آیا تا به حال برای‌تان پیش آمده که ساعت‌ها برای یک امتحان مهم درس بخوانید، اما سر جلسه‌ی امتحان هیچ چیزی از درس یادتان نیاید؟ آیا تا به حال برای‌تان پیش آمده که در یک جلسه‌ی کاری مهم شرکت کنید و بعد از وقفه‌‌ی ناهار، اسم هیچ‌کدام از طرف‌های صحبت یادتان نیاید؟ اگر تجربه‌ی چنین موقعیت‌هایی را دارید، ناامید نشوید. برای‌تان چند راهکار تقویت حافظه در نظر گرفته‌ایم که کمک‌تان می‌کنند در به خاطر سپردن اطلاعات موفق‌تر عمل کنید. اما قبل از اینکه به روش‌های تقویت حافظه بپردازیم، می‌خواهیم شما را با چگونگی پردازش اطلاعات در مغز آشنا کنیم.چگونگی پردازش اطلاعاتطبق تعریف روانشناسان، حافظه عبارت است از فرآیند رمزگذاری، ذخیره‌سازی و بازیابی اطلاعات توسط مغز. طی این فرآیند، قسمت‌های مختلفی از مغز درگیر می‌شوند. قسمت‌های درگیر به اتفاق کمک می‌کنند اطلاعات ذخیره شده را به شکلی منسجم به خاطر بیاورید.
حافظه بر سه نوع است: حافظه‌ی حسی، حافظه‌ی کوتاه‌مدت و حافظه‌ی بلندمدت. این سه نوع حافظه همگی در فرآیند به خاطر سپردن اطلاعات نقش دارند. حافظه‌ی حسی از حواس پنج‌گانه نشأت می‌گیرد. گنجایش این نوع حافظه تقریبا ۱۲ واحد اطلاعاتی است. اطلاعات حافظه‌ی حسی بیشتر از چند ثانیه دوام نمی‌آورند.
حافظه‌ی حسی از طریق فرآیندی که فقط روی قسمت کوچکی از کل محیط متمرکز است به حافظه‌ی کوتاه‌مدت متصل می‌شود. این فرآیند که تمرکز نام دارد، موجب می‌شود اطلاعات حافظه‌ی حسی به حافظه‌ی کوتاه‌مدت راه پیدا کنند. گنجایش حافظه‌ی کوتاه‌مدت حداکثر ۷ واحد اطلاعاتی است. اطلاعاتی که در حافظه‌ی کوتاه‌مدت ذخیره می‌شوند، در صورتی که در حافظه‌ی بلندمدت قرار نگیرند، از بین می‌روند. هدف روش‌های مختلف تقویت حافظه این است که اطلاعات را به حافظه‌ی بلندمدت منتقل کنند. این روش‌ها وقتی مؤثر خواهند بود که به همراه سایر روش‌های یادگیری استفاده شوند. در ادامه با ما همراه باشید تا درباره‌ی روش‌های مختلف تقویت حافظه اطلاعات بیشتری کسب کنید.
۱. بازنویسی یادداشتهایادداشتهایی را که در کلاس یا نشست‌های کاری نوشته‌اید، بازنویسی کنید. بازنویسی یادداشت‌ها یک روش یادگیری مناسب است که کمک می‌کند اطلاعات کلیدی را از طریق معرفی دوباره به مغز در حافظه‌ی بلندمدت خود ثبت کنید. وقتی مشغول بازنویسی و سازماندهی اطلاعات هستید، به مثال‌های مرتبط با نکات اصلی فکر کنید. این روش وادارتان می‌کند تا درباره‌ی آنچه می‌نویسید، عمیق‌تر فکر کنید. معمولا زمانی که مشغول گوش دادن و یادداشت‌برداری هستید، فرصتش را ندارید که اینقدر عمیق شوید.
۲. گوش کردن به فایل‌های صوتیاگر از کلاس درس، جلسه‌ی کاری یا کنفرانسی که شرکت کرده‌اید، فایل صوتی دارید، می‌توانید با گوش دادن مجدد به صحبت‌ها، نکات مهم را راحت‌تر به خاطر بسپارید. اما این روش فقط در صورتی جواب خواهد داد که در خود کلاس، جلسه‌ی کاری یا کنفرانس یادداشت تهیه کرده باشید. وقتی همزمان با ضبط صدا یادداشت هم بنویسید، بهتر می‌توانید روی اطلاعاتی که ارائه می‌شوند، تمرکز کنید. این روش در مجموع مناسب افرادی است که به یادگیری شنیداری تمایل دارند. وقتی به فایل صوتی گوش می‌کنید، باید همزمان به مفاهیم و محتوای ارائه شده نیز دقت کنید تا فرآیند جذب و پردازش اطلاعات توسط مغز تقویت شود.
۳. تکراروقتی اطلاعات هنوز در حافظه‌ی کوتاه‌مدت قرار دارند، تکرار مطالب موجب می‌شود مغز بتواند الگوی فکری تکرار شده را تشخیص دهد و اطلاعات را از حافظه‌ی کوتاه‌مدت به حافظه‌ی بلندمدت منتقل کند. پس مطالبی را که برای‌تان اهمیت دارند، در فواصل زمانی معین تکرار کنید تا قبل از اینکه از حافظه‌ی کوتاه مدت پاک شوند، به حافظه‌ی بلندمدت منتقل‌شان کنید. کلیدی‌ترین نکته این است که فواصل زمانی مشخصی را برای تکرار مطالب در نظر بگیرید تا از این روش نهایت استفاده را ببرید.
۴. فلشکارتطراحان فلش‌کارت‌ها سعی دارند نکات کلیدی درس را به صورت طبقه‌بندی شده در اختیار دانش‌آموزان قرار دهند. دانش‌آموزان معمولا وقتی با حجم زیاد اطلاعات مواجه می‌شوند، نمی‌توانند نکات کلیدی درس را از داخل متن بیرون بکشند و به همین دلیل، هرچه یاد می‌گیرند فقط در حافظه‌ی کوتاه‌مدت‌شان باقی می‌ماند. اگر به یادگیری شنیداری عادت دارید، توصیه می‌شود محتوای فلش‌کارت‌ها را با صدای بلند تکرار کنید. افرادی نیز که به یادگیری دیداری عادت دارند، فقط کافی است محتوای فلش‌کارت‌ها را در دل‌شان بخوانند. در هر دو روش، اطلاعات به تدریج از حافظه‌ی کوتاه‌مدت به حافظه‌ی بلندمدت منتقل خواهند شد.
۵. قطعهبندیگنجایش حافظه‌ی کوتاه‌مدت محدود به تعداد مشخصی واحد اطلاعاتی است. با استفاده از روش قطعه‌بندی می‌توانید اطلاعات را در قالب واحدهای بزرگ‌تر حفظ کنید. مثلا اگر قصد دارید کدپستی منزل‌تان را حفظ کنید، بهتر است به جای اینکه ارقام را تک تک به خاطر بسپارید، کدپستی ۱۰ رقمی را به ۳ قطعه تقسیم کنید. به عبارت دیگر، ابتدا سه رقم اول، سپس سه رقم دوم و در نهایت ۴ رقم آخر را حفظ کنید. به این ترتیب، یک عدد ۱۰ رقمی را در قالب سه قطعه‌ی جداگانه حفظ کرده‌اید.
۶. مرتبطسازیتداعی یعنی برقراری ارتباط بین دانسته‌های جدید و دانسته‌های قبلی. پس برای اینکه بتوانید اطلاعات جدیدی را که یاد می‌گیرید راحت‌تر به خاطر بسپارید، اطلاعات جدید را به مطالبی که از قبل می‌دانستید ربط دهید. این روش احتمال یادآوری اطلاعات را در آینده افزایش می‌دهد. مثلا برای اینکه اسم شخص جدیدی را که تازه ملاقات کرده‌اید به خاطر بسپارید، می‌توانید این فرد را به فردی هم‌اسم او (دوست، فامیل، همکار، شخصیت هنری یا حتی تاریخی) که می‌شناسید ربط دهید تا اسمش فراموش‌تان نشود.
۷. کاخ حافظهدر روش کاخ حافظه از تصویرسازی به منظور یادآوری اطلاعات استفاده می‌شود. برای شروع، مکانی آشنا را تصور کنید، مثلا منزل خودتان، یا اگر می‌خواهید خلاقیت بیشتری به خرج دهید، یک کاخ بزرگ را تصور کنید که اتاق‌های زیادی دارد. سپس هر اطلاعاتی را که قصد دارید به خاطر بسپارید، در یک مکان خاصی از کاخی که در تصورتان ساخته‌اید قرار دهید. برای برداشتن یا همان یادآوری هر تکه از این اطلاعات جاگذاری شده باید مسیر خاصی از کاخ را طی کنید تا به محل قرارگیری اطلاعات برسید. با تکرار این مسیر در ذهن می‌توانید اطلاعات را راحت‌تر به خاطر بیاورید.
مثلا شاید شما هم مثل خیلی از افراد موقع خارج شدن از منزل یادتان می‌رود کلید و کیف پول‌تان را بردارید. شما می‌توانید این دو وسیله‌ی کلیدی را در یکی از اتاق‌های خیالی کاخ حافظه‌ی‌تان جاسازی کنید. مثلا به خودتان بگویید کیف پول در اتاق خواب داخل کمد قرار دارد و دسته کلید هم جلوی در به دیوار آویزان است. سپس مسیری را که باید طی کنید تا به هر یک از این وسایل برسید، در ذهن‌تان تجسم کنید. به این ترتیب، هر بار که می‌خواهید از منزل خارج شوید، فقط کافی است مسیری را که به خاطر سپرده‌اید، جلوی چشم بیاورید تا یادتان بیاید که اول باید به اتاق خواب بروید و از داخل کمد کیف پول‌تان را بردارید و بعد باید به طرف در حرکت کنید و کلید را از روی آویز جلوی در به داخل جیب‌تان بگذارید.
به همین سادگی!
