خانواده نقش بسیار مهمی در تمام مرحل زندگی افراد ایفا می‌کنند. کنکور نیز مرحله مهمی در زندگی افراد است که در صورت همراهی خانواده ، می‌توان به خوبی از آن عبور نمود. اولیا دانش آموزان برای کمک به فرزندان خود باید استراتژی‌های خاصی را بیاموزند و در طی سال پیش از کنکور به کار ببرند.
اولین توصیه ی بنده به والدین داوطلب این است که برای فرزندان خود هدف خاصی را مشخص نکنند، (دانشگاه یا رشته خاصی) مگر این که گاهی خود داوطلب هدفی را در نظر می گیرد و با والدین خود در میان میگذارد.
در چنین شرایطی به جا فکر کردن به رشته های تاپ کنکور والدین باید هدف داوطلب را بشکنند و وظایفی را که در حال حاضر برای رسیدن به آن هدف باید انجام دهد مشخص کنند به عبارتی دیگر اهداف خود را زندگی کنند.
در این باره مثالی وجود دارد: شخصی هدف این که در المپیک شنا قهرمان شود را داشته و آن هدف را با مربی خود در میان میذارد؛ مربی با دادن تمرین های ابتدایی و ساده او را آماده و مشتاق رسیدن به هدف می کند در برنامه ریزی کنکور نیز پیشرفت مرحله به مرحله و تدریجی است.
گاهی اهداف داوطلب از روی هیجان متناسب با سن و سال او، نه از روی شناخت کامل از رشته و استعداد خود است.حتی در چنین مواقعی والدین باید به هدف داوطلب احترام بذارند و او را مشتاق رسیدن به هدف کنند و هم چنین با دلگرمی و صحبت کردن با فرزند داوطلب خود او را نسبت به انتخاب درست آگاه کنند برای این مسائل تا زمان انتخاب رشته کنکور وقت کافی وجود دارد.
شاید در میان اطرافیان یک نوجوان کنکوری ، هیچ‌کس به اندازه‌ی والدین او در موفقیت یا عدم موفقیتش نقش تأثیرگذاری نداشته باشند. معمولاً نوجوانان با خانواده‌شان زندگی می‌کنند و در سال مهم و سرنوشت‌ساز کنکور در کنار پدر و مادر و سایر اعضای خانواده هستند.
به همین دلیل محیط خانه، روابط بین اعضای خانواده و برخورد والدین قبل و بعد از کنکور بسیار مهم است.
آنچه که والدین کنکوری در خصوص نقش خود در موفقیت فرزندان باید بدانند:
1-پیگیری بیش از حد ممنوع:در جریان قرار گرفتن دائم از برنامه ی درسی فرزندان و گاهی سخت گیری بیش از حد برای مطالعه ی بیشتر، نه تنها کمکی به آنها نمی کنند بلکه خود به عنوان عاملی مخرب مانع از پیشرفت صحیح دانش آموزان شده و در نتیجه منجر به شکست آنها می شوند. مهمترین مسئله‌ای که والدین باید توجه داشته باشند، این است که آنها هیچ گونه استرسی به فرزندان خود وارد نکنند و به هیچ عنوان فرزندان خود را در معذوریت قرار ندهند.
2- مقایسه ممنوع!به هیچ وجه فرزند خودتان را با دانش آموزان دیگر مقایسه نکنید. یکی از لطمات سنگین خانواده ها برروی فرزندان، مقایسه ی آنها با دیگران است. بسیار پیش آمده که درجلسات مشاوره دانش آموزان کنکوری از وجود چنین جوّی در محیط خانواده به شدت ابراز نارضایتی کرده اند. مقایسه با دوستان افراد فامیل،فرزندان آشنایانی که قبول شده اند، اگر چه با هدف ایجاد انگیزه صورت میگیرد، ولی عملا نتیجه ای عکس به بار می آورد وگاه حتی باعث تنفر وبیزاری دانش آموزان نه تنها ازکنکور، بلکه هر موضوع مرتبط باآن میشود. بنابراین مقایسه روش خوبی برای ایجاد انگیزه نیست و یا حداقل تنها روش ممکن نیست. به جای آن از تقویت انگیزه های درونی استفاده کنید
3- تحقیر ممنوع!خانواده‌ها نباید فرزندانشان را تحقیر کنند یا آنها را مورد انتقادهای مکرر قرار دهند در این دوره فرزندان پر از اطلاعات هستند و باید احساسات آنها کنترل و سازمان دهی شود خانواده ها باید به فرزندان کنکوری خود عزت نفس و اعتماد به نفس داده و مهمترین مسئله این است که آنها را تشویق کنند. اعتماد به نفس از طرف خانواده برای کنکوری‌ها جایگاه و ارزش بالایی دارد، زیرا در آنها احساس لیاقت و توانمندی ایجاد میشود. خانواده‌ها نباید هیچ اصراری داشته باشند که فرزندشان در کدام رشته یا کدام شهر قبول شوند و اجازه ندهند این موضوع برای فرزندشان استرس و اضطراب ایجاد کند. اگر فرزندتان قبلا تلاش کرده و رتبه خوبی نیاورده مهم نیست. هر سال شرایط خودش را دارد. با تلاش همه چیز امکان پذیر است. پس لازم نیست تا با مشاهده اندکی تنبلی یا بی انگیزگی در فرزندمان از نتیجه سال پیش به عنوان اهرم انگیزشی عمل کنیم و بگیم امسال هم مثل سال پیش خراب می کنی! یادآوری شکست ها می تواند ادامه مسیر را دشوار کند. در مقابل با فرزندان خود راجع به تلاش مستمر و نقش تمرکز در مطالعه صحبت کنند، راجع به هدف برنامه، نقش توجه و تمرکز در مطالعه، چگونگی ضبط و نگهداری اطلاعات در مغز به فرزندان خود توضیحاتی داده و به او بفهمانند علت اینکه چرا مسئله ای را به خوبی متوجه نشده اند چیست، تا برای درک بهتر آن تلاش کنند.
4-واقعگرا باشید:والدین کنکوری سعی کنند واقعگرا باشند. منظوراز واقعگرایی درمورد والدین این است که اولا آنها توقعات خود را درخصوص احتمال موفقیت فرزندشان در کنکور
بر اساس عوامل منطقی تنظیم کنند.مثلا از دانش آموزی که درسالهای قبل پیش نیاز لازم را کسب نکرده و ضعف پایه ای دارد نباید توقع قبولی در یک رشته ی بالا داشت.
یا دانش آموزانی را که به هر دلیل از جمله تمایل برای ورود به بازارکامل، انگیزه ی چندانی برای کنکور ندارد نمیتوان با اجبار به کنکور علاقمند ساخت. ثانیاً رفتار والدین نیز باید از منطقی تبعیت کند. دیده میشود که گاه حساسیت و تب و تاب بعضی از والدین بیشتر ازفرزند کنکوریشان است. باید مراقب باشید که به هیچ وجه نقشها جا به جا نشود. اگر کنکور را کار فرزندتان میدانید تقلا و حساسیت بیش از حد شما انگیزه های او را کاهش خواهد داد.
5- میانه رو باشید:در خانواده های زیادی دیده می شودکه به خاطر کنکور فرزندشان شرایط خانه، اضطراری و وضعیت فوق العاده اعلام می شود. هر نوع رفت و آمد خانوادگی ممنوع می شود. بعضی از والدین حتی تلویزیون را هم جمع می کنند. تحمل شرایطی سخت و یکنواخت برای مدت چندین ماه، برای هر کسی مقدور نیست حتی اگر خودش رضایت داشته باشد. برای همین چنین شرایطی را فقط برای 2 ماه آخر توصیه می کنیم، نه کل ایام کنکور. از طرف دیگر، ممکن است یک بار مهمانی رفتن یا دیدن یکی از افراد فامیل و یا حتی یک سفر مختصر، انگیزه ای در فرزندان ایجاد کند که عقب افتادگی چند هفتگی او را جبران کند.
6- حمایتگر باشید:فرزندان شما برای حرکت در مسیر موفقیت به همراهی نیاز دارند که بتوانند به او تکیه کنند. تذکر درسی به فرزندتان در ابتداء و برای مدت کوتاهی می تواند تاثیر مثبت داشته باشد، اما به یاد داشته باشید بعد از گذشت زمان نه چندان زیاد او نسبت به این تذکرات بی تفاوت می شود و تا حدی پیش می رود که بعد از مدتی نسبت به تذکرات درسی شما جبهه خواهد گرفت و این امر موجب ایجاد بحث و جدل میان شما و فرزندتان می شود. پس چه بهتر که جلوی این اتفاق را بگیرید. برای اینکه نظارت درسی بر درس فرزندتان داشته باشید، توصیه می شود این وظیفه را برون سپاری کرده و از طریق سیستم مشاوره اقدام نمایید. حتی به والدینی که خودشان مشاور هستند توصیه می شود برای فرزندشان مشاور بگیرند زیرا حضور شخص سوم می تواند این فرآیند را تغییر دهد. بنابراین توصیه می شود به هیچ عنوان مسائل درسی فرزندتان را به طور مستقیم به او تذکر ندهید و اگر هر مشکلی وجود دارد بهتر است آن را بدون در جریان گذاشتن فرزندتان، به اطلاع مشاور رسانده و از او بخواهید تا این موضوع را مطرح کند. تا جایی که ممکن است سعی کنید دیالوگی درباره کنکور با فرزندتان نداشته باشید زیرا این مسئه کمک می کند تا او از شنیدن مطلبی که گاه از سر محبت گفته می شود به هم نریزد. فراموش نکنید که شما پیش از هر چیز پدر مادر هستید و باید وظایف پدر مادری خود را نجام دهید.
7-محیط خانه را آرام نگه داریدفرزند شما نمی‌تواند در یک خانه‌ی پرسروصدا با تمرکز درس بخواند. شما باید با او همکاری کنید و در خانه، محیط ساکت و آرامی را برایش فراهم کنید. سعی کنید در سال کنکور کمتر مهمان دعوت کنید، صدای تلویزیون را کم کنید و از ایجاد مشاجره و تنش و صداهای اضافه‌ای که ممکن است حواس فرزندتان را پرت کند جلوگیری کنید.
8-مراقب تغذیه‌ی فرزندتان باشیدیک رژیم غذایی مناسب بر عملکرد مثبت همه‌ی ارگان‌های بدن از جمله مغز تأثیر میگذارد. مواد غذایی مفید حافظه را تقویت می‌کنند و موجب کاهش استرس می‌شوند.
خوردن صبحانه اثر قابل توجهی در یادگیری دروس دارد. بهتر است والدین یک نوجوان کنکوری به این موضوع توجه کنند که فرزندشان حتماً هر روز صبحانه بخورد. مواد غذایی حاوی کربوهیدرات مثل نان و غلات به خصوص انواع سبوس‌دار آنها در صبحانه، عملکرد حافظه را ارتقا می‌دهند.
همچنین وجود پروتئین در این وعده مانند شیر و پنیر توانایی فرد را در یادگیری افزایش می‌دهد. با استفاده از گروه نان، غلات، گوشت، لبنیات، میوه‌ها و سبزیجات به میزان کافی، تمام نیاز‌های فیزیولوژیک نوجوان برآورده می‌شوند. مراقب باشید که فرزندتان از مصرف قندهای ساده مثل قند، شکر، مربا، نوشابه و شکلات دوری کند. این خوراکی‌ها موجب بالارفتن ناگهانی قند خون می‌شوند و بی‌حوصلگی و خستگی و سردرد را به دنبال دارند. البته خوردن شکلات تلخ در صورتی که فرد در خوردن آن زیاده‌روی نکند مشکل ساز نیست و حتی می‌تواند به تقویت حافظه کمک کند.
9-مراقب برنامه‌ی خواب فرزندتان باشیدخواب باکیفیت و کافی تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای در کاهش اضطراب، افزایش تمرکز و افزایش یادگیری دارد. مراقب باشید که فرزندتان حتماً هر شب ۶ تا ۸ ساعت بخوابد.
برای اینکه او خواب خوب و آرامی داشته باشد می‌توانید قبل از خواب یک لیوان شیر به او بدهید. نوشیدن شیر قبل از خواب معمولاً خواب آرامی را به دنبال دارد. خواب کافی مخصوصاً شب قبل از امتحان کنکور بسیار مهم است.
از فرزندتان بخواهید که شب قبل از امتحان زودتر بخوابد. کم‌خوابی موجب افزایش استرس و کاهش تمرکز میشود.
10-در مورد کنکور اطلاعات کسب کنیددر مورد تعداد و محتوای منابعی که فرزندتان باید مطالعه کند اطلاعات کسب کنید. در زمینه‌ی روش‌های مطالعه، تست‌زنی، مرور مطالب و شیوه‌های تقویت حافظه آگاه باشید.
در این صورت فرزندتان را بهتر درک خواهید کرد. اگر حس می‌کنید که او در برنامه‌ریزی برای درس خواندن مشکل دارد، در صورت امکان حتماً همراه با او از یک مشاور تحصیلی کمک بگیرید.
11-ایزوله سازی ممنوعایجاد محدودیت شدید در فت و آمد ها و میهمانی ها لازم نیست. نیازی نیست خانه را بیش از حد ساکت کنید. ایجاد شرایط غیرعادی در زمان طولانی مدت آرامش فرزندتان را برهم میریزد. نیازی نیست تمام توجه والدین به فرد کنکوری خانواده باشد. این امر داوطلبان را مضطرب می‌سازد.
12-تکیه گاه امنبرای فرزند خود همچون تکیه گاه محکمی باشید که در طوفان حوادث هرگز نمی‌شکند. فرزند شما در رقابت کنکور نیازمند تکیه گاهی است که خستگی هایش را بزداید.
13- برایش دعا و انرژی مثبت بفرستید علاوه براینکه برای او دعا می‌کنید، دعاهای خود را برایش به وضوح و در حضور خودش بگویید. همیشه جوری برایش دعا و آرزوی موفقیت کنید که ببیند و بشنود. این کار از اینکه در خفا برایش دعا کنید تاثیر بسیار شگرف تری دارد. او با این کار شما انرژی مثبت شما را به طور مستقیم دریافت خواهد کرد و حس می‌کند که دعاهای شما پشتوانه او خواهد بود.
