مهروماه

سیاه‌چاله‌ها اجرام آسمانی سنگینی هستند که می‌توانند جرمی به‌مراتب بیشتر از خورشید داشته‌ باشند. ویژگی‌های عجیب این اجرام ما را به شناخت آن ها سوق می‌دهد.

دانشمندان دانشگاه ملی استرالیا سریع‌ترین سیاه‌چاله‌ درحال رشد در جهان را کشف کردند. این سیاه‌چاله به‌عنوان هیولایی توصیف می‌شود که هر دو روز جرمی معادل دو برابر خورشید ما را می‌بلعد.

دانشمندان برای بررسی دقیق این سیاه‌چاله، به حدود ۱۲ میلیارد پیش و زمان‌های آغازین و تاریک کیهان نگاهی دقیق داشته‌اند. تخمین زده می‌شود که سیاه‌چاله‌ی یادشده در آن بازه دارای جرمی حدود ۲۰ میلیون برابر جرم خورشید بوده است. دکتر ولف که به‌عنوان پژوهشگر اخترشناسی و اخترفیزیک در دانشگاه ملی استرالیا مشغول فعالیت است، می‌گوید:

    این سیاه‌چاله به‌قدری سریع رشد می‌کند که هزاران بار درخشان‌تر از کل یک کهکشان می‌درخشد. علت این درخشش، مکش تمام گازهایی است که اصطکاک و حرارت تولید می‌کنند. اگر ما این هیولا را در مرکز کهکشان راه‌شیری داشتیم، ۱۰ برابر درخشان تر از ماه کامل به‌نظر می‌رسید. این جرم آسمانی همانند یک ستاره‌ی نقطه‌ای درخشان ظاهر می‌شد که به‌دلیل درخشش زیاد آن ستارگان دیگر در آسمان از نظر محو می‌شدند.

از نظر دکتر ولف، انرژی ساطع‌شده از این سیاه چاله‌ی کلان‌جرم تازه کشف‌شده که آن را به‌عنوان کوازار هم می‌شناسیم، عمدتاً نور فرابنفش است و البته پرتوهای ایکس تابشی.  ولف در ادامه می‌افزاید:

    و بازهم اگر این غول آسمانی در مرکز کهکشان راه‌شیری قرار می‌گرفت، حیات روی زمین به‌دلیل مقادیر زیاد پرتو ایکس منتشر شده از آن ممکن نبود.

تلسکوپ اسکای‌مپر (SkyMapper) رصدخانه سایدینگ اسپرینگ (Siding Spring) در دانشگاه ملی استرالیا، این نور را در نزدیکی محدوده‌ی مادون قرمز شناسایی کرد و این امواج در طول میلیارد‌ها سال نوری نسبت به زمین انتقال به سرخ داشتند. دکتر ولف اضافه می‌کند:

    با انبساط جهان، فضا نیز انبساط می‌یابد که منجر به کشیده شدن امواج نور و تغییر رنگ آن‌ها می‌شود.

این سیاه‌چاله‌های عظیم که به سرعت رشد می‌کنند، بسیار نادر هستند. ما درحال حاضر با اسکای‌مپر در جستجوی و کاوش آن ها هستیم. ماهواره گایا آژانس فضایی اروپا که کوچک‌ترین حرکات را انداره‌گیری می‌کند، به ما در پیدا کردن این جرم آسمانی کلان جرم کمک کرد.

ولف می‌گوید که ماهواره گایا نشان داد که جرم یافت‌شده حالت بی‌حرکت و ساکنی دارد. این بدان معنی است که جرم موردنظر ما بسیار دور است و برای اینکه یک کوازار بسیار بزرگ باشد، کاندید مناسبی به حساب می‌آید.

این سیاه‌چاله کلان‌جرم با اسپکتروگراف روی تلسکوپ ۲/۳ متری دانشگاه ملی استرالیا کشف شد. اساس کار دستگاه این گونه بود که رنگ‌ها را به خطوط طیفی آن‌ها تفکیک می‌کرد. طبق گفته‌ی ولف:

    ما نمی‌دانیم که این جرم در روزهای آغازی جهان چگونه تا این حد سریع و گسترده رشد کرد. تلاش ما حتی پیدا کردن سیاه‌چاله‌های سریع‌تر از این است.

ولف اظهار می کند که این‌گونه سیاه‌چاله‌ها ضمن این‌که می‌درخشند، می توانند به‌عنوان چراغی در مطالعه‌ی شکل‌گیری المان‌ها و عناصر اولیه‌ی کهکشان‌های جهانمان روشنگر راه ما باشند. ولف می گوید:

    دانشمندان می‌توانند سایه‌های اجرامی را که جلوی سیاه‌چاله‌های کلان‌جرم قرار می‌گیرند، ببینند. سیاه‌چاله‌های کلان‌‌جرمی که به‌سرعت رشد می‌کنند با یونیزه کردن گازها، مه اطراف خود را جاروب می‌کنند و به این صورت جهان، روشن‌تر و شفاف‌تر جلوه می‌کند.

دکتر ولف همچنین خبر از تلسکوپ‌های بسیار بزرگی می‌دهد که در دهه‌ی بعدی و مستقر روی زمین ساخته می شوند و قادر خواهند بود که به کمک همین سیاه‌چاله‌های بسیار درخشان انبساط جهان را به‌طور مستقیم انداره گیری کنند.