المپیاد دانش آموزی شیمی از ۱۹۶۸ در چکسلواکی برگزار شد و در سال ۱۳۷۰ اولین دوره آن در ایران برگزار گردید هدف از برگزاری آن رقابت بین دانش آموزان داخل کشور و در مراحل بالاتر و جهانی دانش آموزان کل دنیا از کشور های مختلف می باشد هدف ایجاد انگیزه و تلاش در مطالعه علم شیمی و ارزیابی دانش آموزان در شیمی می باشد.
مرحله اول المپیاد شیمی در ایران و در شهر خود برگزار میشود و حدودا با تغییرات اخیر ۵۰ سوال تستی و چهارگزینه ای در اختیار داوطلب قرار میگیرد که برای پاسخ به سوالات تسلط به کتاب های شیمی عمومی و کتاب های دبیرستان ضروری است حدودا ۱۰۰۰ نفر در مرحله اول پذیرفته میشوند و بدون ثبت نام به مرحله دوم وارد می شوند.
مرحله دوم : در این مرحله که در اواسط اردیبهشت برگزار میشود که قبلاً بصورت تستی و تشریحی بود ولی اخیرا سوالات تستی مانند مرحله اول شده است حدود ۴۰ نفر پذیرش میشوند و در این مرحله علاوه بر تسلط به شیمی عمومی تسلط به گرایش مختلف شیمی با منابع مخصوص به خود هم ضروری است قدرت حل مسئله و تحلیل سوالات هر ۵ گرایش اصلی شیمی ( کوانتوم - تجزیه- آلی- معدنی - شیمی فیزیک ) بسیار حائز اهمیت است.
مرحله تابستانی (سوم) : دوره ۶ هفته تا ۸ هفته ای در تهران برگزار میشود که هزینه آن رایگان است و ۴۰ نفر پذیرفته شده در این دوره ها با مقدمات و مبانی هر ۵ گرایش اصلی آشنا خواهند شد و با توجه به نمره میان ترم و پایان ترم ۸ نفر از آنها مدال طلا و دیگران نقره و برنز را کسب میکنند.
مرحله چهارم : دارندگان مدال طلا تا نهایتا ۶ ماه آموزش می بینند و ۴ نفر از آنها انتخاب میشوند برای رفتن به مرحله جهانی به عنوان تیم ملی کشور مورد نظر خود.
مرحله جهانی (پنجم) : در یکی از کشور های جهان که هر ساله متفاوت است رقابتی بین تمام دانش آموزان جهان برگزار میشود و دارندگان طلای جهانی شانس بسیار بالای در پذیرش در دانشگاه خوب دنیا و بورسیه دارند در ایران دارندگان طلای جهانی بدون کنکور سراسری میتوانند در رشته که میخواهد درس بخوانند. ( البته همه رشته های المپیاد شامل حال این موضوع نمیشه مانند نانو ) ولی خب شیمی جزو این دسته از رشته ها نیست.
منابع مطالعاتی برای مرحله اول : مطالعه کامل و دقیق کتب دبیرستان ( ترجیحا نظام قدیم ) زیرا هم مطالب مرتب تر و منظم تر و کاملتر است هم بعضی مباحث که در نظام جدید ناقص بحث شده در نظام قدیم از پایه پوشش داده شده است ) حل تمرین کتاب ها خالی از لطف نیست برای تسلط بیشتر:
از کتاب های شیمی عمومی کتاب سیلبربرگ - مورتیمر - زومدال - پتروچی - چنگ کتاب های خیلی خوبی هستند ( من خودم کتاب سیلبربرگ رو هر دو جلد رو مطالعه کردم که کاملا از پایه به مطالب پرداخته شده است اما کتاب مورتیمر هم کتاب بسیار خوبی است ) اگر مشکلی در مبحث خاص داشتید مثلا تیکه ای از بحث شیمی آلی متوجه نشدید از کتاب های خاص میتونید استفاده کنید مثلا کتاب شیمی آلی ولهارد)
برای شیمی فیزیک کتاب اتکینز عالی است
بیوشیمی برای مرحله اول نیاز نمیشه و نیازی به مطالعه ندارد
کوانتوم برای مرحله اول ضروری نیست
برای شیمی معدنی میسلر و کتاب آقا بزرگ بسیار خوب است
برای شیمی تجزیه (برای مرحله اول خودم مطالعه نداشتم) ولی کتاب هریس پیشنهاد میشه
از حل مسائل خود کتاب سیلبربرگ یا مورتیمر حتما استفاده کنید عالی هستند
مرحله دوم : برای مرحله دوم منبع جدیدی نیازمند مطالعه نیست مرور همین منابع که برای مرحله اول هست ولی دقیق تر و عمیق تر و بیشتر با هدف تحلیل و حل مسائل بیشتر اما برای بیوشیمی کتاب هارپر کتاب خوبی است اما کمی سنگین و عملا بی کاربرد است.
کتاب کوانتوم جدا نیاز نیست مطالعه کنید همان میزان که شیمی عمومی درباره کوانتوم بحث کرده کفایت میکند
درباره منابع تخصصی تر برای تسلط بیشتر :
شیمی آلی : موریسون و بوید و ولهارد کاملترین منابع موجود آلی در حال حاضر هستند ( من خودم شخصا ولهارد رو بهتون پیشنهاد میکنم ساده تر و قابل فهم تر )
شیمی فیزیک : اتکینز و دیگر هیچ ولی اگر از طریق شیمی عمومی به تسلط رسیدید در شیمی فیزیک نیازی به خوندن منبع اضافه برای شیمی فیزیک نیست چه برای مرحله اول و چه مرحله دوم
شیمی معدنی : شرایور - میسلر ( باز هم شخصا میسلر رو پیشنهاد میکنم )
شیمی تجزیه : اسکوگ - هریس ( اطلاعی زیاد ندارم ) ولی هر دو منابع کامل و خوب هستند
نکات و توصیه شخصی :
• خواهش میکنم خودتون رو در مرحله اول درگیر منابع مختلف و زیاد نکنید که هیچ نتیجه مثبتی به همراه نداره براتون جز سردرگمی
• برای مرحله اول و قبولی کتاب های دبیرستان رو اول از همه شروع به مطالعه کنید و کاملا به مسائل و مباحث گفته شده مسلط شوید و بعد به سراغ کتاب های رفرنس دانشگاهی مثل مورتیمر یا سیلبربرگ بروید
• حل تمرین زیاد کلید موفقیت در مرحله اول و دوم المپیاد هست سعی کنید با حل سوال زیاد به مبحث مسلط شوید
• برای ساعت مطالعه از ۷ یا ۸ ساعت برای روز اول نیاز نیست شروع کنید با ساعت مطالعه کم استارت بزنید و کم کم افزایش دهید
سوالات متداول :
آیا با وجود کنکور و مدرسه میشه در المپیاد موفق شد؟
جواب کوتاه و ساده : بله میشه به شرط رعایت چند نکته مهم:
۱ - داشتن برنامه منظم و درست
۲- استفاده از زنگ بیهوده و استراحت برای حل مسائل المپیاد و مرور نکات کلیدی که از مطالعه کتاب ها یادداشت کردید.
۳- در زنگ شیمی حتما سعی کنید از معلم کمک بخواهید و سوالاتتون بپرسید و اگر تونستید با اجازه همون مبحث که درس داده رو ازش سوال سخت تر المپیادی حل کنید ( جهت یادگیری و رفع مشکل )
نتیجه گیری حرف ها : المپیاد هم مثل دیگر مسیر ها مسیر طولانی - پرتلاطم و نیازمند تلاش بسیار و برنامه ریزی هدفمند می باشد که با رعایت این نکات میتوانید نتیجه مطلوب کسب کنید.
