مهروماه

به یاد می آورم 6، 7 ساله بودم که هر کسی از من سوال می کرد می خواهی چه کاره شوی؟ می گفتم:"فضانورد!" و طرف قاه قاه به حرفم می خندید. و می گفتم:"آیا فضانورد شدن خنده دار است؟" شاید خیلی از شما علاقمند باشید بدانید آیا می شود فضانورد شد؟ اگر می شود چطور و چگونه؟ بطور کلی فضانوردان از میان داوطلبان بسیاری که برای این کار تقاضا می دهند انتخاب می شوند. همه کسانی که انتخاب می شوند باید از شرایط جسمانی و روحی و روانی ویژه ای برخوردار باشند. ناسا و هر مرکز فضایی دیگر به دنبال افرادی هستند که کار را در اولویت فعالیتهای زندگی خود قرار بدهد. در ادامه بیشتر با دانش فضانوردی آشنا می شوید.

 

تاریخچه فضانوردی:

 

وقتی که جنگ سرد ما بین بلوک شرق و غرب به اوج خود رسیده بود و کشورهای هر دو بلوک درصد بودند تا بیش از پیش مراقب یکدیگر باشند. یکی از سیاستمداران شوروی سابق پیشنهاد فعالیتهای فضایی برای تحت نظر گرفتن طرفهای مقابل را ارایه کرد. طبق طرح روسها یک وسیله فضاپیما به فضا پرتاب می شد و به نوعی در مدار زمین قرار می گرفت و چون هیچ مانع فیزیکی ما بین این وسیله و زمین نبود به راحتی می شد بلوک غرب را تحت نظر گرفت. برای انجام این کار می بایستی از افراد واجد شرایط نیز استفاده می شد. اما در ابتدا که هنوز هیچکس از شرایط زیست محیطی و ادامه حیات موجودات زنده در خارج از جو مطمین نبود دانشمندان روسی تصمیم گرفتند تا یک سگ زنده را به فضا پرتاب کنند.

 

بنابراین سگی که بعدها به نام هاش پاییز(سگ بی سروصدا) معروف شد به وسیله یک سفینه کوچک به فضا پرتاب شد که پس از یک دور چرخیدن در مدار زمین به سلامت به زمین بازگشت. در پی این آزمایش بسیار موفقیت آمیز روسها تصمیم گرفتند انسان را هم به فضا بفرستند. به دلیل اینکه وسیله فضاپیما به نوعی یک وسیله پرنده تلقی می شد شخصی که با این وسیله به فضا می رفت می بایستی خلبان باشد. بنابراین اولین شخصی که به فضا رفت یک خلبان نیروی هوایی ارتش شوروی سابق به نام یوری گاگارین بود.
به این ترتیب فصل جدیدی در کشف ناشناخته ها گشوده شد. کشورهای بلوک غرب نیز در پی آزمایشهای موفقیت آمیز روسها تصمیم گرفتند اکتشافات فضایی خود را آغاز کنند. به این ترتیب روسها به عنوان هسته اصلی اکتشافات فضایی بلوک شرق و آمریکایی ها به عنوان هسته اصلی اکتشافات فضایی بلوک غرب در این زمینه با یکدیگر به رقابت پرداختند. هر کدام از مراکز فضایی ( شهر فضانوردان در شوروی و ناسا در آمریکا) شرایط ویژه خود را برای جذب و آموزش خلبانان تعیین کردند. این شرایط با توجه به نوع کاری که از فضانوردان انتظار می رفت تعیین می شد. بطور کلی فراهم کردن شرایط ادامه حیات موجودات زنده در فضا کار بسیار دشوار و پیچیده ای است. به همین دلیل بیشتر ماموریت ها و اکتشافات فضایی روسها با استفاده از سفینه های بدون سرنشین انجام می شد.

 

شرایط فیزیکی:

 

بطور کلی فضانوردان از میان داوطلبان بسیاری که برای این کار تقاضا می دهند انتخاب می شوند. همه کسانی که انتخاب می شوند باید از شرایط جسمانی و روحی و روانی ویژه ای برخوردار باشند. ناسا و هر مرکز فضایی دیگر به دنبال افرادی هستند که کار را در اولویت فعالیتهای زندگی خود قرار بدهد.
فضانوردان باید از شرایط جسمانی مطلوب همانند خلبانان برخوردار باشند. البته اصلاح دید با استفاده از عینک یا لنز یا جراحی های ویژه که برای اصلاح دید به کار می رود مانعی برای فضانورد شدن نیست. به عبارت دیگر ناسا از این نظر محدودیتی برای فضانوردان قایل نمی شود.
آزمایشها و معاینه های پزشکی در خود مرکز فضایی انجام می شود و هر کدام از مراکز فضایی استانداردهای پزشکی خود را اعمال می کنند.

 

شرایط تحصیلی:

 

به دلیل گسترده شدن اکتشافات فضایی و همچنین بیشتر شدن کار و ماموریت فضانوردان شرایط تحصیلی فضانوردان نیز تغییر پیدا کرده است. امروزه بیشتر فضانوردان دارای مدارک فوق لیسانس و دکترا هستند. زیرا مطالبی را که آنها باید در طی پنج سال دوره شبانه روزی فضانوردی بیاموزند بسیار پیچیده و فشرده است. داشتن یک زمینه تحصیلی مناسب می تواند به آنها کمک کند تا مطالب را بهتر بیاموزند.

نوع مدرک تحصیلی بستگی دارد به کاری که به فضانورد محول می شود. به عنوان مثال در ماموریتهای فضایی که در ناسا انجام می شود تعدادی از فضانوردان که متخصص ماموریت نام دارند برای انجام آزمایشهای ویژه ای به فضا می روند. در میان آنها پزشک-بیولوژیست-فیزیکدان-شیمیدان-کارشناس ستاره شناس-زیست شناس-گیاه شناس و… دیده می شود.
متخصصان ماموریت خلبان نیستند بلکه افراد متخصصی هستند که برای انجام ماموریتهای ویژه ای به فضا می روند. زیرا در گذشته فضانوردان که شرایط جسمانی لازم را برای رفتن به فضا داشتند پزشک یا دانشمند نبودند. به همین ترتیب نیز دانشمندان و پزشکان نیز شرایط لازم را برای رفتن به فضا نداشتند. در نتیجه تعدادی متخصص از رشته های مختلف که شرایط فیزیکی لازم را برای رفتن به فضا دارند جذب شدند تا پس از گذراندن دوره پنج ساله فضانوردی بتوانند خواسته های دانشمندان را در فضا اجرا کنند. این افراد که زمینه تحصیلی لازم را برای این کار دارند دوره کامل ماموریتی را که می خواهند انجام بدهند می گذرانند. از طرف دیگر گروه دیگری از فضانوردان که خلبان هستند و دوره فضانوردی را می گذرانند هدایت سفینه فضاپیما را بر عهده دارند. این افراد نیز دست کم فوق لیسانس در یکی از رشته های مهندسی را دارند. به طور کلی فضانوردان می بایستی از زمینه تحصیلی برجسته ای بر خوردار باشند تا بتوانند دوره بسیار فشرده فضانوردی را که به صورت شبانه روزی است و حدود پنج سال طول می کشد را پشت سر بگذارند. معمولا” فضانوردان که کلاس های خود را در ایا لت های فلوریدا و تگزاس و کالیفرنیا می گذرانند در خوابگاه زندگی می کنند. آنها مجاز نیستند تا همراه خانواه شان زندگی بکنند.

 

کلاسها بسیار فشرده و گاهی اوقات تا بیست ساعت در روز هم طول می کشد. استادان که خودشان دانشمندان رشته مربوطه محسوب می شوند به صورت خلاصه به مطالب اشاره می کنند و داوطلبان فضانوردی با مطالعاتی که در ساعت های خارج از کلاس انجام می دهند جزییات مطالب را می آموزند.
در خلال برنامه های آموزشی تحصیلی برنامه های ورزشی و بدنسازی نیز وجود دارد که باید گذرانده بشوند. داوطلبان مجاز هستند فقط در صورت بروز شرایط اضطراری محل آموزشی را ترک کنند و به نزد خانواده خود بروند. اگر به هر دلیلی داوطلب فضانورد به خاطر گذراندن دوره فضانوردی دچار مشکلات فضانوردی بشود باید از ادامه دوره انصراف بدهد یا اینکه خانواده خود را ترک کند. به این ترتیب داوطلب فضانوردی باید با خانواده اش هماهنگی و توافق کامل داشته باشد. یکی از مراحل استخدام داوطلبان مصا حبه با اعضای خانواده شخص مورد نظر می باشد. در صورتی که گروه انتخاب کننده اعضای خانواده را واجد شرایط نداند شخص مورد نظر برای گذراندن دوره فضانوردی انتخاب نخواهد شد.