مهروماه

اگر فوران‌های بخار آب یا اصلا آبفشان‌ها درست آن‌طور که در قمر «انسلادوس» زحل یافت می‌شوند، روی اروپا هم وجود داشته باشند، جستجوی حیات در قمر مشتری خیلی آسا‌ن‌تر از چیزی می‌شود که قبلا تصور می‌شد. پیشتر برنامه‌هایی که برای جستجوی حیات در اروپا تصور می‌شد از این قرار بود که سطح‌نشینی روی قمر فرود آید و با حفاری کردن یا ذوب کردن یخ زیر پایش، کم‌کم در عمق قمر فرو رود تا به اقیانوس زیر آن برسد و به جستجوی حیات بپردازد. ولی اکنون می‌توانیم فضاپیمایی ارسال کنیم که صرفا از درون این فوران‌ها رد شود و با استفاده از ابزارهای نمونه‌برداری، ترکیبات شیمیایی که نشانه‌ی وجود حیات در آب زیر سطح اروپا هستند را شناسایی کند.

 

جستجو به دنبال این فوران‌ها خیلی مشکل بوده است. در سال ۲۰۱۲، تلسکوپ هابل توانست پرتوهایی را دریافت کند که به نظر می‌رسید از اتم‌های هیدروژن و اکسیژن برفراز نیمکره‌ی جنوبی اروپا ساطع شده بودند. یعنی اینکه احتمالا مولکول‌های آب توسط الکترون‌هایی که در میدان مغناطیسی مشتری حرکت می‌کردند، تجزیه شده‌ بودند. گروهی به سرپرستی یک دانشمند سیاره‌شناس به نام «لورنز روث» که اکنون در انستیتوی فناوری سلطنتی سوئد در استکهلم کار می‌کند نتیجه گرفت که این تشعشعات ناشی از فوران‌های بخار آبی هستند که تا ۲۰۰ کیلومتر برفراز سطح اروپا ارتفاع گرفته‌اند.

با این حال تا آن زمان حتی در رصدهای خیلی دقیق هابل این فوران‌ها مشاهده نشده بودند. گروه اسپارک از روشی دیگر برای مشاهده‌ی این فوران‌ها استفاده کرد. آن‌ها منتظر شدند اروپا نسبت به زاویه‌ی دید ما از جلوی سطح پرنور سیاره‌ی مشتری گذر کند. بنابراین خیلی راحت‌تر می‌شد هرگونه فورانی روی سطح قمر را مشاهده کرد. اسپارک در کنفرانس دیشب گفت در ۱۰ بار گذری که اروپا از جلوی مشتری انجام داد، سه بار چیزهایی مشاهده شد که به نظر می‌رسد فوران‌های پر ارتفاع بوده باشند. دو تا از این فوران‌ها دقیقا در همان مکان‌هایی مشاهده شدند که تیم روث هم شواهدی از آن‌ها پیدا کرده بود.

قرار است در سال ۲۰۲۲، یک فضاپیما از ناسا به نام «اروپا» به سوی این قمر پرتاب شود. این فضاپیما دارای ۹ ابزار علمی است که چندتا از آن‌ها برای نمونه‌برداری از این فوران‌ها طراحی شده‌اند. این ابزارها شامل یک طیف‌نگار فرابنفش، یک آنالیزور غبار و یخ و یک نقشه‌برداری حرارتی می‌شوند. اما جذاب‌ترین ابزاری که این فضاپیما حمل می‌کند، برای شناسایی مولکول‌های زیستی مثل آمینواسیدها و اسیدهای چرب به کار می‌آیند. این ابزار همچنین می‌تواند به دنبال مولکول‌هایی مثل متان و هیدروژن مولکولی که نشانه‌ی فعالیت زیستی باکتری‌ها هستند، بگردد.

در ماموریت اروپا یک سطح‌نشین هم پیش‌بینی شده است. سطح‌نشینی قرار است روی سطح یخی قمر فرود آید و به آزمایش محیط بپردازد. کمبود بودجه در ناسا ممکن است باعث حذف این سطح‌نشین شود. حالا قوی شدن احتمال وجود فوران‌ها باز هم این احساس را ایجاد می‌کند که دیگر به سطح‌نشین نیاز نیست. با این حال هنوز خیلی از دانشمندان اشتیاق زیادی برای حضور این سطح نشین دارند و فکر می‌کنند که می‌تواند اطلاعات خیلی جذابی از درون اروپا به آن‌ها بدهد.