رصدخانه ملی ایران تصویری از دو کهکشان برخوردی در صورت فلکی «آندرومدا» در فاصله تقریبی ۳۲۰ میلیون سال نوری منتشر کرد. این دو کهکشان «NGC۱۶۹» و «IC ۱۵۵۹» نام دارند.
این تصویر، اولین ثبت رصدخانه ملی ایران در نوردهی طولانی و از اعماق آسمان است که با عموم به اشتراک گذاشته شده است. پروژه رصدخانه ملی ایران یکی از بزرگترین و پرهزینه‌ترین پروژه‌های علمی کشور بوده است.
-کهکشان‌های برخوردی
دو کهکشان مذکور که به عنوان «کهکشان‌های برخوردی» شناخته می‌شوند، به علت آنکه دربردارنده هسته فعال کهکشانی یا «AGN» هستند، مورد توجه قرار می‌گیرند. همانطور که از نام آن‌ها پیداست، این دو کهکشان طی میلیون‌ها سال به یکدیگر نزدیک می‌شوند و در اثر برخورد آن‌ها می‌توان تصاویری باشکوه و دیدنی ثبت کرد.
نیروی گرانشی موجود بین این دسته از کهکشان‌ها سبب می‌شود تا جریانی از گاز، غبار و ماده در میان آن‌ها مشاهده شود. منجمان باور دارند با تحلیل رفتار کهکشان‌های برخوردی در اندرکنشی که با یکدیگر دارند، می‌توان اطلاعاتی از نحوه تحول کهکشان‌ها در طول زمان بدست آورد.
همین موضوع سبب می‌شود تا رصدخانه ملی ایران در اولین نوردهی خود از اعماق آسمان به سراغ ثبت تصویر از این دو کهکشان برود. اما این رصدخانه مسیر پرپیچ و خمی را پشت سر گذاشته تا به این مرحله برسد و خود را برای استفاده‌های علمی آماده کند.
-رصدخانه ملی ایران و حواشی آن
رصدخانه ملی ایران در تاریخ هفتم تیرماه ۱۴۰۰ با حضور مجازی رییس جمهور وقت، «حسن روحانی» و به مدیریت دکتر «حبیب خسروشاهی» افتتاح شد و حواشی متعددی در باب افتتاح بدون آینه را از سر گذراند. واضح است که رصدخانه بدون آینه عملا هیچ کارایی ندارد. مصاحبه اختصاصی دیجیاتو با دکتر خسروشاهی را می‌توانید در این مقاله بخوانید.
اما به گفته دست‌اندرکاران این پروژه در تابستان ۱۴۰۱، آینه اصلی به رصدخانه منتقل شد و پس از آن فعالیت‌های اولیه این تلسکوپ ۳.۴ متری آغاز شد. با این‌حال، هیچ اطلاعی از فرآیند لایه‌نشانی و انتقال آینه در اختیار رسانه‌ها قرار نگرفته است.
با این‌حال می‌دانیم آینه این تلسکوپ حدود ۹۰ تن وزن دارد و ضخامت آن ۱۸ سانتی‌متر است.
-هزینه‌ها، زمان‌بندی و مسیر رصدخانه ملی ایران
این پروژه علمی پرماجرا که به گفته مدیران آن حدود ۲۰۰ میلیارد تومان هزینه داشته است، برفراز قله ۳۶۰۰ متری «گرگش» قرار دارد.
مکان‌یابی رصدخانه ملی ایران حدودا ۶ سال طول کشید. از سوی دیگر، طراحی گنبد آن و تلسکوپ نیز ۶ سال به طول انجامید. در نهایت ساخت آن‌ها نیز ۳ سال زمان برد.
برای احداث این تلسکوپ باید جاده‌ای ۱۱ کیلومتری در دل کوه ایجاد می‌شد تا امکان انتقال تجهیزات به وجود می‌آمد. این جاده نیز به مدت سه سال طول کشید تا احداث شود.
این مجموعه با ۴۰ هزار قطعه مکانیکی، ۷۵ هزار قطعه الکترونیکی و در دوهزار متر فضای تخصصی طراحی شده است و یکی از مهم‌ترین سازه علمی کشور است. حالا با ثبت اولین نوردهی، امیدواریم تا تلسکوپ رصدخانه ملی ایران هرچه زودتر کاربری علمی خود را آغاز کند.
