شمس تبریزی متولد سال ۵۸۲ هجری قمری در تبریز است. عشق استاد–شاگردی میان شمس و مولانا زبانزد مردم آن زمان بود به طوریکه بذر کینه و دشمنی را پاشیدند و شمس مجبور به ترک قونیه شد، هفتم مهرماه به عنوان روز بزرگداشت شمس تبریزی نامگذاری شده است.
هرساله ۷ مهرماه مراسمی جهت گرامی داشتن روز شمس تبریزی در شهرهای مختلف ایران برگزار می‌شود و چهره‌های مطرح داخلی و خارجی نیز در این مراسم حضور دارند.
زندگی نامه شمس تبریزیمحمد بن علی بن ملک داد تبریزی ملقب به شمس‌الدین یا شمس تبریزی در سال ۵۸۲ هجری قمری در تبریز متولد شد. او از بزرگان صوفیه در قرن ۷ است. شمس به ریاضیات، جهانگردی و مکتب داری می‌پرداخت. او ابتدا تحت شاگردی شیخ ابوبکر زنبیل باف تبریزی بود. شمس بسیار عاشق سفر بود و به نقاط مختلف می‌رفت تا تجربه‌های فراوانی به دست آورد.
شمس تبریزی و مولویشمس تبریزی در سفرهایش به قونیه در حالی که ۶۰ ساله بود با مولوی ملاقات کرد. تا پیش از این دیدار، مولوی از عالمان و فقیهان بود و به تدریس علوم دینی اشتغال داشت. پس از این دیدار مولوی مجذوب و شاگردش شد. این علاقه به حدی بود که بعد از ترک قونیه توسط شمس، مولانا بسیار اندوهگین شد. سرانجام نامه‌ای از شمس به وی رسید. شمس تبریزی در این نامه نوشته بود که در شام سکونت دارد بنابراین مولوی فرزندش را با بیست نفر از یارانش به شام فرستاد تا شمس را به قونیه بازگرداند و سرانجام او با استقبالی باشکوه بازگشت. پس از مدتی کینه‌توزی‌های فراوانی نسبت به این دو ایجاد شد و در سال ۶۴۵ شمس تبریزی بدون خبر، قونیه را ترک کرد. مولوی بارها در جست و جوی خبری از شمس به شهرهای مختلف رفت. او در پی یافتن شمس دو بار به شام سفر کرد و به افراد مختلف مژدگانی داد اما نشانی از او نیافت.
شمس تبریزی و کیمیا خاتونشمس تبریزی و کیمیا خاتون در سال ۶۴۲ با یکدیگر ازدواج کردند. کیمیا خاتون در آن زمان ۲۵ ساله و دختر محمد شاه (دختر خوانده مولانا) است. مادر کیمیا خاتون، کراخاتون بعد از مرگ محمدشاه به عقد مولانا درآمد. شمس و کیمیا ۳۵ سال اختلاف سنی داشتند و صاحب فرزندی به نام حجیب شکربر شدند.
مقالات شمس تبریزیمقالات شمس تبریزی مجموعه‌ای از سوال‌ها و جواب‌های میان او و مولانا و مریدان است. شمس مجموعه‌ای از سخنان و حکایات دلنشین خود را در آن نوشته است. بدیع‌الزمان فروزانفر معتقد است میان مقالات شمس با مثنوی مولوی ارتباطی قوی وجود دارد. مطالبی که در این مقالات موجود است در خصوص شخصیت، زندگی و خانواده شمس، رابطه شمس با مولانا، قصه‌ها و حکایات او است.
دیوان شمس تبریزیدیوان شمس تبریزی که به دیوان کبیر معروف است، مجموعه‌ای از شعرهای مولانا است که بخش اعظم آن را مولانا خطاب به شمس تبریزی سروده است.
آثار شمس تبریزی
مقالات شمس تبریزی
مناقب العارفین
دیوان شمس
مرگ شمس تبریزیشمس تبریزی و مولوی حامی دولت سلجوقی و مغول بودند اما فرزندان مولوی مخالف دولت وقت بودند به همین دلیل گفته می‌شود شمس توسط فرزندان مولانا به قتل رسیده است.
آرامگاه و مزار شمس تبریزیمزار شمس تبریزی در محله امامزاده شهر خوی در استان آذربایجان غربی قرار دارد. آرامگاه شمس از مکان‌های گردشگری و زیارتی خوی به شمار می‌رود.
روز بزرگداشتهفتم مهرماه مصادف با روز بزرگداشت شمس تبریزی است. اولین کنگره بین‌المللی شمس در خوی در سال ۱۳۸۹ با حضور علی نصیریان، پرویز پرستویی، هانیه توسلی، حمید جبلی، شهرام ناظری، سالار عقیلی و … برگزار شد. هرساله روز بزرگداشت شمس با حضور مهمانان و گردشگرانی از کشورهای آلمان، ترکیه، آذربایجان، بلغارستان و پاکستان در شهرهای خوی، تبریز، شیراز و نیشابور برگزار می‌شود.
