نیلز هنریک دیوید بور (Niels Henrik David Bohr) فیزیکدان دانمارکی بود که تاثیراتی اساسی در تدوین مفاهیم ساختار اتم و نظریه‌ی کوانتوم داشت. او به خاطر این دستاورهای علمی در سال ۱۹۲۲ جایزه‌ی نوبل فیزیک را دریافت کرد. این دانشمند علاوه بر فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی دستی بر فلسفه نیز داشت و جز مبلغان بزرگ تحقیقات علمی بوده است.
نیلز بور در تاریخ ۷ اکتبر ۱۸۸۵ در پایتخت دانمارک یعنی شهر کپنهاگ به دنیا آمد. او فرزند دوم از یک خانواده‌ی سه‌فرزندی تقریبا مرفه در این شهر بود. پدرش کریستین بور یک پروفسور فیزیولوژی مشهور بود که در سال‌های بعد دو بار نامزد جایزه‌ی نوبل شد.
پدر و مادر نیلز حساسیت خاصی روی تحصیل و تربیت فرزندان خود داشتند. نیلز تا سن ۷ سالگی در منزل آموزش می‌دید و سپس به مدرسه‌ی گاملهلم گرامر رفت. او دوران ابتدایی و دبیرستان خود را در این مدرسه و تحت تعلیمات و قوانین دشوار آن گذراند. نکته‌ی مهم در دوران کودکی فرزندان خانواده‌ی بور، آشنایی با اساتید بزرگ دانشگاه کپنهاگ بوده است. فرزندان از حضور این اساتید و بحث‌های آنها با پدر پیرامون علوم، فلسفه و هنر استفاده می‌کردند.
نیلز بور در سال ۱۹۰۳ و در سن ۱۷ سالگی از دبیرستان فارغ‌التحصیل شد. او در همان سال وارد دانشگاه کپنهاگ شد و در رشته‌های نجوم، شیمی، ریاضیات و فیزیک به تحصیل پرداخت.
نیلز بور در سال ۱۹۰۷ در مقطع کارشناسی از دانشگاه فارغ‌التحصیل شد.
بور در خلال سال‌های ۱۹۰۷ تا ۱۹۱۱ مدرک کارشناسی ارشد و دکترای خود را در رشته‌ی فیزیک دریافت کرد. او در تحقیقات دانشگاهی خود تمرکز ویژه‌ای روی نظریه‌ی الکترونی فلزات داشت. نکته‌ی مهم این که دوران تحصیل بور، دورانی طلایی در مباحث فیزیک نظری بود. در سال ۱۸۹۷ جی‌جی تامسون الکترون را کشف کرده بود و در سال ۱۸۹۸ ارنست رادرفورد ذرات آلفا و بتای ساطع شده از اورانیم را معرفی کرد. بعلاوه در سال ۱۹۰۵ و زمانی که بور مشغول تحقیق برای مدال طلای مشهور خود بود، آلبرت اینشتین ایده‌های مهمی را در ۴ مقاله‌ی جاودانه‌ی خود مطرح کرده بود: حرکت براونی، همبستگی ماده و انرژی، اثر فتوالکتریک و نسبیت خاص. اتفاق مهم دیگر نیز کشف هسته‌ی اتم در سال ۱۹۰۹ توسط ارنست رادرفورد بود. با توجه به این اتفاقات به این نکته پی می‌بریم که بور در زمان تحصیلات تکمیلی و پس از آن، آماده‌ی ایستادن بر شانه‌های غول‌های علم فیزیک بوده است
مدل اتمی بور یکی از بزرگترین دستاوردهای این فیزیکدان بود. او در این مدل اثبات کرد که سطوح انرژی الکترون‌ها در اتم گسسته هستند و الکترون‌ها در مدارهای ثابت به دور هسته‌ی اتم می‌گردند. در نطریه‌ی او الکترون‌ها می‌توانند از سطحی از انرژی یعنی یک مدار به سطحی دیگر یا مداری دیگر جابجا شوند. نکته‌ی مهم این که نظریه‌ی بور بعدها با نظریه‌های پیشرفته‌تر اتمی جایگزین شد اما اساس این نظریه، مسیر را برای پیشرفت‌های تاریخی علمی فراهم کرد. از دیگر اصول فیزیکی که توسط بور پایه‌گذاری شد، اصل مکملیت، یکی از اصول اساسی فیزیک کوانتوم است. این اصل در اغلب نظریات و تفکرات این دانشمند چه در مباحث علمی و چه در فلسفه تاثیر داشته است. در تعریف ساده این اصل برای هر جسمی دو حالت در نظر می‌گیرد، دقیقا مانند الکترون که می‌تواند هم ذره و هم موج باشد.
نیلز بور موسسه‌ی علمی فیزیک نظری را در سال ۱۹۲۰ در دانشگاه کپنهاگ تاسیس کرد که امروزه با نام موسسه‌ی نیلز بور شناخته می‌شود. از فیزیکدانان مشهور همکار و شاگرد این دانشمند می‌توان به هانس کرامرز، اسکار کلین، گئورگ دو هوسی و ورنر هایزنبرگ اشاره کرد. بور دستی نیز بر علم شیمی داشت و وجود عنصری شبیه به زیرکونیم را پیش‌بینی کرد. این عنصر بعدا کشف شد و به خاطر شهر محل کشف یعنی کپنهاگ، به نام لاتین این شهر یعنی هافنیم نامگذاری شد. در سال‌های بعد عنصر بوریم به افتخار این دانشمند بزرگ نامگذاری شد.
بور در سال‌های جنگ جهانی دوم نیز فعالیت‌های جدی داشت. او پس از فرارهای متعدد از دست نازی‌‌ها سرانجام به پروژه‌ی منهتن ملحق شد و در توسعه‌ی سلاح‌های اتمی با آمریکایی‌ها همکاری کرد. او در تاسیس بنیاد CERN نیز نفش داشت و به‌عنوان اولین رئیس انجمن فیزیک نظری شمال اروپا در سال ۱۹۵۷ انتخاب شد.
برنده جایزه نوبلبور در سال 1922 جایزه نوبل فیزیک را به دلیل کار بر روی ساختارهای اتمی دریافت کرد و همچنان به ارائه نظریه های انقلابی می پردازد. او با ورنر هایزنبرگ و سایر دانشمندان بر روی یک اصل جدید مکانیک کوانتومی مرتبط با مفهوم مکمل بودن بور، که در ابتدا در یک کنفرانس ایتالیایی در سال 1927 ارائه شد، کار کرد. این مفهوم اظهار داشت که خواص فیزیکی در سطح اتمی بسته به پارامترهای تجربی متفاوت خواهد بود. از این رو توضیح می دهد که چرا نور را می توان هم به عنوان یک ذره و هم به عنوان یک موج دید، هرچند هرگز به طور همزمان. بور می خواهد این ایده را از نظر فلسفی نیز به کار گیرد، با این اعتقاد که مفاهیم در حال تحول فیزیک عمیقا بر دیدگاه های انسان تأثیر می گذارد. فیزیکدان دیگری، به نام آلبرت انیشتین، با تمام ادعاهای بور کاملاً موفق نبود. با توسعه‌ی نظریه‌ی کوانتوم، بحث‌های متعددی در مورد تفسیر این علم به جریان افتاد. یکی از این بحث‌ها و اختلاف نظرها میان اینشتین و بور بود. آنها بحث‌هایی جدی پیرامون تصادفی بودن یا نبودن پدیده ها در جهان هستی داشتند. اینشتین مخالف و بور موافق اتفاقی بودن برخی پدیده ها در جهان بودند. امروزه بسیاری از فیزیکدانان با عقیده‌ی بور موافق هستند و برخی پدیده‌های جهانی را تصادفی می دانند.
جوایز و افتخاراتانجمن سلطنتی علوم لندن در سال 1921 جایزه‌ی بزرگ هیوز را به این دانشمند اهدا کرد. این انجمن یکبار دیگر در سال 1938 مدال کاپلی را به بور اهدا کرد. جایزه‌ی نوبل فیزیک نیز در سال 1922 به‌خاطر خدمات او در بررسی ساختار اتم و تابش های آن، به بور اهدا شد. انجمن علوم ایتالیا در سال 1933 مدال ماتیوچی را به این دانشمند اهدا کرد. جوایز بعدی در سال های 1926 و 1930 به‌ترتیب از طرف موسسه ی فرانکلین فیلادلفیا و تحت عنوان مدال فرانکلین و مدال مکس پلانک به نیلز بور تعلق گرفتند.
از دیگر جوایز و افتخارات این دانشمند اسطوره‌ای می‌توان به جایزه‌ی Atoms for Peace ایالات متحده‌ی آمریکا و Sonning Prize از دانشگاه کپنهاگ اشاره کرد که در سال 1957 به او تعلق گرفتند.
مرگبور نویسنده ای پرکار بود که بیش از 100 نشریه به نام خود داشت. وی پس از سکته مغزی در 18 نوامبر 1962 در کپنهاگ درگذشت. پسر بور، آگه، جایزه نوبل فیزیک 1975 را به دلیل تحقیقات خود در مورد حرکت در هسته های اتمی با دو نفر دیگر به اشتراک گذاشت.
