مهروماه

«مارکوس جانسون» ستاره‌شناس دانشگاه استکهلم سوئد و اولین نویسنده این مطالعه جدید که امروز در ژورنال «نِیچر» به صورت آنلاین منتشر شد، توضیح داد: « پیدا کردن سیاره‌ای در اطراف قنطورس بسیار هیجان‌انگیز بود. زیرا ذهنیت ما از تصویر ستاره‌های عظیم به عنوان میزبان سیاره را به‌طور کامل تغییر می‌دهد.»
منظومه دو ستاره قنطورس (همچنین به عنوان HIP 71865 شناخته می‌شود) با فاصله ۳۲۵ سال نوری، در صورت فلکی قنطورس واقع شده است. دانشمندان تاکنون پیش از این هیچ سیاره‌ای را در اطراف ستاره‌ای با بیش از سه برابر جرم خورشید مشاهده نکرده بودند.
بیشتر ستارگان پرجرم نیز بسیار داغ هستند و این منظومه نیز از این قاعده مستثنی نیست: ستاره اصلی آن ستاره به اصطلاح از نوع «ب» است که بیش از سه برابر خورشید داغ است. به دلیل دمای بسیار بالا، مقادیر زیادی اشعه ماوراء بنفش و اشعه ایکس از این ستاره ساطع می‌شود.

جرم بزرگ و گرمای این نوع ستاره تاثیر شدیدی بر گاز اطراف می‌گذارد که درنهایت بر شکل‌گیری ستاره اثر دارد. هرچه ستاره داغ‌تر باشد، تشعشعات پرانرژی بیشتری تولید می‌شود که سبب تبخیر سریع‌تر مواد اطراف می‌گردد. جانسون می‌گوید: « ستاره‌های نوع ب عموما به عنوان محیط‌های کاملا مخرب و خطرناک در نظر گرفته می‌شوند، بنابراین اعتقاد بر این بود که تشکیل سیارات بزرگ در اطراف آن‌ها بسیار دشوار است.»
اما کشف جدید نشان می‌دهد که سیارات درواقع می‌توانند در چنین منظومه‌های ستاره‌ای شدید شکل بگیرند. «گایاتری ویوانات» یکی از نویسندگان این مقاله، دانشجوی دکترا در دانشگاه استکهلم توضیح می‌دهد: «سیاره قنطورس ب یک دنیای کاملا بیگانه با محیطی است که ما اینجا  بر روی زمین و منظومه شمسی مشاهده یا تجربه می‌کنیم. این یک محیط خشن است که تحت تسلط تشعشعات شدید است – جایی که همه چیز در مقیاسی غول پیکر قرار دارد: ستارگان بزرگتر، سیاره بزرگتر، فواصل بیشتر»

درواقع سیاره کشف شده با نام قنطورس ب نیز بسیار بزرگ است. جرم آن ۱۰ برابر سیاره مشتری است که آن را به یکی از پرجرم‌ترین سیاراتی تبدیل می‌کند که تاکنون کشف شده است. همچنین این سیاره بر روی یکی از وسیع‌ترین مدارهایی که تاکنون کشف شده است، به دور منظومه ستاره‌ای می‌چرخد و با فاصله‌ خیره کننده ۱۰۰ برابر بیشتر از فاصله مشتری تا خورشید را دارد. این فاصله زیاد از جفت ستارگان مرکزی می‌تواند کلید بقای سیاره باشد.
دانشمندان این نتایج را به کمک ابزار پیچیده تحقیقاتی سیاره فراخورشیدی با کنتراست طیفی-پلی متریک SPHERE که بر روی «VLT ESO» در شیلی نصب شده است، بدست آورده‌اند.
SPHERE پیش از این توانسته بود با موفقیت چندین سیاره را که به دور ستارگانی غیر از خورشید می‌چرخند، رصد کند. در این ماموریت‌ها اولین تصویر از دو سیاره که به دور ستاره‌ای شبیه به خورشید می‌چرخند، ثبت شده است.
با این‌حال، SPHERE اولین ابزاری نبود که از این سیاره تصویربرداری کرد. به عنوان بخشی از این مطالعه، این تیم به سراغ داده‌های آرشیو منظومه قنطورس رفت و متوجه شد که این سیاره در واقع بیش از ۲۰ سال پیش توسط تلکسوپ ۳.۶ متری ESO رصد شده است – اگرچه در آن زمان به عنوان یک سیاره شناخته نمی‌شد.
با حضور تلسکوپ بسیار بزرگ ESO(ELT) و شروع رصدها از اواخر این دهه به کمک تلسکوپ مذکور و همچنین ارتقا VLT اخترشناسان قادر خواهند بود اطلاعات بیشتری در مورد شکل‌گیری و ویژگی‌های این سیاره ارائه دهند. جانسون نتیجه‌گیری می‌کند: « تلاش برای کشف چگونگی شکل‌گیری آن – که در حال حاضر یک راز بزرگ است – کار جالبی خواهد بود.»