دانشمندان نشانه‌های واضحی از وجود اکسیژن اتمی را در سمت روز سیارۀ ناهید، کشف کردند که در بالای ابرهای سمی آن قرار دارند.
سیارۀ ناهید دنیایی است که دانشمندان به دنبال بررسی جزئیات بیشتر آن هستند و از بسیاری جهات شبیه به زمین است. اما از دیگر جهات، کاملاً متفاوت و جهنمی است.
طبق مدل‌های نظری، اکسیژن اتمی در جو سیارۀ ناهید وجود دارد و حتی مستقیماً در سمت تاریک ناهید شناسایی شد، اما تیمی به سرپرستی هاینز-ویلهلم هوبرز فیزیکدان مرکز هوافضای آلمان(DLR) می‌گوید که تشخیص اکسیژن در سمت روز ناهید به این معنی است که ما بینش جدیدی از پویایی جو این سیاره و الگوهای گردشی در آن داریم.
جرم و ترکیب سیارۀ ناهید همانند زمین است، اما در حالی که زمین مرطوب، سرسبز و مملو از حیات است، ناهید پوشیده از ابرهای ضخیم و خفه کننده است که عمدتاً از دی اکسید کربن تشکیل شده‌اند و یک محیط گلخانه‌ای را ایجاد کرده‌اند که منجر به دمای متوسط سطحی در حدود ۴۶۴ درجه سانتی‌گراد می‌شود. این سیاره واقعا جهنمی است.
ابرهای ناهید موجب ایجاد باران‌های اسیدی می‌شوند و کل جو این سیاره با سرعت فوق‌العاده‌ای می‌چرخد. بادهای زیر ابرهای ناهید می‌توانند با سرعتی در حدود ۷۰۰ کیلومتر در ساعت حرکت کنند. در حالی که بر روی زمین، بالاترین سرعت باد ثبت شده در حین وزش طوفان، ۴۰۷ کیلومتر در ساعت بوده است.
ما نمی‌دانیم که چرا ناهید و زمین چگونه این مسیر متفاوت را طی کرده‌اند، اما مطالعۀ سیارۀ ناهید می‌تواند به کشف این موضوع کمک کند. آیا ناهید زمانی در مسیری مشابه زمین قرار داشته و در جایی مسیرش منحرف شده یا از همان ابتدا یک سیاره جهنمی بوده؟
اکسیژن اتمی مانند اکسیژنی که همه‌ی ما تنفس می‌کنیم، نیست. اکسیژنی که ما تنفس می‌کنیم، اکسیژن مولکولی یا O۲ است که از دو اتم اکسیژن متصل به هم تشکیل شده، اما اکسیژن اتمی از اتم‌های منفرد و تکی اکسیژن تشکیل شده و دوام زیادی ندارد، زیرا بسیار واکنش‌پذیر است و به راحتی به اتم‌های دیگر متصل می‌شود.
اکسیژن اتمی اینجا روی زمین، در ارتفاعات بلند، فراوان است، جایی که در اثر نورکافتِ اکسیژن مولکولی ایجاد می‌شود. اساسا فوتون‌های خورشیدی، O۲ موجود در جو زمین را می‌شکنند و موجب تولید اکسیژن اتمی می‌شوند.
تصور می‌شود روند مشابهی در ناهید نیز اتفاق می‌افتد. جو ناهید عمدتاً از دی اکسید کربن تشکیل شده. وقتی نور خورشید به CO ۲ برخورد می‌کند، نورکافت، مولکول‌ها را به اکسیژن اتمی و مونوکسید کربن تقسیم می‌کند. مونوکسید کربن نیز در معرض نورکافت قرار می‌گیرد.
وقتی این اتم‌ها به سمت تاریک ناهید می‌روند، دوباره به دی اکسید کربن تبدیل می‌شوند، فرآیندی که باعث می‌شود قسمت شب سیاره بدرخشد. اکسیژن اتمی به عنوان بخشی از این فرآیند مشاهده شد، اما قبلا هرگز در سمت روز ناهید دیده نشده بود.
“هوبرز” و تیمش داده‌های جمع‌آوری شده توسط رصدخانه استراتوسفری برای نجوم فروسرخ(SOFIA) را که در ارتفاعات جو زمین، در محدوده طول موج تراهرتز در میان امواج مایکروویو و فروسرخ دور عمل می‌کند، مورد مطالعه قرار دادند. این تلسکوپ در سه نوبت جداگانه پرواز کرد و داده‌هایی را در ۱۷ مکان در ناهید شامل هفت مکان در سمت روز، ۹ مکان در سمت شب و یک مکان در وسط این دو ناحیه جمع‌آوری کرد.
اخترشناسان در تمام این ۱۷ مکان، اکسیژن اتمی را شناسایی کردند که غلظت آن در ارتفاع حدود ۱۰۰ کیلومتری به اوج می‌رسید. این مربوط به ارتفاعی است که مستقیماً بین دو الگوی گردش جوی غالب در ناهید شامل جریان فوق‌دوار قدرتمند زیر ۷۰ کیلومتر که خلاف جهت چرخش سیاره می‌چرخد و جریان موجود در ارتفاع بالای ۱۲۰ کیلومتری سطح ناهید قرار دارد.
به گفته پژوهشگران، این بدان معناست که اکسیژن اتمی منبعی دست‌نخورده را برای کاوش در این منطقه انتقالی جوی در ناهید نشان می‌دهد. آن‌ها می‌گویند: «مشاهدات آینده، به ویژه در نزدیکی نقاط ضد خورشیدی و زیر خورشیدی (ارتفاع ۱۲۰ کیلومتری سطح ناهید) و تمام زوایای اوج خورشیدی، تصویر دقیق‌تری از این منطقه عجیب و غریب ارائه می‌دهد و از ماموریت‌های فضایی آینده به ناهید پشتیبانی می‌کند.»
پژوهشگران افزودند: همراه با اندازه‌گیری اکسیژن اتمی در جو زمین و مریخ، داده‌های ناهید می‌توانند به بهبود درک ما از چگونگی و چرایی جو ناهید و زمین کمک کنند. جزئیات بیشتر این پژوهش در مجله Nature Communications منتشر شده است.
