مهروماه

سنگ‌های مملو از آهن و مواد معدنی که در نزدیکی دریاچه‌ی باستانی مریخ یافت می‌شود، می‌تواند سرنخ‌های مهمی در مورد حیات در گذشته‌ی مریخ در خود داشته باشد.

 پژوهشگران می‌گویند، سنگ‌هایی که در بستر دریاچه شکل گرفته‌اند، بهترین مکان برای جستجوی شواهد فسیلی حاوی حیات چند میلیارد ساله در مریخ هستند. پژوهش جدیدی که به دنبال بررسی این نوع فسیل‌ها است، می‌تواند به یافتن شواهدی از موجودات ریز که به میکروب‌ها هم شناخته می‌شوند کمک کند. دانشمندان مدت‌ها است بر این باورند که مریخ، چهار میلیارد سال قبل، سیاره‌ای حامی حیات بوده است.

دانشمندان می‌گویند که سنگ‌های رسوبی از جنس گِل یا خاک رس فشرده احتمال بیشتری دارند که حاوی شواهد فسیلی حیات باشند. این سنگ‌ها مملو از آهن و مواد معدنی به نام سیلیس هستند که به حفظ فسیل‌ها کمک می‌کنند. تصور می‌شود که این سنگ‌ها در دوران نواکیان و هسپریان (بین سه تا چهار میلیارد سال قبل) شکل گرفته باشند. در آن زمان، سطح سیاره سرخ حاوی آب فراونی بوده که ممکن است، توانسته نوعی از اشکال زندگی را در خود جای دهد.

دانشمندان می‌گویند که سنگ‌های رسوبی مریخ، بهتر از سنگ‌های زمین حفظ می‌شوند. دلیل این امر این است که مریخ، درگیر صفحات تکتونیکی نیست که در طول زمان می‌تواند موجب از بین رفتن سنگ‌ها و فسیل‌های درون آن شود. همانطور که می‌دانید، صفحات تکتونیکی دائما در حال حرکت هستند و با برخورد این صفحات به هم پدیده‌های طبیعی به مانند زمین‌لرزه‌ها، آتش‌فشان‌ها و کوه‌ها و دیگر پدیده‌های شناخته شده‌ی زمین شناختی به وجود می‌آید.

پژوهشگران در پژوهش جدید خود پس از بررسی فسیل‌های مشابه زمینی، نتایج یافته‌های خود را در محیط شبیه‌سازی شده‌ی مریخ تکرار کردند تا امیدوارکننده‌ترین نواحی سیاره‌ی سرخ از لحاظ حضور حیات باستانی را شناسایی کنند. یافته‌های این تیم پژوهشی می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را در اختیار ناسا قرار دهد که هم‌اکنون در حال برنامه‌ریزی برای ماموریت مریخ‌نورد آینده خود، مریخ‌نورد ۲۰۲۰ است. ماموریت اصلی مریخ‌نورد ۲۰۲۰، شناسایی نواحی است که احتمالا دارای حیات باشند.

از این رو، ماموریت مریخ‌نورد ۲۰۲۰، از لحاظ زمین‌شناختی نواحی خاصی را بررسی خواهد کرد که احتمالا در گذشته‌ای دور دارای میکروب‌های مریخ بوده‌اند و همچنین در اولویت بعدی به بررسی نواحی قابل سکونت سیاره سرخ خواهد پرداخت که مشخصا برای ماموریت‌های سرنشین‌دار آینده، اهمیت زیادی خواهد داشت.

آژانس فضایی اروپا هم ماموریت مشابهی را در سال‌های آینده راه‌اندازی خواهد کرد. پژوهش اخیر که به رهبری پژوهشگری از دانشگاه ادینبور در اسکاتلند انجام شده، می‌تواند در انتخاب مکان‌های مناسب فرود هر دو ماموریت مهم باشد. همچنین می‌تواند به شناسایی بهترین مکان‌ها برای جمع‌آوری نمونه‌های سنگی مریخ کمک کند.

نواحی مناسب برای مریخ‌نوردهای آینده، باید دارای برخی شاخص‌های زمین‌شناختی باشد، از جمله تاریخچه حضور آب مایع در مریخ که از اهمیت بیشتری نسبت به دیگر موارد برخوردار است. از این جهت، ناسا، سه محل مناسب برای فرود مریخ‌نورد آینده خود انتخاب کرده است که عبارتند از: تپه‌های کلمبیا (Columbia Hills، ناحیه‌ای که پیش از این مریخ‌نورد اسپیریت بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۰ اکتشافات مهمی را در آن انجام داد)، گودال جزیرو (Jezero Crater، ناحیه‌ای که تاریخچه‌ی غنی از حضور آب مایع داشته است) و ناحیه‌ی شمال شرقی سیرتیس (Northeast Syrtis، ناحیه‌ای به تصور دانشمندان در گذشته دارای حیات میکروبی بوده).

در این پژوهش که در ژورنال Geophysical Research منتشر شده، پژوهشگرانی از آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا، دانشگاه براون، موسسه فناوری کالیفرنیا، موسسه فناوری ماساچوست و دانشگاه ییل شرکت داشته‌اند.

دکتر شان مک‌ماهون، یکی از پژوهشگران این تیم از دانشکده فیزیک و اخترشناسی دانشگاه ادینبور، گفت:

    سنگ‌ها و مواد معدنی زیادی در مریخ وجود دارند که می‌خواهیم در آن‌ها به دنبال شواهد فسیلی بگردیم، اما از آنجایی‌که نمی‌توانیم مریخ‌نورد را به همه‌ی این نواحی بفرستیم، در تلاش هستیم تا با توجه به بهترین اطلاعات موجود، امیدوارکننده‌ترین نواحی را اولویت‌بندی کنیم.