مهروماه

ناسا راهی برای استفاده‌ی دوباره از مته‌ی مریخ‌نورد کنجکاوی پیدا کرده است. اگر برنامه‌ی مهندسان ناسا موفقیت‌آمیز باشد، مریخ‌نورد دوباره می‌تواند نمونه‌برداری از سنگ‌های سیاره سرخ را از سر بگیرد.

اواخر سال ۲۰۱۶ بود که مته‌ی نمونه‌بردار سوخت هسته‌ای مریخ‌نورد کیوریاسیتی (کنجاوی) با نقص فنی موتور از کار افتاد. ناسا هفته‌ی گذشته اعلام کرد که روش جدیدی برای بازگردانی قابلیت مته آزمایش کرده و ممکن است این تکنیک بتواند، قابلیت تجزیه‌وتحلیل نمونه‌های سنگی مریخ را دوباره به مریخ‌نورد بازگرداند.

مته‌ی کیوریاسیتی برای رسوخ به درون سنگ‌های مریخ از ترکیب چکش تصادمی و مته‌ی چرخشی استفاده می‌کند. در اوایل مأموریت کنجکاوی، یک نقص الکتریکی مشکلاتی مکانیکی برای چکش مریخ‌نورد به‌ وجود آورد؛ اما مشکلی که در  دسامبر ۲۰۱۶ به‌ وجود آمد، منبع تغذیه‌ی موتور مریخ‌نورد را از کار انداخت. از آن زمان، آژانس فضایی تلاش کرده است مشکل سیستم حفاری کنجکاوی را از دور برطرف کند، اما مهندسان ناسا تاکنون نتوانسته‌اند قابلیت حفاری مریخ‌نورد را به کار بیاندازند.

اکنون مهندسان ناسا اعلام کرده‌اند که با استفاده از تکنیکی جدیدی به نام تغذیه‌ی حفاری گسترشی (Feed Extended Drilling) یا FED، مته‌ی نمونه‌بردار مریخ‌نورد را به کار بیاندازند. با توجه به اینکه مهندسان ناسا نتوانسته‌اند به‌صورت عادی از موتور برای هدایت مته استفاده کنند، می‌خواهند از بازوهای رباتیک کنجکاوی استفاده کنند.

در این تکنیک، تثبیت‌کننده‌های مریخ‌نورد برای تماس با سنگ مورد استفاده قرار نمی‌گیرند و به‌جای استفاده از موتور مته، تیغه با نیروی حرکتی بازوی رباتیک به درون سنگ‌ها پیش‌روی خواهد کرد. با وجودی که آزمایش‌های اواخر ماه فوریه نتوانستند، هیچ نمونه‌برداری موفقیت‌آمیزی انجام دهند، اما نشان دادند که مته می‌تواند بدون استفاده از تثبیت‌کننده هم به‌خوبی عمل کند.

استیون لی، معاون پروژه‌ی کنجکاو در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا در پاسادنا، کالیفرنیا، در بیانیه‌ای گفت:

    این آزمایش بزرگ بعدی ما برای بازگرداندن قدرت حفاری مریخ‌نورد به نزدیکی قابلیت سابقش است.

مرحله‌ی بعدی، پیدا کردن راهی برای رساندن نمونه‌های حفاری به آزمایشگاه داخلی کنجکاوی بدون خراب شدن تجهیزات داخلی است. ناسا می‌گوید این مشکل با آزمایش روی ماکت مریخ‌نورد در آزمایشگاه مریخ (در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا) بر طرف‌نشدنی است و باید روی مریخ‌نورد واقعی انجام شود.

به این ترتیب، مریخ‌نورد برای نتیجه‌گیری بهتر در طول آزمایش، در حال بازگشت به‌سوی لایه‌های سنگ رسوبی ناحیه ورا رابین ریج است که چند هفته قبل از آن عبور کرده بود؛ اما به‌دلیل نقص فنی نتوانسته بود مته خود را به کار بیاندازد و از این سنگ‌های رسوبی نمونه‌برداری کند.

اشاوین واساوادا، دانشمند پروژه مریخ‌نورد کنجکاوی، گفت:

    می‌خواهیم به‌طور هدفمند به عقب برگردیم، چرا که اعضای تیم کنجکاوی بر این عقیده‌اند که حفاری نوعی سنگ در لایه‌ای حدود ۶۰ متری زیر خط الراس، ارزش علمی زیادی دارد. خوشبختانه در موقعیتی قرار داریم که مسیری کوتاه را طی کنیم ... هر لایه از کوه شارپ یک فصل از تاریخچه مریخ را آشکار می‌کند. بدون مته، اولین عبور ما از این لایه، شبیه سطحی خواندن این فصل بود. حالا فرصتی برای خواندن دقیق آن داریم.

به‌ نظر می‌رسد که دانشمندان ناسا می‌خواهند، تا جای ممکن، انواع سنگ‌های کوه شارپ (ائولیس) را بررسی کنند. کوه شارپ که ۵ کیلومتر ارتفاع دارد، در مرکز دهانه‌ی برخوردی گیل واقع‌ شده است. مریخ‌نورد کیوریاسیتی، پس از رسیدن به این دهانه، شواهدی یافت که نشان می‌داد، ممکن است که این ناحیه در گذشته، دارای حیات میکروبی بوده باشد.

مأموریت ۲.۵ میلیارد دلاری کنجکاوی که پیچیده‌ترین مریخ‌نوردی است که ناسا به مریخ فرستاده، از زمان شروع کار خود در مریخ در سال ۲۰۱۲، اکتشافات زیادی انجام داده است، از جمله، کشف شواهدی از وجود آب مایع در دهانه گیل، حضور متان و مولکول‌های آلی، برخی ساختارهای رسوبی و حتی یک گوی سنگی. مأموریت اصلی مریخ‌نورد کنجکاوی، دو سال (یا یک سال مریخی که ۹۸ هفته دارد) برنامه‌ریزی شده بود؛ اما با توجه به دستاوردهای مریخ‌نورد و همچنین قابلیت‌های بالا آن در برخورد با مسائل فنی کوتاه‌‌مدت، اتفاقات غیرمنتظره و سطوح‌ ناهموار مریخ، ناسا تصمیم به تمدید مأموریت مریخ‌نورد خود تا زمانی نامعلومی گرفت.