‌اند. در فاصله‌‌ی فعلی، ابزارهای اندازه‌‌گیری فضاپیما، اطلاعاتی را جمع‌‌آوری کرده‌‌اند که نشان ‌می‌‌دهد در سطح بنو، خاک رس غنی از آب وجود دارد.

امی سایمون، متخصص علوم ابزار در مأموریت اُسیریس رکس، در این کنفرانس مطبوعاتی گفت:

    این واقعاً خبر مهمی است و شگفتی بزرگی را در بر دارد.

هدف اصلی این مأموریت ۸۰۰ میلیون دلاری، کمک به دانشمندان برای درک بهتر نخستین روزهای پیدایش منظومه‌‌ی شمسی و نیز نقش خرده‌‌سیاره‌هایی نظیر بنو در انتقال عنصر آب و دیگر  اجزای شیمیایی پیدایش حیات به زمین است. بنابراین، کشف آب یک خبر مهم برای تیم مأموریت محسوب می‌شود.

علاوه‌بر کشف وجود موادی که زمانی حاوی آب بوده‌‌اند، پژوهشگران همچنین اعلام کردند که توانسته‌‌اند داده‌های کافی برای ایجاد یک مدل سه‌بعدی دقیق‌تر از سطح سیارک را جمع‌آوری کنند.

این مدل از سیاره ممکن است توپُر به‌نظر برسد؛ اما این تمام واقعیت نیست. براساس داده‌هایی که تاکنون جمع‌آوری‌شده، پژوهشگران تخمین می‌زنند که احتمالاً تا حدود ۴۰ درصد از جرم داخلی بنو را حفره‌‌های خالی تشکیل داده است.

در سطح این سیارک تعداد زیادی صخره وجود دارد که ارتفاع برخی از آن‌‌ها به ۵۰ متر و عرضشان به ۵۵ متر می‌‌رسد. وجود این موانع، بدان معنی است که عملیات نمونه‌‌برداری از سطح این سیارک باید با دقت و حساسیت بالایی صورت گیرد.

در ۳۱ دسامبر اُسیریس رکس وارد مدار بنو خواهد شد تا بتواند عملیات نقشه‌‌برداری از این سیارک را با جزئیات کامل آغاز کند. فضاپیما طی چند سال آینده همچنان در نزدیکی بنو خواهد ماند. اُسیریس رکس قرار است در سال ۲۰۲۰ با سطح سیارک تماس پیدا کند و از آن نمونه‌‌برداری کند؛ سپس در سال ۲۰۲۱، این سیارک را به مقصد زمین ترک کند. طبق برنامه‌‌ریزی‌ها، این فضاپیما با هر آنچه که نمونه‌‌برداری کرده، در سال ۲۰۲۳ به زمین بازخواهد گشت.