وزیر آموزش و پرورش گفت: تعطیلیهای ناخواسته تاثیر زیادی در افت تحصیلی دانشآموزان داشته است.
علیرضا کاظمی، وزیر آموزش و پرورش در مجلس شورای اسلامی و در پاسخ به سوال محمدرضا صباغیان نماینده بافق مبنی بر علت کاهش افت تحصیلی دانشآموزان، گفت: افت تحصیلی، چالشی مزمن در نظام تعلیم و تربیت کشور در همه دورهها بوده و همواره دغدغه وزرای آموزش و پرورش و نمایندگان مجلس بوده است. البته افت و رشد کیفیت آموزش در مدارس معمولا تابع سیاستها، برنامههای کلان و شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است که باید به آنها توجه ویژه داشت.
کاظمی همچنین، گزارش آماری درباره وضع علمی دانشآموزان ارائه کرد و گفت: ظهور و بروز استعدادهای برتر دانشآموزی، با شرکت در المپیادهای علمی و کسب رتبههای بینالمللی قابل ارزیابی است. آمارها نشان میدهد حضور دانشآموزان کشور در عرصههای بینالمللی با رشد قابل توجهی همراه بوده است. در سال ۲۰۲۳، ۳۲ مدال کسب شده و در سال ۲۰۲۵ این تعداد به ۴۰ مدال شامل ۱۱ مدال طلا، ۱۹ مدال نقره و ۱۰ مدال برنز افزایش یافته است. این پیشرفت ۲۰ پله صعود جایگاه کشور را ارتقا داده و مورد تمجید مقام معظم رهبری قرار گرفته است.
وزیر آموزش و پرورش سپس به وضع آموزش عمومی اشاره کرد و گفت: در حوزه آموزش عمومی، میانگین نمرات آزمونهای نهایی و دورههای تحصیلی مطابق جدول ۲۰ برنامه هفتم، رشد قابل توجهی داشته است. میانگین نمرات نهایی پایه دوازدهم نظری در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال ۱۴۰۲ حدود ۵۸ درصد افزایش یافته است. همچنین میانگین نمرات پایه یازدهم نظری در سال ۱۴۰۴ نسبت به ۱۴۰۳، حدود ۰.۶ درصد رشد را نشان میدهد. معدل دوره دوم متوسطه نظری نیز از ۱۴.۷۵ در سال ۱۴۰۰ به ۱۵.۳۲ در سال ۱۴۰۳ رسیده است که ارتقاء ۰.۵۷ درصدی را نشان میدهد.
وی افزود: با وجود این پیشرفتها، نباید تأثیر تعطیلیهای ناخواسته ناشی از ناترازی انرژی و آلودگی هوا را در افت تحصیلی نهایی پایه دوازدهم نادیده گرفت که منجر به کاهش ۴۳ درصدی عملکرد دانشآموزان در سال ۱۴۰۴ شده است.
وزیر آموزش و پرورش تاکید کرد: وزارت آموزش و پرورش متعهد است با بهرهگیری از برنامهها و اقدامات هدفمند، کیفیت آموزش را ارتقا داده و به دغدغههای نمایندگان مجلس پاسخ دهد.
کاظمی با تأکید بر اینکه افت تحصیلی پدیدهای نیست که به صورت نقطهای یا در یک بازه زمانی کوتاه رخ داده باشد، تصریح کرد: افت تحصیلی، فرآیندی زمانبر بوده است و ایجاد تغییرات اساسی در آن نیازمند نگاه بلندمدت، سیاستگذاری مستمر و همراهی همهجانبه است.
وزیر آموزش و پرورش، ریشههای افت تحصیلی را در چهار لایه دستهبندی کرد و گفت: نکته اول عوامل ساختاری و سیاستگذاریهای کلان است؛ شکاف برنامه درسی موجود با نیازهای واقعی زمانه و جامعه، تمرکز افراطی بر محفوظات، به جای پرورش مهارتهای زندگی و بازار کار قرن ۲۱، حجم بالای کتابهای درسی و فشار زمانی، تأثیر کنکور بهویژه در دوره دوم متوسطه و کاهش انگیزه درونی دانشآموزان، پوشش پایین دوره پیشدبستانی در مناطق محروم و کمبرخوردار، که موجب ضعف زیرساخت علمی در دوران مدرسه میشود.
وی افزود: تعطیلی ۲۴ روز مفید یعنی یک ماه کامل مدارس به دلیل آلودگی هوا و ناترازی انرژی در سال ۱۴۰۴، که خارج از اختیار آموزش و پرورش بوده است. برگزاری کنکور سراسری در دو نوبت، که موجب کاهش تمرکز دانشآموزان پایه دوازدهم بر دروس شد که این موارد تاثیر زیادی بر افت تحصیلی داشته است.
وزیر آموزش و پرورش با اشاره به تاثیر عوامل آموزشی و مدرسهای در افت تحصیلی دانشآموزان، گفت: کمبود امکانات آموزشی در مدارس بهویژه در مناطق حاشیهای (نبود آزمایشگاه، کارگاه، کتابخانههای غنی، فناوری روز)، تراکم بالای دانشآموزان در کلاسهای درس، روشهای تدریس منسوخ و عدم بهروزرسانی مهارتهای معلمان و ضعف در جذب، نگهداشت و انگیزه معلمان عواملی است که در افت تحصیلی اثرگذار است.
کاظمی بیان کرد: ثابت ماندن سهم بودجه آموزش و پرورش در ۱۰ سال گذشته (حدود ۱۰ درصد از بودجه عمومی کشور) نکته مهم دیگری است که باید به آن توجه شود. سهم آموزش و پرورش از تولید ناخالص داخلی تنها ۲.۹۳ درصد است، در حالی که میانگین جهانی آن بین ۴ تا ۵ درصد است. نکته مهم دیگر مربوط به ورود بیش از ۲۰۰ هزار نیروی انسانی بدون آزمون رسمی و استخدامی و تربیت حرفهای از سال ۱۳۸۸ تاکنون به بدنه آموزش و پرورش را شاهد بودهایم.
وی با اشاره به تاثیر عوامل فردی و روانشناختی دانشآموزان در افت تحصیلی آنان، اظهار کرد: بحران هویت در بین دانشآموزان، فقدان آیندهنگری و ضعف در سلامت روان و مهارتهای فراشناختی از جمله مواردی است که در این زمینه قابل ذکر است.
وزیر آموزش و پرورش با اشاره به تاثیر عوامل خانوادگی و اجتماعی بر افت تحصیلی دانشآموزان، گفت: تأثیر شرایط کلان اقتصادی کشور، فقر اقتصادی، بیکاری فارغالتحصیلان و کاهش انگیزه تحصیلی در دانشآموزان، کاهش سرمایه فرهنگی خانوادهها و آسیبهای فضای مجازی و اجتماعی، که مستقیماً بر عملکرد تحصیلی دانشآموزان اثرگذارند.
کاظمی با اشاره به اقدامات وزارت آموزش و پرورش برای ارتقای کیفیت آموزشی، گفت: کیفیت آموزش یک فرآیند بلندمدت و تدریجی است، نه نتیجه عملکرد چند ماهه یک وزیر یا دولت. ارتقای کیفیت آموزشی را در دو سطح دنبال کردهایم: نگاه بلندمدت و اقدامات کوتاهمدت.
وی گفت: درباره اقدامات بلندمدت میتوان به تحول بنیادین در برنامه درسی اشاره کرد؛ توانستهایم در سالهای ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ برنامه درسی پایه اول ابتدایی و کتابهای پایه اول ابتدایی را تدوین کنیم و به صورت آزمایشی در ۸ مدرسه در کشور اجرا کنیم که اجرای سراسری در تمام مدارس طی سه سال آینده برنامه ماست.
وی با تاکید بر لزوم اصلاح ساختار نظام آموزشی کشور، گفت: ساختار معیوب فعلی باعث شده انبوهی از فارغالتحصیلان کممهارت و بیکار داشته باشیم. نظام آموزشی ما نیازمند تحول، یکپارچهسازی و استعدادیابی منطبق با نیازهای واقعی جامعه است.
وزیر آموزش و پرورش با اشاره به اقدامات کوتاهمدت این وزارتخانه، گفت: آموزش و پرورش امروز اولویت اول دولت است. توسعه عدالت آموزشی و محرومیتزدایی را به عنوان اقدام کوتاه مدت دنبال کرده و توانستهایم بیش از ۷۷۰۰ طرح ساخت و توسعه فضای آموزشی را دنبال کنیم و بیش از ۲۴۰۰طرح در یک سال گذشته آماده افتتاح کنیم. استانداردسازی تجهیزات مدارس هم در دستورکار است.
کاظمی با اشاره به تمرکز بر کیفیت آموزشی، گفت: توانمندسازی معلمان برای ما در اولویت است؛ آموزش بیش از ۸۰ درصد معلمان در حوزه مهارتهای عمومی و روشهای نوین تدریس، استفاده از ظرفیت هوش مصنوعی در آموزش معلمان و دانشآموزان و ایجاد شبکه اجتماعی یادگیری برای معلمان و استانداردسازی فضاهای آموزشی در دستورکار ماست.
