بیگ بنگ: محققان ناسا با استفاده از ماهواره تس، یک سیاره جدید کشف کردند که به دور ۲ ستاره در حال گردش است. این سیاره که TIC 172900988b نام دارد حدود ۸۲۴ سال نوری از زمین فاصله دارد.
به نقل از ایندیپندنت، سیاراتی که به دور دو ستاره می‌چرخند زمانی فقط در داستان‌های علمی-تخیلی و تنها در فرضیه‌ها وجود داشتند. اما محققان تاکنون با ماهواره نقشه‌بردار فراخورشیدی گذران(TESS) و تلسکوپ فضایی کپلر، ۱۴ مورد از چنین اجرام را کشف کرده‌اند.
کشف چنین سیاراتی با در نظر گرفتن پیچیدگی اضافی حاصل از گردش به دور دو ستاره، در مقایسه با سیارات معمولی، می‌تواند به‌طور ویژه دشوار باشد و جست‌وجوی آن‌ها نیز بیشتر زمان ببرد. “نادر حقیقی‌پور”، اخترشناس دانشگاه هاوایی و نویسنده مقاله، گفت: «شناسایی “سیارات دو ستاره‌ای” بسیار پیچیده‌تر از شناسایی سیاراتی است که به دور یک ستاره می‌چرخند.»
سیاراتی که به دور دو ستاره می‌چرخند، با نام سیارات دورانی(circumbinary planets) شناخته می‌شوند زیرا مدار طولانی‌تری دارند و به دور دو ستاره می‌چرخند. ستاره دوگانه یک سامانه ستاره‌ای است که در آن دو ستاره به دور مرکز مشترک میان خود، گردش می‌کنند. این سیاره تازه کشف شده یک غول گازی است که جرمی سه برابر جرم مشتری دارد و حدود ۲۰۰ روز زمینی طول می‌کشد تا به دور این دو ستاره بچرخد.
«قابل‌اطمینان‌ترین روش برای شناسایی چنین سیاراتی نورسنجی گذر است، در واقع افت نور ستاره در اثر عبور سیاره از مقابلش باید اندازه‌گیری شود. مدار این سیارات در فضا به شکلی هستند که دائما از میان ستاره‌های خود و تلسکوپ عبور می‌کنند. در این روش، از بررسی میزان کاهش چگالی نور یک ستاره برای پی بردن به وجود یک سیاره استفاده می‌شود.»
«برای تعیین مدار دقیق یک سیاره، باید حداقل سه رخداد گذر رصد شود. این کار زمانی که سیاره دور یک سامانۀ دو ستاره‌ای در گردش است، دشوار می‌شود زیرا گذرها در بازه‌های زمانی یکسان همان ستاره رخ نخواهد داد. بلکه سیاره ممکن است از مقابل یک ستاره گذر کند و سپس پیش از گذر دوباره از ستاره اول، از مقابل ستارۀ دوم عبور کند.»
این کار نه تنها دشوار که زمان‌بر است؛ مدارهای چنین سیاراتی از ستاره‌های دوگانۀ آنان بسیار طولانی‌تر است. از این رو، پژوهشگران باید زمان طولانی‌تری را برای رصد سه رخداد گذر صرف کنند. با این حال مقالۀ جدید نشان‌دهنده راهی است که سرعت این کار را به‌شدت افزایش می‌دهد. معمولا این واقعیت که ماهواره تس به مدت ۲۷ روز فقط یک قسمت مشخص از آسمان را رصد می‌کند، چنین مشاهداتی را ناممکن می‌کند؛ اما یافته‌های جدید نشان می‌دهد که در برخی موارد دو گذر سیاره از مقابل ستاره، کفایت می‌کند.
“حقیقی‌پور” گفت: «تیم ما توانست نشان دهد که به‌رغم بازۀ زمانی کوتاه رصدی، هنوز امکان شناسایی چنین سیاراتی با استفاده از ماهواره تس وجود دارد. این سیارۀ جدید گواهی بر درستی، کاربرد و موفقیت روش ابداعی ما است.» جزئیات بیشتر این پژوهش در Astronomical Journal منتشر شده است.
