کهکشان آندرومدا، امراءالمسلسله یا کهکشان زن بر زنجیر، یک کهکشان مارپیچی در صورت فلکی آندرومدا است.
کهکشان آندرومدا با سرعتی حدود ۱۱۰ کیلومتر بر ثانیه، در حال نزدیکشدن به کهکشان راه شیری است. انتظار میرود این دو کهکشان، حدود ۵.۴ میلیارد سال دیگر با یکدیگر برخورد کنند و در پی اتفاقاتی با یکدیگر ادغام خواهند شد.
آشنایی با کهکشان آندرومدا
کهکشان آندرومدا، امراءالمسلسله یا کهکشان زن بر زنجیر، یک کهکشان مارپیچی در صورت فلکی آندرومدا است که تقریبا حدود ۲.۵ میلیون سال نوری از کهکشان راه شیری فاصله دارد.
با وجود اینکه این کهکشان مارپیچی، نزدیکترین کهکشان به راه شیری است اما به تازگی ثابت شده است که اینگونه نیست، زیرا آندرومدا بزرگترین کهکشان از گروه کهکشانی محلی محسوب میشود که شامل راه شیری، سه تکه، آندرومدا و ۳۰ کهکشان کوچکتر است.
این کهکشان معمولا به شکل دیسکهای مسطح از ستارهها دیده میشود. البته این مشاهده کامل نیست و بسیاری از کهکشانها با یک پوشش بزرگ شامل گاز و پلاسما احاطه شدهاند که هزاران یا حتی میلیونها سال نوری گسترش یافتهاند اما با این حال، رؤیت این ساختارها بسیار دشوار خواهد بود، زیرا مولکولهای سازنده آن بسیار پراکنده بوده و تابش زیادی ندارند.
امروزه جهت مشاهده این هاله بزرگ، منجمان نوری، اجرام بسیار دور از جمله ۴۳ اختروش را تجزیه و تحلیل و فیلتر کردهاند که به همین علت میتوان اختروش را منبع خوبی برای انجام این کار دانست، زیرا بسیار پرنور است. اختروش یا کوازار در واقع یک هسته فعال به شدت نورانی و دوردست بوده است که وابستگی زیادی به یک کهکشان جوان دارد.
آندرومدا نزدیکترین کهکشان به راه شیری است که دانشمندان جهت بررسی هاله آن از ۴۳ اختروش پراکندهشده در اطراف آن استفاده کردهاند. بر اساس این یافتهها هاله آندرومدا وارد محدوده هاله کهکشان راه شیری شده است. این هاله دارای عناصر بسیار سنگینی است که بیشتر در انفجارهای ابرنواخترها وجود دارد و بررسی آن میتواند به دانشمندان در فهم موضوعات مختلفی اعم از شکلگیری ستارهها در آینده و همچنین ارائه سر نخهایی از گذشته و آینده کهکشان کمک کند.
یکی از محققان ارشد تحقیق به نام "نیکولاس لنز" میگوید ما دریافتهایم که پوسته درونی آن تا حدود نیم میلیون سال نوری بسیار پویاتر و پیچیدهتر است اما پوسته بیرونی گرمتر و دارای شکلی کاملا صاف است. این اختلال میتواند ناشی از تأثیر فعالیت ابرنواخترها در صفحه کهکشان باشد که بهطور مستقیم بر روی هاله داخلی تأثیر میگذارد.
بسیاری از محققان دریافتهاند که لایههای بیرونی آندرومدا بسیار بیشتر از آنچه قبلا شناخته شده بود، هستند. این هاله معمولا به اندازه ۱.۳ میلیون سال نوری از آندرومدا امتداد دارد و در برخی از جهات تا ۲ میلیون سال نوری نیز امتداد خواهد داشت.
جالب است بدانید هاله آندرومدا در حال حاضر، شروع به فشار آوردن به کهکشان راه شیری کرده است که انتظار میرود این دو کهکشان، حدود ۴ میلیارد سال دیگر با یکدیگر برخورد کنند و با هم ادغام شوند. به نظر میرسد این روند در مراحل اولیه خود به سر میبرد، زیرا این دو کهکشان با سرعتی حدود ۲۲۸۰۰۰ کیلومتر در ساعت به یکدیگر نزدیک میشوند و در نهایت، این نزدیکی به یک برخورد بزرگ میانجامد.
پس از این برخورد کهکشانها، به احتمال زیاد زمین زنده خواهد ماند، زیرا کهکشانها بیشتر از فضای خالی تشکیل شدهاند و به همین دلیل، ساکنان زمین برای سالیان طولانی میتوانند شاهد نمایش جذابی در پهنه آسمان باشند، زیرا این برخورد آنی و به صورت لحظه نیست بلکه طی آن دو کهکشان در طول چندین میلیارد سال با یکدیگر گره خواهند خورد تا اینکه سیاهچالههای مرکزی هر دو کهکشان به اندازه کافی به یکدیگر نزدیک شوند و در نهایت با هم ادغام شوند.
پس از این برخورد بزرگ و ادغام زمین، کل منظومه شمسی در یک کهکشان جدید با شرایطی متفاوت قرار خواهد گرفت که یک کهکشان بیضوی خواهد بود. البته در این محاسبات، باید عمر خورشید را نیز به حساب بیاورید، زیرا اگر خورشید در مرحله غول سرخ در حدود ۵ میلیارد سال آینده سیاره زمین را نبلعد، آنگاه ساکنان احتمالی زمین، آسمان بسیار روشنتری در طول شب نسبت به اکنون میبینند.
کهکشان آندرومدا مکانی با سیاهچالههای فراوان است که بیشتر گمان میرفت در کهکشان آندرومدا ۹ سیاهچاله وجود دارد اما پس از اکتشافات جدید و کشف ۲۶ سیاهچاله جدید اعلام شد که این کهکشان دارای ۳۶ سیاهچاله است.
سیاهچالههای کشفشده دارای جرمی حدود ۵ الی ۱۰ برابر خورشید هستند و حدود ۷ سیاهچاله در فاصله ۱۰۰ سال نوری از مرکز کهکشان واقع شدهاند که به همین علت، ما نباید انتظار داشته باشیم همه سیاهچالهها را در مرکز کهکشان ببینیم.
از آنجا که به مرور زمان سیاهچالههای جدیدی در این کهکشان کشف میشوند، انتظار میرود باز سیاهچالههای جدید کشف شوند.
سال ۲۰۱۷ دانشمندان دو ابر سیاهچاله کلانجرم را کشف کردند که نزدیکترین زوج مداری کشفشده تاکنون هستند. این دو سیاهچاله میتوانند در فاصله زمانی کمتر از ۳۵۰ سال دیگر به یکدیگر برخورد کنند و بسیار فاجعهبار باشند که برخورد این دو سیاهچاله میتواند موجب ادغام آن دو و تشکیل سیاهچالهای بزرگتر شود.
میتوان گفت این دو ابر سیاهچاله فاصلهای چند صد برابر زمین تا خورشید دارند. بهطور دقیقتر حدود ۰.۰۱ سال نوری، ستارهشناس بزرگی به نام "ادوین هابل"، ستارههای متغیر قیفاوسی در این کهکشان را کشف کرد که این نوع ستارهها از روشن تا کمنور، متغیر هستند و از اینرو، جهت مطالعات ستارهشناسی مورد توجه قرار گرفتهاند. برای مثال میتوان از آنها برای اندازهگیری فاصلهها استفاده کرد.