مهروماه

کاوشگر Parker Solar با هدف دستیابی به اطلاعاتی جدید در مورد تاج‌های خورشیدی روز ۱۲ اگوست به فضا پرتاب شد.

فضاپیمای ناسا روز دوشنبه مأموریتی را آغاز کرد که دانشمندان از عصر اسپوتنیک رویای آن را در سر دارند. هدف پرتاب این کاوشگر، نزدیک شدن به خورشید برای پی بردن به بعضی از راز‌های آن است. فاصله‌ی این کاوشگر با خورشید بی‌سابقه خواهد بود.

اگر همه چیز خوب پیش برود، کاوشگر Parker Solar در ماه نوامبر مستقیما در میان تاج خورشیدی یا اتمسفر خارجی خورشید به پرواز درمی‌آید. این کاوشگر در سال‌های آینده به‌تدریج به فاصله‌ی ۶ میلیون کیلومتری از سطح خورشید می‌رسد، یک پوشش گرمایی کربنی جدید و فناوری‌های پیشرفته از واسطه‌های این کاوشگر در مقابل حرارت و تشعشعات شدید محافظت می‌کنند. به‌طورکلی کاوشگر Parker، در طول هفت سال ۲۴ تماس نزدیک با خورشید را تجربه می‌کند. هزینه‌ی این سفر ۱.۵ میلیارد دلار برآورد شده است. به گفته‌ی یوجین پارکر، اخترفیزیک‌دان ۹۱ ساله‌ای که این فضاپیما با الهام از او نام‌گذاری شده است:

    با این مأموریت در سال‌های آینده به حقایق زیادی در مورد خورشید پی خواهیم برد.

در واقع این پارکر بود که ۶۰ سال پیش به نظریه‌پردازی در مورد وجود و ماهیت بادهای خورشیدی پرداخت. بادهای خورشیدی جریانی فراصوتی از ذرات باردار هستند که از خورشید خارج می‌شوند و در فضا منتشر می‌شوند و گاهی اوقات صدمات سنگینی را به سیستم‌های الکتریکی در مدار زمین وارد می‌کنند. این اولین بار است که ناسا نام یک فضاپیما را با الهام از یک شخص زنده انتخاب می‌کند. موشک Delta IV Heavy در مقابل چشمان پارکر و هزاران تماشاچی دیگر کاوشگر را حمل کرد و در آسمان پرستاره و شفاف به روی سه‌پایه‌ی آتش به پرواز درآمد که آسمان تاریک شب را روشن کردند.

ناسا برای پرتاب کاوشگر Parker (این کاوشگر به کوچکی یک خودرو و وزن آن کمتر از یک تن است) به سمت خورشید (که در فاصله‌ی ۱۵۰ میلیون‌ کیلومتری از زمین قرار گرفته است) به یک موشک ۲۳ طبقه‌ای به علاوه‌ یک طبقه‌ی سوم نیاز داشت.

پرتاب صبح روز شنبه در دقایق آخر با مشکل فنی روبه‌رو شد؛ اما روز یکشنبه با موفقیت کامل انجام شد. این اولین پرواز موشکی بود که پارکر (استاد بازنشسته‌ی دانشگاه شیکاگو) هم شاهد آن بود. او می‌گوید این صحنه مثل این بود که سال‌ها فقط تصویر تاج‌محل را دیده باشید اما حالا آن را از نزدیک ببینید. به گفته‌ی پارکر در تلویزیون ناسا:

    وقتی داشتم این صحنه را می‌دیدم به تمام نکات عجیب‌وغریبی فکر می‌کردم که هنوز نمی‌دانستم و در طول پنج، شش یا هفت سال آینده به آن‌ها پی خواهم برد.

 در این مأموریت دانشمندان در تلاش هستند به پاسخی برای این سؤال‌ها برسند: چرا تاج خورشیدی صدها مرتبه داغ‌تر از سطح خورشید است (که دمای آن تنها ۵۵۰۰ درجه‌ی سانتی‌گراد است)؟ و بر اساس نظریه‌ی پارکر در ۱۹۵۸ چرا جو خورشید به‌طور پیوسته در حال انبساط و شتاب‌ گرفتن است؟

به گفته‌ی یکی از دانشمندان این پروژه، نیکولا فاکس از دانشگاه جان هاپکینز:

    تنها روش برای رسیدن به این هدف بالا رفتن و لمس خورشید است. ما به خورشید نگاه کردیم، در مأموریت‌هایی با فاصله‌ی بسیار نزدیک به نزدیکی عطارت به بررسی آن پرداختیم؛ اما برای رسیدن به پاسخ این سؤال‌ها باید به آنجا برویم.

به گفته‌ی توماس زوربوخن سرپرست مأموریت علمی ناسا درک بهتر طبیعت سخاوتمند و گاهی اوقات خشمگین خورشید به ساکنین زمین در محافظت از ماهواره‌ها و فضانوردان خود در مدار کمک می‌کند چرا که شبکه‌های نیروی برای جامعه‌ی وابسته‌ به فناوری کنونی ضروری هستند. کاوشگر پارکر پائیز امسال به ثبت تصاویر و رکوردهایی از خورشید می‌پردازد. در اولین حرکت به سمت خورشید در فاصله‌ی ۲۵ میلیون کیلومتری از سطح آن قرار می‌گیرد که با همین رکورد به‌راحتی رکورد ۴۳ میلیون کیلومتری فضاپیمای هلیوس ۲ را در سال ۱۹۷۶ می‌شکند.

در سال ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ که کاوشگر پارکر به مدار بیست‌ودوم، بیست‌وسوم و بیست‌وچهارم خورشید می‌رسد، بیشتر به تاج خورشیدی نفوذ می‌کند و با سرعت ۶۹۰ هزار کیلومتر در ساعت حرکت خواهد کرد. تابه‌حال هیچ فضاپیمایی از زمین به این سرعت نرسیده است. حتی فاکس هم درک این مأموریت شجاعانه را دشوار توصیف می‌کند:

برای من هنوز هم باور این مأموریت سخت است و از خود می‌پرسم واقعا؟ ما داریم این کار را انجام می‌دهیم؟

دیواره‌ی حرارتی ۲.۴ متری مثل چتری روی واسطه‌های فضاپیما سایه می‌اندازد، همین‌طور مجهز به سنسورهایی روی سطح است که برای جلوگیری از آتش‌سوزی به تنظیم پوشش محافظتی می‌پردازند. این دیواره می‌تواند در مقابل دمای ۱۳۷۰ درجه‌ی سانتی‌گراد مقاومت کند.

هدف مأموریت پارکر نزدیک شدن به خورشید و قرار گرفتن در کمترین فاصله از آن است که از ۱۹۵۸ رویای دانشمندان بوده است. نکته‌ی اساسی در این مأموریت ساخت فضاپیمایی فشرده و به‌اندازه‌ی کافی سبک بود که بتواند با سرعت‌های فوق‌العاده بالا حرکت کند و درعین‌حال در مقابل محیط آزاردهنده‌ی خورشید مقاوم باشد. فاکس می‌گوید:

    بااین‌حال باید مدت زیادی منتظر بمانیم تا این فناوری ما را به رویایمان نزدیک کند.