گیاهان آوندی دارای سیستم هدایتی برای انتقال آب و فراوردههای فتوسنتزی هستند. در گیاهان آوندی معمولاً اندامهایی چون ریشه، ساقه و برگ وجود دارند و معمولاً بافتهای مستحکم جهت حفاظت مکانیکی در آنها دیده میشوند. گیاهان آوندی به علّت این ویژگیها قادر به زیستن در خشکی هستند. بیشتر گیاهان خشکی که به گیاهان آوندی تعلق دارند، از گیاهان عالی به شمار میروند. اغلب گیاهان آوندی فتواتوتروفاند. اما بعضی از آنها گندروییا انگل هستند.
تقسیمبندی گیاهان آوندی به صورت زیر است:
-بریوفیتها
-پسیلوفیتها
-لیکوپودیوفیتها
-اکوئیزتوفیتها
-پلیپودیوفیتها
-سیکادوفیتها
-ژنکگوفیتها
-کونیفروفیتها
-گنتوفیتها
-ماگنولیوفیتها
نهانزادان آوندی
گیاهانی واجد ریشه، ساقه و برگاند که در اندامهای آنها بافت هادی، مانند چوب و آبکش، دیده میشود. نهانزادان آوندی شامل چهارشاخه پسیلوفیتها، لیکوپودیوفیتها (پنجه گرگیان)، اکوئیزتوفیتها (دم اسبیان) و پلی پودیوفیتها (سرخسها) هستند.
شاخة پسیلوفیتها
پسیلوفیتها سادهترین گیاهان آوندیاند. فقط دو نجس از این گیاهان (پسیلوتوم و تمسیپتریس ) هنوز یافت میشوند. پسیلوتوم به عنوان گیاه گلدانی در گلخانههای باغ گیاهشناسی فراوان دیده میشود این گیاه دارای ساقه ساده دوشاخهای زواید کوچک فلس مانند بر روی ساقه و ریزوئید به جای ریشه است.
شاخة لیکوپودیوفیتها (پنجه گرگیان)
دوشاخه پنجه گرگیان و دم اسبیان زمانی به صورت درختهای بزرگ مهمترین پوشش گیاهی زمین را تشکیل میدادند. شاخه پنجه گرگیان شامل پنج جنس است. تشخیص پنجه گرگیان از گروههای دیگر گیاهان آوندی با توجه به ویژگیهای زیر بسیار ساده است: دارا بودن اندام تولید مثلی مخروط مانند، دستگاه آوندی، برگهایی که فقط یک رگبرگ دارند و اتصال برگ به ساقه بدون ایجاد شکاف در بافتهای آوندی ساقه.
شاخه اکوئیزتوفیتها (دم اسبیان)
دم اسب که تنها جنس از شاخه دم اسبیان است. ساقهای توخالی و بندبند دارد. پیرامون بندهای آن برگهای کوچک فلس مانند قرار دارند. هاگها یا یاختههای جنسی این گیاه درون اندامهای مخروطی شکل ویژهای واقع در نوک ساقههای ایستاده جای دارند.
شاخه پلیپودیوفیتها (سرخسها)
سرخسها آخرین شاخه گیاهان آوندی بدون دانهاند. سرخسهای کنونی عموماً گیاهانی کوچکاند. برگهای این گیاهان بریدگیهای عمیق دارند و از انتها باز میشوند. تولید مثل آنها به وسیل هاگ صورت میگیرد. هاگها درون هاگدان جای دارند. هاگدانها در بیشتر سرخسها به صورت گروههایی به نام هاگینه (سور ) به شکل لکههایی مدور در سطح زیرین برگها گرد آمدهاند اما در برخی از انواع آنها منفردند و یا در حاشیه برگها تشکیل میشوند.
بازدانگان
بازدانگان گیاهان چوبی و دانه دارند که در مناطق معتدل، سرد و یا در کوهستانها میرویند. این گیاهان شامل چهارشاخه: ژنکگوفیتها، سیکادوفیتها، پینوفیتها و گنتوفیتها هستند.
شاخة ژنکگوفیتها
ژنکگوفیتها و سیکادوفیتها دو شاخه از اولین گیاهان دانهداری هستند که تاکنون باقی ماندهاند. شاخه ژنکگوفیتها تنها یک گونه دارد به نام ژنکگوبیلوبا که درختی بزرگ است. این گیاه قرنهاست که در باغچههای پیرامون معابد چینی کاشته شده و به علت زیبایی خیره کننده به کشورهای غربی نیز راه یافته است. ژنکگوبرگهایی شبیه به بادبزن دارد و رگبرگهای زیادی از دمبرگ انشعاب حاصل میکنند
شاخة سیکادوفیتها
این شاخه دارای 11 جنس است که دو تای آنها منقرض شدهاند. سیکادهای امروزی اندازههای متفاوت دارند. عدهای کوچک و برخی به بزرگی نخلاند.
شاخه کونیفروفیتها (مخروطیان)
مخروطیان مهمترین شاخة بازدانگاناند. برگهای سوزنی یا فلسی این گیاهان یک تا دو رگبرگ دارد. در حالی که برگهای نهاندانگان دارای رگبرگهای زیادند. همه مخروطیان دو نوع هاگ تولید میکنند که روی مخروطهای نر و مادهای که شکل ظاهری متفاوت دارند پدید میآیند.
شاخة گنتوفیتها
این شاخه حد واسط بازدانگان و نهاندانگان است زیرا بعضی صفات آنها به بازدانگان و برخی دیگر به نهاندانگان شباهت دارد.سه راسته ولویچیالها ، گنتالها و افدرالها در این شاخه قرار دارند. گنتوفیستها عموماً ساقههای چوبی و برگهای متقابل دارند. در افدرالها برگها معمولاً تحلیل رفته است. گلها معمولاً یک جنسی و گاهی نر ـ مادهاند.
نهاندانگان ـ شاخه ماگنولیوفیتها
این گیاهان در اقلیمهای گوناگون وجود دارند و به صورت علفی، درختچه و درخت دیده میشوند. ساختار ساقة آنها بر حسب محیط زیست متفاوت است. دستگاه زایشی آنها به صورت گل تکامل یافته است.