اتحادیه بین المللی اختر شناسان در سال ۲۰۰۶ اعلام کرد که پلوتو سیاره به شمار نمی رود. زمانی این مسئله مشخص شد که چندین جرم آسمانی دیگر با همان ابعاد و اندازه در کمربند کویپر کشف شده بود. به همین دلیل اتحادیه بین‌المللی اخترشناسان مجبور شد تعریفی جدید از سیاره ارائه کند. این تعریف جدید شامل فاصله‌ای جرم آسمانی از مرکز مدار خود هم می‌شد که بر اساس آن پلوتو دیگر یک سیاره محسوب نمی‌شد. اکنون این سوال پیش می آید که پلوتو چیست؟ یک سیاره کوتوله! بنابراین منظومه شمسی ما شامل ۸ سیاره و ۵ سیاره کوتوله شد. ولی با اظهار نظر جنجالی مدیر ناسا دوباره بحث در مورد هویت پلوتو بالا گرفته است. طبق گفته برایدنستاین پلوتو یک سیاره است! و ظاهراً او تنها کسی نیست که چنین نظری دارد.
به دنبال این اظهار نظر، افراد دیگری هم نظرشان را در مورد سیاره نبودن پلوتو اعلام کردند. بسیاری از افراد از این که سیستم سیارات ۹ گانه منظومه شمسی که در کودکی یاد گرفته بودند زیر سؤال می‌رفت، خوشحال نیستند. همین باعث شده دو جبهه مخالف و موافق سیاره پلوتو ایجاد شود.
از یک نظر می‌توان پلوتو را هنوز یک سیاره از سیارات منظومه شمسی محسوب کرد. اگر تعریف «هر چیزی که به دور خورشید می‌چرخد» را به‌عنوان تعریف کلاسیک از سیاره قبول کنیم، پلوتو به‌عنوان نهمین عضو از سیارات منظومه شمسی محسوب خواهد شد. ولی مسئله‌ای که باعث مشکل می‌شود، تعریف منظومه شمسی است! ما دقیقاً چه محدوده‌ای را جزو منظومه شمسی حساب می‌کنیم. کمربند کویپر مرز منظومه شمسی است یا داخل آن؟ این سؤال از این جهت تعیین کننده است که پلوتو در واقع بخشی از این کمربند تشخیص داده شده است و نمی‌تواند یک سیاره باشد. ولی اگر خود پلوتو را مرز منظومه شمسی بدانیم، خود پلوتو در داخل منظومه شمسی و کویپر و فرای آن همگی خارج از منظومه شمسی محسوب خواهند شد.
کمربند کویپر پلوتو
طبق تعریفی که در سال ۲۰۰۶ از سیاره انجام شد، سیاره ۳ ویژگی اصلی باید داشته باشد. اول از همه این که به دور خورشید بچرخد. دوم آنکه آن‌قدر جرم داشته باشد که بتواند به شکل کروی در آید و نه شکل دیگر و سوم اینکه بتواند تمام مسیر خود را پاک‌سازی کند. یعنی آن‌قدر جاذبه قدرتمندی داشته باشد که بتواند تمام خورده سنگ‌ها و اجرام آسمانی در مسیرش را جذب کند. همان کاری که تمام سیارات منظومه شمسی در نهایت موفق به انجام آن شدند. با این اوصاف، پلوتو نمی‌تواند یک سیاره باشد. اگر چه پلوتو به دور خورشید می‌چرخد و کروی شکل هم هست، ولی نتوانسته از پس شرط سوم بر آید.
ولی این تمام ماجرا نیست. با نگاه دقیق‌تر می‌بینیم که نه فقط پلوتو، که حتی زمین و مریخ و حتی مشتری هم نتوانسته‌اند به‌درستی این کار را انجام دهند و هنوز سیارک‌های سرگردان در مدار آن‌ها وجود دارد. حداقل در مورد زمین امیدواریم این پاک‌سازی دیگر هیچ وقت اتفاق نیفتد، چون پاک‌سازی مسیر ممکن است همراه با پاک‌سازی زمین از نسل بشر هم باشد.
پلوتو سیاره یا جرم آسمانی است که دارای جو، رشته کوه، هسته و حتی اقیانوس (زیر پوسته) که از خیلی جهات شبیه به زمین خودمان می‌شود. پلوتو درست مثل زمین یک ماه دارد. ولی اگر پلوتو را سیاره نهم بدانیم، آیا اریس (Eris) که یک سیاره کوتوله با جرمی ۲۵ درصد بیشتر از پلوتو که در کمربند کویپر به دور خورشید می‌چرخد را نباید سیاره دهم بنامیم؟!
اریس سیاره کوتوله منظومه شمسی
در واقع بحث سیاره بودن یا نبودن پلوتو سال‌هاست در جریان است و این روز‌ها با اظهار نظر برایدنستاین تشدید شده است. شاید این موضوع سال‌های بعد حتی از این هم داغ‌تر شود! نشانه‌هایی وجود دارد که مشخص می‌کند جرمی آسمانی ۱۰ برابر سنگین‌تر از زمین در کمربند کویپر وجود دارد. در سال‌های آینده اگر این جرم اسمانی کشف شد، آیا این یک سیاره جدید خواهد بود؟ یا یک جرم آسمانی در کمربند کویپر؟!
ارسال مطلب به ایمیل دوستاتون:
