دفتر مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش، به مناسب «هفته مبارزه با اعتیاد و آسیب‌های اجتماعی»، توصیه‌هایی را درباره پیشگیری از رفتارهای پرخطر در بین کودکان و نوجوانان دارد.
به گزارش ایسنا، کودکان و نوجوانان کشور ما، با مخاطراتی روبرو هستند که سلامت روانی و اجتماعی ایشان را تهدید می کند. از جمله این مخاطرات، رفتارهای پرخطر و آسیب‌های اجتماعی است که همه ما باید کوشش کنیم با شناخت دقیق و روزآمد این مخاطرات و با آگاهی از راهکارهای مراقبت از کودکان و نوجوانان در برابر این مخاطرات، زمینه مصونیت بخشی آنها را فراهم کنیم.
«هفته مبارزه با اعتیاد و آسیب‌های اجتماعی» که از 22 تا 28 آبان ماه در مدارس کشور برگزار می‌شود، فرصتی است تا ضمن تبادل نظر در مورد این مخاطرات، راهکارهای مراقبت از کودکان و نوجوانان در برابر آسیب‌های اجتماعی را بررسی و ترویج کنیم. برهمین اساس، دفتر مراقبت در برابر آسیب های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش، توصیه‌هایی را در این زمینه ارائه کرده است:
- کودکان و نوجوانان را بشناسیم: فرزندان ما به تناسب رشد جسمی و سنی شان، تغییرات روانی و اجتماعی گوناگونی را پشت سر می‌گذارند. نخستین قدم برای کمک به کودکان و نوجوانان این است که این تغییرات را به خوبی بشناسیم و به تناسب آن، سبک و شیوه های ارتباط با فرزندان، دانش آموزان و کودکان و نوجوان را طراحی، اصلاح و بهبود ببخشیم.
- خطرات و عوامل مخاطره آمیز کودکان و نوجوانان را شناسایی کنیم: به همان اندازه که نگران بیماری ها و مخاطرات سلامت جسمی فرزندان مان هستیم، باید توجه داشته باشیم و دقت کنیم که چه خطراتی سلامت روانی اجتماعی آنان را تهدید می کند و از کنار این خطرات، به سادگی و آسانی عبور نکنیم. فرزندان ما، بویژه در دوره نوجوانی هیجان خواه، کنجکاو و با تغییرات خلقی و عاطفی گسترده ای هستند و به همین دلیل، گرایش های مخاطره آمیز ممکن است در ایشان وجود داشته باشد. در این زمینه خانواده‌ها به هشدارهایی که از طرف دستگاه های مسوول، در مورد رفتارهای پرخطر نوجوانان اعلام می شود، توجه کنند.
- به سبک زندگی فرزندانمان توجه کنیم: این بسیار اهمیت دارد که بدانیم و توجه کنیم که فرزندان ما چه اولویت‌هایی دارند؟ از چه کالاهای فرهنگی و از چه رسانه‌هایی استفاده می‌کنند؟ نوع پوشش ایشان چگونه است؟ چه ارزش‌ها و چه الگوهایی دارند؟ به خاطر داشته باشیم که در مقایسه با دهه‌های گذشته، نقش و اهمیت عوامل مرتبط با سبک زندگی(نامناسب) در گرایش کودکان و نوجوانان به رفتارهای پرخطر بیشتر شده است.
- نشانگان خطر در کودکان و نوجوانان را بشناسیم: رفتارهای پرخطر و آسیب‌های اجتماعی نیز مانند بیماری‌ها، از طریق علائم و نشانگان، قابل شناسایی هستند که اگر به این نشانگان دقت کنیم می‌توانیم هم بموقع پیشگیری کنیم و هم در صورت بروز، مداخله سریع داشته باشیم. تغییرات خلقی و علائم رفتاری، از جمله آشکارترین این نشانگان هستند که خانواده‌ها می‌توانند با مشورت مدرسه و کارشناسان و متخصصان، این علائم خطرپذیری را شناسایی و پیگیری کنند.
- سلامت روانی اجتماعی کودکان و نوجوانان را تقویت کنیم: شواهد نشان می دهند کودکان و نوجوانانی که از آگاهی خوبی نسبت به خود برخوردارند، به توانایی ها و قوت های خود باور دارند، از عزت و کرامت نفس برخوردارند، دارای توانایی حل مسئله و تصمیم گیری هستند، معاشرت های اجتماعی سالم و صحیحی دارند، هیجانات و عواطف خود را کنترل می‌کنند و از محیط و جو مناسب، همدلانه و حمایتگرانه‌ای برخوردار هستند، قادرند که مواجهه موثری با رفتارهای پرخطر داشته باشند و در رویدادهای مخاطره آمیز و ناگوار تاب آوری داشته باشند.
- مهارت‌های خودمراقبتی را در بین کودکان و نوجوانان، ترویج و تقویت کنیم: کودکان و نوجوانان، حتی در صورتی که دارای سلامت روانی اجتماعی بالا باشند و از محیط حمایتگرانه‌ای برخوردار باشند باز هم بی نیاز از مهارت های خودمراقبتی نیستند. باید بکوشیم که این مهارت‌ها را در بین کودکان و نوجوانان، ترویج کنیم.
یک نمونه از مهم ترین این مهارت ها، مهارت «نه گفتن» است. فرزندان ما باید قادر باشند در برابر فشار همسالان شان و یا در سایر زمینه‌ها و موقعیت‌های مخاطره آمیز و آسیب‌های اجتماعی، بتوانند از خود مراقبت کنند و با جرات «نه» بگویند.
- با مدرسه، هماهنگ و همکار باشیم: مدارس، بطور مستمر از طریق کتاب ها و برنامه‌های درسی خود تلاش می‌کنند تا خودمراقبتی را به دانش آموزان بیاموزند. هرچقدر خانواده‌ها، ارتباط مستمر و هماهنگی با مدارس داشته باشند، بهتر می‌توانند در تقویت و تحکیم آموزش‌های خودمراقبتی و پیشگیری از رفتارهای پرخطر در بین فرزندان، کمک کرده و موثر باشند.
- به سبک فرزندپروری مان دقت کنیم: گزارش‌ها نشان می‌دهند والدینی که در کنار حمایت از فرزندان شان، انتظارات و قواعدی را برای آنان تشریح می‌کنند و بر رعایت آن نظارت می‌کنند، در مقایسه با آن دسته از والدینی که تنها حمایت می‌کنند و نظارت بر رفتار فرزندان شان ندارند و یا آن دسته که تنها بر رعایت انتظارات و قواعد شان پافشاری می‌کنند و حمایتی از فرزندان شان بعمل نمی‌آورند، الگوی مناسب تری برای فرزندپروری هستند.
- سلامت معنوی فرزندان مان را تقویت کنیم: سلامت، اکنون در اغلب اسناد مهم دانشگاهی و نیز سازمان‌های ملی، منطقه‌ای و جهانی، دارای چهار بعد خوانده می‌شود؛ جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی. سلامت معنوی می‌تواند نقش اثرگذار و تعیین کننده‌ای در بهبود وضعیت سایر ابعاد سلامت داشته باشد. هرچقدر بکوشیم که گرایش‌های دینی و سبک زندگی دینی را در فرزندانمان تقویت کنیم، مهم‌ترین زمینه و ظرفیت را برای خویشتنداری ایشان در برابر رفتارهای پرخطر و آسیب‌های اجتماعی فراهم می‌کنیم.
- نحوه اقدام در «فوریت‌های اجتماعی» را بشناسیم: در مواردی ممکن است خانواده‌ها با رفتار پرخطری در فرزندان شان روبرو شوند و نشانه‌هایی از خطر را در ایشان ببینند. آنچه در این رویدادها و موقعیت ها اهمیت دارد این است که خانواده با حمایت‌های روانی اجتماعی مورد نیاز و نیز ظرفیت‌ها و حمایت‌های اجتماعی موجود در این زمینه، آشنا باشد و بتواند از این حمایت ها، برای مداخله بموقع و موثر استفاده کند. توصیه می‌شود خانواده‌ها در این گونه موارد، با مدرسه مشورت کنند و ضمن آگاه ساختن مدرسه از وضعیت فرزند خود، برای کمک به فرزندشان، توصیه‌های لازم را کسب کنند.
