شفق قطبی چیست؟

شفق قطبی (Aurora)
شفق قطبی یک پدیده ی خیره کننده است که در طی آن، نورهای رنگی صورتی، قرمز، سبز و… در آسمان شب پدیدار می شود. این پدیده ی تماشایی در عرض های نزدیک به ۲ قطب بوجود می آید و یکی از هفت عجایب طبیعی جهان است. در ادامه ی این مطلب با این پدیده ی خارق العاده بیشتر آشنا می شویم:

به پدیده ی شفق قطبی، نور قطب شمال هم می گویند که بیشتر در آسمان عرض های جغرافیایی شمالی مانند نروژ، سوئد، فنلاند و… دیده می شود با این وجود در عرض های جغرافیایی جنوبی هم شفق قطبی دیده می شود اما از آنجاییکه در این مناطق جمعیت کمتری زندگی می کنند، کمتر مورد توجه بوده است.

چه توجیه علمی ای می توان برای این پدیده داشت؟
در ابتدا تحقیقات زیادی درباره ی این پدیده و چگونگی تشکیل آن انجام شد که هیچ کدام نتوانستند توضیح درست و کاملی در رابطه با آن بدهند تا اینکه در قرن بیستم، دانشمندی نروژی به نام کریستین بیرکلاند (Kristian Birkeland) نظریه ی کاملی در رابطه با این پدیده توانست بدهد. این دانشمند ثابت کرد الکترون هایی که از خورشید رها می شوند، به دلیل میدان مغناطیسی ای که در ۲ قطب زمین وجود دارد، به این قسمت می روند و بعد طبق فعل و انفعالاتی با جو زمین، این نورهای رنگی ایجاد می شوند.
البته پدیده ی شگفت انگیز شفق قطبی فقط در کره ی زمین اتفاق نمی افتد بلکه در سیاره های دیگری مانند مشتری و یا نپتون هم دیده شده است.

شکل شفق های قطبی تغییر می کند!
جالب است بدانید که شفق های قطبی گاهی هر چند ساعت یکبار و گاهی فورا تغییر شکل می دهند. مقدار نور ساطع شده از آنها هم متفاوت است، گاهی بسیار کمرنگ و به حالت محو است و گاهی آنقدر پر رنگ و واضح است که می توان زیر نور آنها کتاب خواند!
به طور کلی حقایقی راجع به شفق قطبی وجود دارد که لازم است بدانید. شفق های قطبی بیشتر در عرض های جغرافیایی بالایی دیده می شوند مثلا در کشوری مثل کانادا و یا نروژ، این پدیده تا اندازه ای شگفت انگیز است که پیشنهاد می کنیم فورا یک بلیط هواپیما را رزرو کرده و خودتان را به یکی از این کشورها برسانید.

این حیرت آورترین پدیده، به شکل های مختلفی مانند نوارهای رنگین، ابرهای تکه تکه و… در آسمان ظاهر می شوند و نورهای متفاوتی دارند.
شهرهای زیادی در دنیا وجود دارند که می توانید شفق قطبی را در آنها بینید، با این حال این پدیده در ۲ شهر ترومسو در نروژ و یلونایف در کانادا، جلوه ی بیشتری دارد.

همانطور که در ابتدای این نوشته گفته شد، شفق قطبی می تواند رنگ های مختلفی داشته باشد که تفاوت رنگ ها به ۲ عامل مولکول گازی دخیل در این پدیده و ارتفاع اتفاق واکنش بستکی دارد. مثلا رنگ های آبی و سبز از واکنش در ارتفاعات پایین تر و رنگ قرمز از واکنش در ارتفاعات بالاتر ناشی می شوند.