مهروماه

به‌نظر می‌رسد کاوش در فضا درست مثل بازی هیجان‌انگیز و سرگرم‌کننده باشد، اما اگر با مشکلی مواجه شویم، داستان کمی متفاوت خواهد بود. بیایید از سیاره مریخ شروع کنیم؛ جایی که کاوشگر اینسایت دچار مشکل شده است.

پس از آنکه اینسایت روی مریخ فرود آمد، ابزار تحقیقات ازجمله HP3 را پیاده کرد. HP3 خصوصیات فیزیکی و وضعیت دمایی مریخ را ارزیابی می‌کند. این ابزار برای حفاری به مته‌ای به‌نام «مول» نیاز دارد و به‌کمک این مته می‌تواند به‌آرامی به‌داخل خاک مریخ نفوذ کند. چیزی از شروع عملیات حفاری نگذشته بود که مول به مانعی برخورد کرد و از حرکت بازایستاد. بیرون‌آوردن مول اصلا کار ساده‌ای نیست؛ اما ناسا تسلیم نخواهد شد. مهم‌ترین بخش مأموریت کاوشگر اینسایت، برعهده‌ی مول است. در واقع مأموریت مول، شناخت ساختار درونی مریخ و تغییرات دمایی پوسته‌ی آن است. امیدواریم اینسایت به مکانی در مریخ سفر کند که نرم‌تر و عملیات حفاری در آن ساده‌تر باشد تا بتواند به دل مریخ نفوذ کند.

وقتی تصمیم می‌گیریم ستارگان جوانی را در فضا ببینیم، باید در نظر داشته باشیم که بستر این ستارگان جوان مملو از گاز و گردوغبار است. ستاره‌شناسان خود را به رؤیت یک جفت ستاره‌ی باینری دعوت می‌کنند که Cepheus C (سفیوس C) و Cepheus B (سفیوس B) نامیده می‌شوند. یک سحابیِ عظیم این ستاره‌ها را دربر گرفته است. ستاره‌شناسان برای دیدن آن‌ها به یک‌بار تلاش بسنده نمی‌کنند؛ بلکه می‌خواهند دوباره آن‌ها را مشاهده کنند. واکنش‌های عظیمی که در این گوی‌های آتشین نوظهور و سحابی آن‌ها رخ می‌دهد، پرتوهای بسیار قدرتمندی ساطع می‌کنند و حجم عظیمی از مواد را با انفجارهایی که در آن‌ها رخ می‌دهد، به اطراف می‌افکنند و طوفان‌های باشکوهی پدید می‌آورند که میلیون‌ها سال نوری را می‌پیمایند.

تلسکوپ فضایی Spitzer ناسا تصویری حماسی از دو ستاره را همچون پرتره‌ی خانوادگی ثبت کرد. ستاره‌ها در دل بستری از گاز و گردوغبار متولد می‌شوند. Cepheus C (سفیوس C) و Cepheus B (سفیوس B) ستارگانی هستند که از یک سحابی مشترک متولد شده‌اند و اکنون از هم جدا هستند. ابرهای عظیم سبز و نارنجی در سمت چپ ستارگان، سحابی باشکوهی است که با نور ستارگان تزیین شده است. تلسکوپ فضایی Spitzer ناسا از حضور امواج فروسرخ خبر می‌دهد و هر رنگ نماینده‌ای از حضور یک نوع گاز متفاوت در سحابی است.

ناسا ابزاری جالب به‌نام نایسِر (NICER) در ایستگاه فضایی بین‌المللی دارد که به‌معنای «جست‌وجوی ترکیب داخلی ستاره‌ی نوترونی» است و منابع تولید اشعه‌ی ایکس را مطالعه‌ می‌کند. نایسِر ۲۲ ماه چشم به آسمان دوخت و به نقاطی از آسمان، ازجمله ستاره‌های نوترونی نگاه کرد که اشعه‌ی ایکس تولید می‌کردند تا منابع تولید این اشعه را بررسی کند. پرتو ایکس برای اخترشناسان می‌تواند همچون GPS عمل کند و حتی ممکن است بتواند راهنمای مسیر فضاپیماها باشد. این عکس یادآور مردعنکبوتی است؛ البته نسخه‌ی فضایی او. گویا مردعنکبوتی فضایی برای رفتن از این ستاره به آن ستاره تار عنکبوت بافته و آن‌ها را به‌هم وصل کرده است.

از ماه نوامبر که اینسایت روی مریخ فرود آمد، تحقیقات علمی خود را آغاز کرده است. البته، جای تعجب نیست که پرداختن به تحقیقات علمی در مریخ درحالی‌که محققان آن روی زمین هستند، دشواری‌های به‌همراه دارد. برای مثال، در همان اولین تحقیق به‌وسیله‌ی HP3، ابزاری برای سنجش وضعیت دمایی مریخ، ناسا تصمیم گرفت برای حفاری از مول استفاده کند. مشکل از آنجایی آغاز شد که مول با برخورد به سنگ در دل خاک مریخ گیر کرد. در این تصویر، کاوشگر را می‌بینید که در گوشه‌ی سمت راست قرار دارد. ناسا به‌زودی مول را از دل مریخ خارج خواهد کرد و دوباره به حفاری ادامه خواهد داد.

کهکشان مارکاریان 1216 (Markarian 1216) به‌نوبه‌ی خود، از عجایب فضایی است. به‌طور عادی، کهکشان‌ها عناصر مشابهی، ازجمله ماده و ماده‌تاریک دارند. درحالی‌که اصولا کهکشان‌ها از مقدار ماده‌تاریک مشخصی برخوردار هستند که در سراسر کهکشان گسترده شده‌، کهکشان مارکاریان 1216 بیش از حد معمول ماده‌تاریک دارد. تصویر سمت چپ با استفاده از پرتوهای ایکسِ ساطع‌شده از این کهکشان تهیه شده است؛ اما تصویر سمت راست با نورهایی مرئی‌ گرفته شده که از هابل قابل‌رؤیت است. دانشمندان دلیل زیاد بودن ماده‌تاریک در این کهکشان را در نحوه‌ی تولد آن جویا شده‌اند؛ زیرا این کهکشان از چندین کهکشان بسیار چگال و متراکم دیگر به‌وجود آمده است که «تکه‌های قرمز» (Red Nuggets) نامیده می‌شوند. این کهکشان‌های مادری در روزهای آغازین پس از انفجار بزرگ (Big Bang) تشکیل شده بودند.

رصدخانه‌ی جنوب اروپا از تلسکوپ بسیار بزرگی برخوردار است. این رصدخانه بهترین نمای ممکن از فضا را ارائه می‌کند؛ زیرا در صحرای مرتفع شیلی واقع شده است. در این عکس، یک تلسکوپ که در پیش‌زمینه‌ی آن بدنه‌ی خیره‌کننده‌ی کهکشان راه شیری قرار دارد، به‌تصویر کشیده شده است. پرتوهای زیبای نور در مرکز این کهکشان از میان ستارگان و گردوغبار پراکنده‌شده در اطراف پراکنده به‌چشم می‌خورند.