مهروماه

اخترشناسان با بررسی اجرام یخی در کمربند دوردست کویپر به این نتیجه رسیده‌اند که ناهم‌ترازی آنها می‌تواند زیر سر یک سیاره‌ی تاییدنشده، هم‌جرم سیاره‌ی مریخ باشد.

یک سیاره‌ی ناشناخته هم‌جرم سیاره‌ی مریخ می‌تواند در دوردست‌های سامانه‌ ی خورشیدی پنهان شده باشد.

شاید در دوردست‌های تاریک سامانه‌ی خورشیدی سیاره‌ای تازه پنهان شده باشند- سیاره‌ی نهم یا دهم، بسته به اینکه چه کسی بشمارد. این دنیای هنوز   که گمان می‌رود دارای جرمی نزدیک به مریخ باشد، می‌تواند دلیل مدارهای کج و آشفته‌ی گروهی از اجرام یخی در منطقه‌ای که به نام کمربند کویپر شناخته می‌شود را توضیح دهد. این منطقه از آن سوی نپتون آغاز می‌شود و تا فاصله‌ی ۵۵ یکای اخترشناسی(AU)، یعنی ۵۵ برابر فاصله‌ی زمین و خورشید ادامه می‌یابد. تاکنون شمارِ رو به فزونی از اجرام درون منطقه شناسایی شده، همچنین کشف چندین جرم هم‌اندازه‌ی پلوتو که تاکنون به نظریه‌ی وجود سیاره‌ شماره‌ی ۹ انجامیده‌اند [شاید هم یک سیاره‌ی کوتوله‌].

ولی آیا چیزی بزرگ‌تر هم در آن سوی نپتون وجود دارد؟ کاترین وولک و رنو مالهوترا از دانشگاه آریزونا که به چنین چیزی باور دارند. آنها نشانه‌های شگفت‌انگیزی از انحراف و تاب خوردگی در مدارهای اجرام دوردست کمربند کویپر یافته‌اند. زمین و دیگر سیاره‌های شناخته شده همگی تقریبا در یک صفحه به گرد خورشید می‌چرخند. ولی اجرام کوچک‌ترِ درون کمربند کویپر به اندازه‌ی کافی از دسترس گرانش سیاره‌های بزرگ دور هستند که می‌توانسته‌اند در اثر برهم‌کنش‌های گرانشی در گذشته و تنه زدن به یکدیگر، وارد مدارهایی با زاویه نسبت به صفحه‌ی مداری سیاره‌های بزرگ شده باشند.

این زاویه -که به عنوان کجی یا انحراف مداری شناخته می‌شود- را می‌توانیم برای هر جرمی که رصد می‌شود پیش‌بینی کنیم. اگر این پیش‌بینی‌ها با مسیر واقعی اجرام همخوانی نداشته باشد، نشانگر وجود چیزی پنهان است که دارد بر اجرامی که می‌توانیم ببینیم نیرو وارد می‌کند. پارسال، مایک براون و کنستانتین باتیگن از بنیاد فناوری کالیفرنیا (کلتک) با بهره از همین اندیشه، وجود یک سیاره‌ی شماره ۹ به جرم ۱۰ برابر زمین، در فاصله‌ی حدود ۷۰۰ یکای اخترشناسی از خورشید را پیش‌بینی کردند. [شواهدی از وجود سیاره نهم در سامانه خورشیدی]

اکنون وولک و مالهوترا منطقه‌ای کمی نزدیک‌تر را جستجو کرده‌اند. آنها در پژوهشنامه‌ای که قرار است در آستروفیزیکال جورنال منتشر شود گزارش داده‌اند که در آن سوی فاصله‌ی ۵۰ یکای اخترشناسی، کجی مداری اجرام کمربند کویپر به طور میانگین به اندازه‌ی ۸ درجه با پیش‌بینی‌ها تفاوت دارد. وولک می‌گوید: «این چیزی نیست که اگر تنها همین سیاره‌هایی که می‌شناسیم در سامانه‌ی خورشید بودند، انتظارش را داشتیم.» این یعنی به جز سیاره‌ی فرضی نهم، باید یک سیاره‌ی دهم هم وجود داشته باشد.

سیاره‌ی ۱۰ برای پدید آوردن این انحراف‌های مداری می‌بایست دارای جرمی به اندازه‌‌ی مریخ باشد. این سیاره شاید در روزگار باستان، و زمانی سر از آن نقطه در آورده که در یک بازی بیلیارد گرانشی به آنجا پرتاب شد. وولک می گوید: «اگر به اندازه‌ی مریخ باشد، جرم بسیار بزرگیست که نشان می‌دهد به احتمال بسیار در اثر جابجایی‌ها و برهمکنش‌ها با سیاره‌های درونی‌تر به آنجا رانده شده.»