مهروماه

یک پژوهش جدید نشان می‌دهد که منشا بیشتر دنباله‌دارهای منظومه شمسی ما، منظومه‌های ستاره‌ای بیگانه هستند.

همچنین این پژوهش نشان می‌دهد که برخی از سیارک‌های درون منظومه شمسی نیز ممکن است منشا بین ستاره‌ای داشته باشند.

این جدیدترین نظریه‌ها در فصلی جدید و باورنکردنی از نجوم است که در ۳۰ اوت ۲۰۱۹ و هنگامی آغاز شد که "گنادی بوریسف"(Gennady Borisov)، ستاره‌شناس آماتور اهل شبه‌جزیره کریمه، "دنباله‌دار بوریسف"(2I/Borisov) را کشف کرد. این دنباله‌دار، گلوله غول‌پیکری از غبار بود و سرعت و مسیر حرکت آن نشان می‌داد که از جایی فراتر از منظومه شمسی آمده است.

این نخستین رصد یک دنباله‌دار بین ستاره‌ای بود که با سرعت ۱۱۰ هزار مایل در ساعت از زمین عبور کرد و "تلسکوپ فضایی هابل"(Hubble Space Telescope) در ماه اکتبر توانست گذر آن را ثبت کند. دنباله‌دار بوریسف در اواسط سال ۲۰۲۰ ما را ترک کرد، اما ستاره‌شناسی را برای همیشه تغییر داد.

"امیر سراج" (Amir Siraj)، دانشمند "دانشگاه هاروارد"(Harvard University) و پژوهشگر ارشد این پروژه گفت: ما پیش از کشف نخستین دنباله‌دار ستاره‌ای نمی‌دانستیم که چند جرم بین ستاره‌ای در منظومه شمسی ما وجود دارند. اما نظریه شکل‌گیری منظومه‌های سیاره‌ای نشان می‌دهد که تعداد بازدیدکنندگان باید کمتر از ساکنان دائمی باشد. ما اکنون در حال دریافتن این موضوع هستیم که شاید تعداد بازدیدکنندگان به مراتب بیشتر باشد.

این مقاله، محاسبات جدیدی را در بر دارد که نشان می‌دهد اجرام بین ستاره‌ای، بیشتر از اجرام متعلق به منظومه شمسی ما هستند اما تنها در "ابر اورت"(Oort cloud). ابر اورت، یک پوسته کروی از اجرام یخی است که در منطقه‌ای به فاصله حدود ۲۰۰ میلیارد تا ۱۰۰ تریلیون مایل از خورشید قرار دارد. تصور می‌شود که ابر اورت، از بقایای به جا مانده از شکل‌گیری منظومه شمسی تشکیل شده باشد.

ابر اورت، مخزنی از دنباله‌دارهایی است که در نقطه‌ای به درون منظومه شمسی، جایی که آنها را مشاهده می‌کنیم، سقوط می‌کنند.
 
چرا دنباله‌دارهای بین ستاره‌ای بیشتری را نمی‌بینیم؟

*ما فقط می‌توانیم دنباله‌دارها را در مجاورت زمین ببینیم؛ جایی که جاذبه به آن معناست که احتمال ورود ستاره‌های دنباله‌دار بومی، بسیار بیشتر است.
*ما فاقد فناوری لازم برای دیدن اجرام در ابر اورت هستیم زیرا اجرامی که از خورشید دور هستند، برخلاف ستارگان، نور خود را تولید نمی‌کنند. این موضوع می‌تواند با پروژه موسوم به "TAOS II" در اواخر سال ۲۰۲۱ و آغاز استفاده از تلسکوپ "LSST" در سال ۲۰۲۲ تغییر کند.
با وجود این، ممکن است که پیامدهایی برای اجرامی که به ما بسیار نزدیک‌تر از ابر اورت هستند، وجود داشته باشد.

"متیو هولمن"(Matthew Holman)، اخترفیزیک‌دان و مدیر سابق "مرکز بررسی ریزسیاره‌ها" (MPC) گفت: این نتایج نشان می‌دهند که فراوانی اجرام بین ستاره‌ای و ابر اورت، با خورشید و زحل قابل مقایسه است. هنگامی که داده‌های مربوط به سیارک‌ها را در آن منطقه بررسی می‌کنیم، این سوال پیش می‌آید که آیا سیارک‌هایی وجود دارند که واقعا بین ستاره‌ای هستند و ما پیشتر آنها را نمی‌شناختیم.

برخی از سیارک‌ها شناخته می‌شوند اما هر سال بررسی و پیگیری نمی‌شوند؛ بنابراین ما اطلاعاتی در مورد آنها نداریم. آیا این سیارک‌ها می‌توانند منشا بین ستاره‌ای داشته باشند؟ اگر ابر اورت واقعا تحت سیطره اجرام ستاره‌ای است، پس باید بقایای به جا مانده از شکل‌گیری منظومه‌های سیاره‌ای، بیشتر از آن چیزی باشد که پیشتر تصور می‌شد.

سراج می‌گوید: بررسی اجرام بین ستاره‌ای می‌تواند به ما کمک کند تا اسرار مربوط به نحوه شکل‌گیری سامانه سیاره‌ای خود و سایر سامانه‌های سیاره‌ای را آشکار کنیم.

بودجه این پژوهش، توسط "بنیاد جایزه بریکترو"(Breakthrough Prize Foundation) تامین شده است که از دانشمندان و ریاضیدانانی که روی بزرگترین و اساسی‌ترین سوالات در زمینه کار خود فعالیت دارند، حمایت می‌کند.