برترين ها/ بشر از ابتدا تاکنون چشم به آسمان داشته تا پرده از اسرار سپهر گردون بردارد. بهرغم اينکه رازهاي بيشماري از کائنات برملا شده، اما هنوز نميدانيم در کرههاي ديگر زندگي وجود دارد يا خير. اين شرايط باعث شده تا چراغ گمانهزني درباره وجود بيگانگان هميشه روشن باشد. با اين حال هم اکنون که فضاپيماهاي زمينيها در کرههاي ديگر بهدنبال موجودات بيگانه ميگردد، چه بسا آدمفضاييها هم دنبال ما بگردند و زمين را زير نظر گرفته باشند. در اين مطلب ميخواهيم ببينيم آيا آدمفضاييها زمين ما را زير نظر دارند؟
زمین از نظر بیگانگانحتماً به ياد داريد که چند وقت پيش پنتاگون و دفتر اطلاعات ملي آمريکا گزارش پرسروصدايي براي يک پديده ناشناس هوايي منتشر کرد. اين پديده که در جوامع هوا فضا با نام يو. اي. پي (UAP)، شناخته ميشود، نظر طرفداران وجود بيگانهها در فضا را کاملاً به خود جلب کرده بود. در گزارش انتشاريافته اشاره چنداني به پديدههاي فرازميني نشده بود، اما باعث شد يک بار ديگر صحبت زير نظر گرفتن زمين توسط بيگانهها سر زبانها بيفتد.
طرفداران نجوم بهخوبي ميدانند که دنياي ما حتي از سيارههاي بيرون از منظومه شمسي هم ديده ميشود. در ۵ هزار سال گذشته، دقيقاً ۱۷۱۵ ستاره در موقعيت کهکشاني مناسبي براي رصدکردن کره زمين قرار گرفتهاند. انتظار ميرود ۳۱۹ ستاره ديگر هم در ۵ هزار سال آينده به تعداد اين ستارهها افزوده شود. اينگونه که پيداست، از ميان تمامي اين ستارهها، ۷ ستاره بسيار دور، مدار و سيارههاي خاص خودشان را دارند. در اين اجرام آسماني احتمال حيات نيز برآورد ميشود.
اينجاست که به جاي پرسش اينکه از دنياهاي ديگر چه اطلاعاتي ميتوانيم دريافت کنيم؟ و کدام دنياهاي ديگر را ميتوانيم پيدا کنيم؟ به اين پرسش فکر کنيم که آيا حيات احتمالي در سيارههاي ديگر نيز ممکن است زمين ما را زير نظر داشته باشد؟ چه تعداد از ساکنان اين اجرام آسماني احتمالاً زمين را رصد ميکنند؟ چه مدت است که فضاييها ما را پيدا کردهاند؟
تلاشهاي فضانوردان براي مشخصکردن رصد زمين توسط فضاييها
ليزا کالتِنِگِر (Lisa Kaltenegger)، ستارهشناسي که در دانشگاه کورنل (Cornell University)، مشغول به کار است، ايده جديدي براي پاسخ به اين پرسشه مطرح کرده. اين ستارهشناس نقشهاي از ستارههاي نزديک به زمين را که احتمال ميرود سياره ما را در گذشته ديده باشند، آماده کرده است. در اين نقشه ستارههاي نزديکي که ممکن است در آينده زمين را ببينند نيز در نظر گرفته شده.
اين اطلاعات در سال ۲۰۱۳، طي عمليات گايا (Gaia Mission)، توسط آژانس فضايي اروپا جمع آوري شده بود. اين پروژه با هدف رصد و آماربرداريِ بيشتر از ميلياردها ستاره در سراسر کهکشان راهشيري انجام شد. ليزا کالتنگر و همکارش نمايي ۱۰ هزارساله در بازه زماني ۵ هزار سال قبل و ۵ هزار سال بعد را آماده کردند. از آنجايي که عمر زمين چيزي حدود ۴.۵۵ ميليارد سال تخمين زده ميشود، اين آمار محافظهکارانه به حساب ميآيد.
از طرف ديگر اين نکته را نيز بايد در نظر داشت که تمامي چيزهايي که در فضا وجود دارد، دائم در حال حرکت است. به همين دليل نميتوان نقشهاي ثابت از اجرام آسماني در بازههاي زماني بسيار طولاني مدت فراهم کرد. اين اطلاعات از ستارههايي با فاصله ۳۰۰ سال نوري دورتر از خورشيد در منظومه شمسي جمعآوري شده است. به لحاظ نجومي، چنين فاصلهاي چندان دور نيست و تمامي اين ستارهها به نوعي همسايههاي زمين شناخته ميشوند.
با اطلاعات جمعآوري شده در عمليات گايا، نقشهاي مجازي با ابعادي بسيار وسيع فراهم شد. به لطف اين نقشه، دانشمندان به راحتي قادر به تشخيص زمان و زاويه ورود ستارههاي همسايه به محدوده زمين هستند. ما زمينيها با همين روش در طول ساليان دراز، الگوي مشخصي از سوسوزدن ستارهها و مسير حرکت آنها بدست آوردهايم. به همين دليل چه بسا فضاييها هم با چنين روشي زمين را زير نظر باشند.
رويکردهاي متفاوت به زيرنظر گرفتن زمين بوسيله بيگانگانجالب است بدانيد تلاش ليزا کالتِنِگِر، اولين سعي براي جمعآوري اطلاعات اجرام آسماني که ممکن است زمين را زير نظر داشته باشند، نيست. جا دارد در اين مطلب نگاهي به نتايج تحقيقات فضايي در سال ۲۰۱۶ بيندازيم. در اين تحقيقات دانشمندي با نام رِنه هِلِر (René Heller) و همکارش، از مرکز فيزيک نجومي آلمان، اطلاعات ۸۲ ستارهاي که زوايهاي مناسب براي رصد زمين دارند را جمعآوري کرد. به گفته هِلر، بعضي از اين ستارهها ممکن است اقبالي براي مشاهد حرکت زمين به دور خورشيد داشته باشند.
بيگانههايي که ممکن است زمين ما را ديده باشند.
نگاه به زمين و رصد منظومهشمسي از ديد ديگر ستارهها، نمايي ديگر براي تحقيقات فضايي در اختيار دانشمندان قرار ميدهد. در ميان اطلاعات تمامي ستارههايي که احتمال حيات در سيارههاي آنها وجود دارد، ۷ سياره از شانس بيشتري براي زندگي بيگانگان برخوردار هستند. اين ستارهها، سيارههايي با سطحي صخرهاي دارند و ممکن است در آنها آب هم پيدا شود. يکي از اين دنياها، راس ۱۲۸ (Ross ۱۲۸)، ناميده ميشود. اين سياره حدود ۲ هزار سال است که در محدوده رصد زمين واقع شده. با اين حساب اگر بيگانهاي در آن زندگي کند، زمين ما را در بين سده ۱۰ قبل از ميلاد و سده ۱۰ بعد از ميلاد ديده است. چه بسا که در اين بازهزماني، پادشاهي اسکندر کبير، سقوط روم و رونق تمدن ماياها را زير نظر گرفته باشد.
در اين بين ستارهاي با نام تِراپيستوان (Trappist۱)، هم با حدود ۸ سياره با ابعاد تقريبي زمين وجود دارد که از شرايط مناسبي براي رصد زمين برخوردار است. ممکن است از تعداد ۸ سياره، در ۴ تاي آنها حيات وجود داشته باشد. اين ستاره و دنياهاي احتمالي که دور آن ميچرخد، حدود ۱۶۰۰ سال ديگر در بهترين مکان براي رصد زمين قرار ميگيرد.
چه بسا در اين سيارهها، حيات هوشمندي با فناوريهاي بسيار پيشرفته وجود داشته باشد. برخي از ستارهشناسان، سيارههايي که به آنها اشاره کرديم را در فهرست اول مکانهايي ميدانند که ممکن است آدمهاي فضايي در آنها زمين را زير نظر گرفته باشند.
آمادهباش براي استقبال از فضاييهابراي شما گفتيم که ستارهاي با نام تراپيستوان و سيارههايي که در مدارش ميچرخد، تا ۱۶۰۰ سال آينده در بهترين وضعيت براي رصد زمين قرار ميگيرد. با يک حساب سرانگشتي ميتوان گفت ۱۶۰۰ سال آينده ميشود سده ۳۷ ميلادي. به همين دليل با فناوري سده ۲۱ ميلادي چگونه ميتوانيم براي رويارويي احتمال با فضاييها آماده شويم؟
با توجه به دستاوردهاي فضايي و آيندهاي که براي زمين پيشبيني ميشود، چه بسا که در ۱۶۰۰ سال آينده، بشري که اکنون ميشناسيم در زمين ساکن نباشد. امکان نصب نشانه عظيم فضايي که در مدار خورشيد بچرخد وجود دارد. سايه اين نشانه در نوري که از خورشيد پراکنده ميشود به همراه سايه زمين در فضا قابل مشاهده خواهد بود. با رويکردهايي از اين دست حتي اگر بشر در آيندهاي دور زمين را به مقصد ديگر سيارهها ترک کرد، نشانهاي براي بيگانگان باقي ميماند. اين نشانه حتي اگر زمين کاملاً از بين برود، پيامي از حضور انسانها در سياره زمين را به فضاييها منتقل ميکند.
در اين بين دانشمندان اميدوار هستند نقشههاي فضايي شبيه به چيزي که در عمليات گايا فراهم شد، ديدگاه گستردهتري پيش روي ستارهشناسان قرار دهد. با اين حساب چه بسا که در آينده دنياهاي بيشتري را با احتمال رصد زمين پيدا کنيم. وضعيت زمين در حال حاضر همانند اتاقي است که تمامي پنجرههاي آن در زواياي مختلف باز است. به همين دليل اگر بيگانهاي هوشمند در فضا وجود داشته باشد، ميتواند زمين ما و زندگي مردمان داخل آن را زير نظر بگيرد.