تولوز لوترک

تولوز ـ لُوْترکهانری دُ تولوز ـ لُوْترِک (نقاش، طراح و چاپگر فرانسوی، ۱۸۶۴ ـ ۱۹۰۱). به سبب دستیابی به زبانی موجز و گویا در طراحی، از پیشگامان هنر مدرن به‌شمار می‌آید. او، همچنین، با نوآوری‌هایش باعث انقلابی در هنر پوستر شده است.

او در یک خانواده اشرافی معروف به‌دنیا آمد. در نوجوانی هر دو پایش شکست و دیگر رشد نکرد. در پاریس زیر نظر بُنا و کُرمُن آموزش دید (۱۸۸۲ ـ ۱۸۸۵). ولی به‌زودی از اصول آکادمیک روی گردانید و در کارگاه خود مستقلاً به فعالیت هنری پرداخت. با طراحی نخستین پوسترها و باسمه‌هایش به شهرت رسید (۱۸۹۱ ـ ۱۸۹۲). در نمایش‌های گروهی سالن مستقلان و گروه بیست شرکت کرد. مدتی بعد باسمه‌های رنگی‌اش را در پاریس به نمایش گذاشت (۱۸۹۳). ضمن چند سفر به لندن با اُسکار وایلد و بیردزلی آشنا شد.

نمایشگاه دیگری از آثارش در پاریس برپا داشت (۱۸۹۶). به سبب افراط در مصرف الکل سلامت و توان کاری خود را از دست داد (۱۸۹۸). با این‌حال، به هنگامی‌که در آسایشگاه به‌سر می‌برد (۱۸۹۹)، آثاری در ارتباط با موضوع سیرک آفرید.

آخرین پردهٔ ناتمام او با عنوان امتحان در دانشکده پزشکی (۱۹۰۱)، به روشنی فرسودگی جسمی و روحی‌اش را می‌نمایاند. زندگی هنری کوتاه ولی پربار تولوز ـ لوترک جلوه‌ای از دوران پر تب و تاب و غیرمتعارف آخر قرن اروپا بود (بی‌سبب نبود که او نمایندهٔ این دوران، یعنی اُسکار وایلد را بسیار می‌ستود). او به مدت سیزده سال در پایگاه هنری‌اش در گوشه‌ای از محلهٔ مارتر زیست؛ و در متن ”تمدن شبانه“ پاریس هر آنچه را دید بدون هیچ‌گونه داوری ثبت کرد. صحنهٔ تالارهای رقص و کاباره‌ها، میخانه‌ها و سیرک‌ها، و پیکر و چهرهٔ خوانندگان و قصندگان، بازیگران موضوع کار او بودند.

نگاه تیز او درون اجتماعی را ـ که خود جزئی از آن بود ـ کاوید، و عصارهٔ واقعیت را برکشید. قیافه‌ها، حالت‌ها، و حرکت‌ها زیر چشمان نافذ و دستان توانای او به طرح‌های بیان‌گر بدل شدند. نوآوری او در این بود که توانست به مدد خط‌های سیال و پویا معادل تصویری ناب برای ناپایدارترین لحظات واقعیت بیابد. تولوز ـ لوترک در پاریس با برنار و وان‌گوگ آشنا شد. او از تجربه‌های امپرسیونیست‌ها دربارهٔ نور و رنگ باخبر بود، ولی به راه آنان نرفت. نخستین پردهٔ نقاشی مهم او (سیرک فرناندو ـ ۱۸۸۸)، از لحاظ صوری بیشتر با آثار مانه، دوگا، گوگن و شره (هنرمند پوسترساز) قرابت دارد.

طرز دید، انتخاب موضوع، و روش کاردوگا بر او بسیار اثر گذاشت. همچنین، به بهترین نحو از طرح و اسلوب باسمه‌های ژاپنی در جهت مقاصد خود بهره گرفت. همانند دوگا، با استفاده از رنگ‌ماده‌های گوناگون ـ و غالباً به طور مختلط ـ کار می‌کرد. بسیاری از نقاشی‌های او به روش رنگ‌آمیزی رقیق روی مقوا اجراء شده‌اند. او با بهره‌گیری مناسب از امکانات لیتوگرافی رنگی شمار زیادی پوستر به چاپ رسانید. خط‌های سادهٔ استادانه، سطح‌های رنگی تخت، و صراحت پیام‌دهندگی طرح، از مشخصات بارز پوسترهای او محسوب می‌شوند (مثلاً پوستر ژان آوریل ـ ۱۸۹۳).

وان‌گوگ، سورا، روئو، و پیکاسوی جوان، تحت‌تأثیر هنر تولوز ـ لوترک قرار گرفتند. از جمله دیگر آثارش در کاباره مولن‌روژ (۱۸۹۲)؛ زن برهنه در برابر آینه (۱۸۹۷)؛ آقای انگلیسی در مولن‌روژ (۱۸۹۲) است.