کوفی عنان

دبیر کل پیشین سازمان ملل متحد که صبح شنبه ۲۷ مرداد درگذشت، نقش ارزنده‌ای در احیای جایگاه این سازمان در صحنه بین‌المللی داشت.

کوفی عنان که دو دوره و مجموعا حدود ده سال، یعنی از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۷ میلادی دبیر کل سازمان ملل بود، مدیریت برخی چالش‌های بزرگ بین‌المللی از جمله جنگ عراق را بر عهده داشت. این دیپلمات برجسته اهل غنا نخستین فردی بود که از آفریقای سیاه به بالاترین مقام در سازمان ملل دست یافت.

او با آن که به همراه نهاد تحت مدیریت خود در سال ۲۰۰۱ توانست جایزه صلح نوبل را به خاطر «تلاش برای ساختن جهانی سازمندتر و آرام‌تر» از آن خود کند، اما در همان دوران جنگ عراق و در جریان برنامه نفت در برابر غذا یک به فساد مالی متهم شد. در عین حال در پایان مأموریتش در سمت دبیر کل، همچنان جایگاه خود را به عنوان یکی از محبوب‌ترین شخصیت‌های بین‌المللی حفظ کرد.

زندگی شخصی

کوفی عنان در آوریل ۱۹۳۸ میلادی در شهر کوماسی غنا به دنیا آمد. پدرش کارمند رسمی یک شرکت هلندی انگلیسی بود. او در دانشگاه کوماسی تحصیل کرد و با دریافت بورسیه برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت. وی سپس وارد مؤسسه مطالعات عالی بین‌الملل ژنو شد.

40سال خدمت در سازمان ملل

عنان به جز چند سالی که مدیر سازمان گردشگری غنا بود، چهل سال از عمر حرفه‌ای خود را در سازمان ملل گذراند. او سال‌ها مسئول امور انسانی و بودجه‌ای سازمان بود و از سال ۱۹۹۳ مدیریت حفظ صلح این سازمان به او سپرده شد، سمتی که او تا پیش از رسیدن به مقام دبیر کلی بر عهده داشت.

در دورانی که کوفی عنان رئیس نیروهای پاسدار صلح بود دو رویداد فاجعه‌بار در جهان اتفاق افتاد که لکه سیاهی در کارنامه سازمان ملل بر جای گذاشت. یکی از این دو رویداد نسل‌کشی در روآندا و دیگری جنگ بوسنی بود.

نیروهای کلاه‌آبی سازمان ملل در سال ۱۹۹۴ از روآندا خارج شدند و این خروج به هرج و مرج داخلی و خشونت‌های شدید قومی انجامید.

در جنگ بوسنی هم که یک سال بعد از آن روی داد، سازمان ملل نتوانست نیروهای صرب را از کشتار هزاران مسلمان در سربرنیتسا بازدارد.

کوفی عنان بعدها در زندگینامه خود نوشت که این شکست‌ها سبب شد تا او به وظیفه بزرگ خود در چالش‌های جهانی در دوران دبیر کلی واقف شود. به نوشته او این وقوف عبارت از «درک لازم و مشروع بودن مداخله در صورت نقض فاحش حقوق بشر» است.

«ستاره راک دیپلماسی»

کوفی عنان خیلی زود قدرت عمل و جایگاه خود در سمت جدید را بازشناخت. از بس که در شبکه‌های تلویزیونی و در میهمانی‌های نیویورک شرکت می‌کرد، به او لقب «ستاره راک دیپلماسی» داده بودند.

او در واقع انتصاب خود به دبیر کلی را مدیون آمریکایی‌ها بود که مانع از انتصاب مجدد پطرس غالی به این سمت شده بودند. اما بعدها نشان داد که در چالش‌های بزرگ در برابر ابرقدرت‌ها می‌تواند موضع مستقل بگیرد. برای مثال در سال ۲۰۰۳ هجوم نظامی آمریکا به عراق را «غیر قانونی» خواند، زیرا به گفته او چنین تصمیمی از سوی شورای امنیت گرفته نشده بود. طبعا این موضع خشم کاخ سفید را برانگیخت.

عنان پس از پایان مأموریتش در سمت دبیر کلی سازمان ملل و پس از آغاز جنگ داخلی در سوریه، در سال ۲۰۱۲ به ‌عنوان نخستین فرستاده ویژه سازمان ملل متحد و اتحادیه عرب در سوریه منصوب شد. اما پس از چند ماه و با شکست طرح صلحش، این پست را با انتقاد از شورای امنیت سازمان ملل و قدرت‌های بزرگ ترک کرد.